عصر ایران – مازیار آقازاده؛ استعفای مشاور امنیت ملی «دونالد ترامپ» رییس جمهور جدید آمریکا در نخستین روزهای استقرار دولت جدید آمریکا ، حادثه‌ای مهم و رویدادی کم سابقه و یا شاید بی سابقه در تاریخ سیاسی آمریکاست.

تا جایی که حافظه نگارنده یاری می‌دهد، این رویداد در نوع خود بی‌نظیر بوده و در تاریخ سیاسی آمریکا سابقه نداشته است.

پست «مشاور امنیت ملی» یکی از کلیدی‌ترین ویا شاید کلیدی ترین منصب امنیتی کابینه آمریکا محسوب می‌شود و از همین رو غالبا روسای جمهور آمریکا افرادی «امین» را به این سمت می‌گماشته اند.

درباره این رویداد سیاسی مهم در آمریکا اشاره به نکاتی چند لازم به نظر می‌رسد:

۱- در نخستین فرضیه درباره این استعفا، می‌توان این گمانه را مطرح کرد که «مایکل فلین» قربانی دولت جدید آمریکا برای پایان دادن به موضوع «نفوذ روسیه در هیات حاکمه» آمریکاست. لازم به ذکر است که پلیس فدرال آمریکا که زیر نظر وزارت دادگستری است درباره موضوع مهم «حملات سایبری اخیر روسیه و دخالت این کشور در فرایند انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا» مشغول تحقیق است. در صورت تشدید و گسترده شدن دامنه تحقیقات و ورود دستگاه‌های اطلاعاتی همچون «آژانس امنیت ملی» آمریکا به این موضوع و فشارهای سیاسی کنگره، این موضوع ابعاد جدیدتری هم خواهد یافت و ممکن است قربانی‌های بعدی این پرونده دیگر چهره‌های بلندمرتبه دولت ترامپ باشند.

۲- دولت ترامپ نیز همانند هر دولت دیگری دسته‌بندی‌های داخلی خاص خود را دارد که بر سر «سهم و جایگاه» با یکدیگر رقابت می‌کنند؛ با این تفاوت که تماس‌ها و ارتباطات سپهبد بازنشسته مایکل فلین با روسیه بیشتر از حدی بوده که بشود روی آن سرپوش گذاشت و آن را کتمان کرد؛ افزون بر آن برکناری او از سمتش می‌تواند نتیجه نزاع جناح سیاستمداران جمهوریخواه مخالف سرسخت روسیه – به رهبری مایک پنس معاون ترامپ - با جناح «ژنرال‌ها و سرمایه‌داران» کابینه ترامپ باشد که متهم شده‌اند به دلیل منافع اقتصادی و یا ارتباطات احتمالی با برخی از متنفذان سیاسی در مسکو، تحت تاثیر و زیر سایه نفوذ آنها قرار دارند.

مایکل فلین یکی از برجسته‌ترین این افراد است و در این حوزه می‌توان به «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا نیز اشاره کرد که سابقه دوستی و همکاری بلند مدتی با دولت روسیه و شخص ولادیمیر پوتین دارد.

۳- به گمان نگارنده ابعاد دخالت روسیه در روند انتخابات اخیر ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند فراتر از یک حمله سایبری معمومی باشد که روزانه از سوی دولت‌های رقیب و متخاصم علیه یکدیگر به انجام می‌رسد.

روسیه و آمریکا دو کشور رقیب امروز که سابقه ۵ دهه خصومت و دشمنی را پشت سر گذاشته‌اند؛ هنوز و با وجود گذشت ۲۵ سال از فروپاشی شوروی و پایان نظام دوقطبی، نتوانسته‌اند فضای جنگ سرد را در روابط دوجانبه کنار بگذارند و بر همین اساس شائبه دخالت روسیه در فرایندی سیاسی به غایت مهم در حد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و مهندسی نتایج آرای انتخابات آمریکا از سوی روسیه، برای امنیت ملی آمریکا یک فاجعه و رویدادی بسیار مهم  محسوب می‌شود.

۴- پیروزی فردی چون ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا یک رویداد به غایت دلخواه برای دولتمردان مسکو است. ریاست جمهوری فردی چون ترامپ در آمریکا، حتی اگر برنامه‌ریزی دستگاه اطلاعاتی روسیه نباشد، با توجه به دیدگاه‌های خاص رییس جمهور جدید آمریکا درباره مسایل داخلی و سیاست خارجی آمریکا برای مسکو یک امتیاز و موهبت است.

