پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ -
Thursday 28 March 2024
|
خبرآنلاین / سیامک قاسمی
اقتصاد ایران در حالی سال ١٣٩٥ را با نرخ رشد قابل توجه نزدیک به ٧ درصد پشت سر میگذارد که اکثر پیش بینیها درباره نرخ رشد اقتصاد ایران برای سال ١٣٩٦، نرخ رشد اقتصاد کشور در سال آینده به نسبت به امسال را کاهنده پیش بینی میکنند و مراکز مختلف پیش بینی از جمله موسسه بامداد نرخ رشد اقتصادی سال آینده را بین ٣.٨ تا ٥ درصد پیش بینی کردهاند. اما سوال اساسی در این باره این است که چرا ایران نرخ رشد اقتصادی پایدار را تجربه نمیکند و چرا کماکان در یک اقتصاد نوسانی و واکنشی گرفتار هستیم؟
واقعیت این است که همانطور که پیشتر در تحلیلهای مختلفی بیان شده است نرخ رشد اقتصادی ایران در سال ١٣٩٥ نرخ رشدی برونزا و سیاسی بود و واکنشی بود به برداشته شدن تحریمهای هستهای بویژه تحریمهای نفتی و تلاش در جهت استفاده از ظرفیتهای خالی اقتصاد ایران. بررسیها نشان میدهد با آنکه اقتصاد ایران در سال آینده یک شیفت در موتور نرخ رشد اقتصادی از بخش نفتی به بخش غیرنفتی خواهد داشت اما کماکان نرخ رشد اقتصادی ایران ناشی از تلاش در جهت پرکردن ظرفیتهای خالی ایجاد شده در سالهای گذشته است و به همین دلیل است که به مرور و با پر شدن این ظرفیتهای خالی، میتوان نرخ رشد اقتصاد ایران را در سالهای ١٣٩٦ و ١٣٩٧ را کاهشی پیش بینی کرد. شاهد قوی اقتصادی برای این ادعا نیز نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در طی نه ماه امسال است که در حالی که کشور ٧.٢ درصد نرخ رشد را تجربه کرده است، نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت در کشور منفی ٤ درصد بوده است.
به بیان ساده اقتصاد ایران در حالی نرخ رشد بالای ٧ درصد را در سال ١٣٩٥ تجربه کرده است که نرخ رشد سرمایهگذاری در کشور منفی ٤ درصد بوده است و این نکته پراهمیت بیانگر این نکته است که با پر شد ظرفیتهای خالی اقتصاد ایران در صورت شکل نگرفتن موج گسترده سرمایهگذاری داخلی و عمدتا خارجی در طی سالهای آینده، دوباره شاهد کاهش تدریجی نرخ رشد و میرا شدن اقتصاد ایران خواهیم بود.
درباره مهمترین موانع سرمایه گذاریهای گسترده در کشور میتوان گفت که اصولا سرمایه گذاریها از ٤ طریق در کشور ایجاد میشود که هر ٤ طریق سرمایه گذاری کلان اقتصادی در ایران در شرایط فعلی با موانع جدی رو به رو هستند:
سرمایه گذاری خانوار: آمارها نشان میدهد که درآمد حقیقی - تورم در رفته -خانوارهای ایرانی از سال ١٣٨٦ به بعد مرتبا کاهش یافته است و این امر در مرتبه بعد منجر به کاهش پس اندازهای خانوار ایران شده است. کاهش مرتب پس اندازهای خانوار، امکان انباشت پس انداز کل و افزایش سرمایه گذاریها از این طریق را سلب کرده است.
سرمایه گذاریهای دولتی: کاهش شدید قیمت جهانی نفت و بزرگ شدن هزینههای جاری کشور و ساختار بیمار بودجه نویسی دولتها در سالهای گذشته و کسری بودجههای گسترده، چندین سال است که توان دولت در ایجاد موج تازه سرمایه گذاری را کاسته است. کاهش شدید درآمدهای نفتی دولت و بدهی سنگین دولت به بخشهای مختلف اقتصاد ایران و هزینههای بالای دولت، عملا دولت را از گزینههای ممکن برای ایجاد موج تازه سرمایه گذاری در کشور خارج کرده است.
سرمایه گذاری خارجی: واقعیت این است که پارادایم سیاسی حاکم بر کشور بصورت بنیادین با سرمایه گذاری خارجی در تضاد است. اصولا اگر کشوری به دنبال جذب سرمایه گذاری خارجی و بویژه سرمایه گذاری مستقیم خارجی باشد، مدل تعاملش با جهان باید به گونه دیگری باشد. نمیشد شما نظم حاکم بر اقتصاد و سیاست جهان را قبول نداشته باشید و با جهان و منطقه خود در تنش باشید و همزمان امید به جذب سرمایه گذاری قابل قبول و واقعی و نه شعاری خارجی داشته باشید.
سرمایه گذاری بانکها: بحران شبکه بانکی که ریشه در نارسایی پارادایم حکمرانی اقتصادی کشور دارد، دیگر توانی برای ایجاد موج سرمایه گذاری تازه در اقتصاد ندارد و در اقتصادی که نزدیک به ٩٠ درصد تامین مالی بنگاههای آن از طریق شبکه بانکی تامین میشود، شبکه بانکی بیمار به جای ایجاد موج سرمایه گذاری تازه، تنها میتواند همانند سیاهچالهای همه اقتصاد را با خود به زیر بکشد.
در پایان میتوان گفت در صورت عدم تغییر پارادایم حکمرانی سیاسی و اقتصادی کشور در طی سالهای آینده، علیرغم انتخاب هر رییس جمهوری در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده و با وجود رشد اقتصادی بالای سال ١٣٩٥، اقتصاد ایران در مسیر کاهشی و میرا شدن قرار دارد و این واقعیت تلخی است که دیگر تغییر و برنامههای اصلاح اقتصادی نمیتواند از میرا شدن اقتصاد ایران جلوگیری کند و اقتصاد ایران برای رسیدن به رشد اقتصادی پایدار در طی سالهای آینده، در سطح حکمرانی نیاز به یک تحول و پارادایم شیفت و تغییر نگاه بنیادین به جهان و اقتصاد دارد.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|