ترامپ دولتمردی است که به‌رغم همه روسای جمهور پیشین آمریکا شعار اولویت مسایل داخلی آمریکا را داده و به نظر می‌رسد از ماجراجویی خارجی و احساس رقابت و خصومت با روسیه بری باشد. او بارها گفته که دوران هزینه کردن از اقتصاد آمریکا برای ماجراجویی‌های بین‌المللی و حمایت از متحدان سنتی آمریکا در مناطق مختلف دنیا به سر آمده است. او رویکردی غیر ایدئولوژیک دارد و کمتر واژه‌هایی چون «جهان آزاد» و «لیبرالیسم جهانی» و «رهبری جهانی آمریکا» را بر زبان می‌راند و در عوض بیشتر و بیشتر بر بهبود کیفیت زندگی مردم آمریکا، بازگرداندن عظمت از دست رفته به مردم آمریکا ، «محدود کردن و حصار کشیدن به دور آمریکا» ؛ «مقابله با ناامنی‌های داخلی ناشی از ورود مهاجران» و  در مجموع نوعی «انزواگرایی بین‌المللی» تاکید دارد.

بر همین اساس از همان زمان ورود ترامپ به گردونه رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، او گزینه‌ای مطلوب برای روسیه تصویر شده است؛ چون بر روی کاغذ هر رییس جمهوری که فاقد روحیه جنگندگی باشد برای «ولادیمیر پوتین» قدرت شماره اول روسیه، مطلوب‌تر است.

روس‌ها پیشتر به مدت ۸ سال دوره باراک اوباما را تجربه کرده و نتایج مطلوب کم‌تحرکی بین‌المللی آمریکا را به شکل «یکه تازی» در منطقه خاورمیانه و افزایش نفوذ در این منطقه و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه تجربه کرده‌اند و حالا رییس جمهوری در کاخ سفید مستقر شده که همانند اوباما کم انگیزگی  مشهودی برای رقابت ژئوپلتیک با روسیه دارد و بر خلاف اوباما فاقد رویکرد ایدئولوژیک برای تنبیه نرم روسیه در شکل و قالب‌هایی چون «تحریم» است و مضاف بر آن شعار‌های حزب دموکرات همچون «دموکراسی و حقوق بشر جهانی» هم سر نمی‌دهد.

این ویژگی‌ها باعث شده حتی اگر روسیه و دستگاه اطلاعات این کشور برنامه‌ای مدون و از پیش طراحی شده برای «بر کرسی ریاست نشاندن ترامپ در آمریکا» هم نداشته باشد؛ در مظان این اتهام قرار بگیرد.

۵- اتهام دخالت روسیه در انتخابات اخیر آمریکا یک پرونده مفتوح است که مایکل فلین مشاور مستعفی امنیت ملی ترامپ نخستین قربانی آن بود اما می‌توان تصور کرد که واپسین آن نخواهد بود.

اجماع دو حزبی موجود در کنگره آمریکا برای پیگیری این موضوع نشان از این دارد که ترامپ در هفته‌ها و ماه‌های آتی روزهای پرچالشی را خواهد گذرانید. ترامپ روی کاغذ یک رییس جمهور  از «حزب جمهوریخواه» محسوب می‌شود؛ در حالی که جمهوریخواهان کنگره اگر مشتاق‌تر از دموکرات‌ها برای پیگیری این پرونده و قطع دست نفوذ روس‌ها در نظام سیاسی آمریکا نباشند، کمتر از آنها پیگیر این پرونده نخواهند بود و بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود مشکلات دولت ترامپ بر سر پرونده نفوذ روسیه در هیات حاکمه آمریکا نه تنها با استعفای مایکل فلین خاتمه نیابد بلکه این استعفا آغاز یک دومینوی گسترده باشد که در نهایت دونالد ترامپ خود آخرین قربانی این پرونده باشد.

کنگره آمریکا کمتر از ۵ دهه پیش بر سر یک پرونده جنجالی «شنود» عوامل تحت فرمان رییس جمهور جمهوریخواه وقت از ستاد انتخاباتی حزب دموکرات تا مرز استیضاح «ریچارد نیکسون» رییس جمهور وقت آمریکا پیش رفت و حالا در پرونده اخیر، ماجرا همچون پرونده «واتر گیت» تنها به رقابت سیاسی خارج از «اخلاق و قانون» دو حزب سیاسی اصلی آمریکا محدود نیست، بلکه با مطرح شدن شائبه دخالت خارجی در روند انتخابات، موضوع ابعاد حیثیتی یافته و مساله‌ای در حوزه «امنیت ملی» تلقی می‌شود.

۶- درباره دخالت روسیه در انتخابات اخیر آمریکا فرضیات مختلفی را می‌توان مطرح کرد که کمینه‌ترین احتمال که می‌شود آن را ثابت شده فرض کرد، «هک سیستم‌های رایانه‌ای دو حزب اصلی آمریکا و استفاده از اطلاعات محرمانه آنها به منظور تاثیر گذاشتن بر روند انتخابات این کشور از طریق افشاگری‌های یک وب سایت افشاگر – ویکی لیکس-» است.

در بیشینه‌ترین فرضیات حتی می‌توان درباره ارتباطات شخصی ترامپ با هیات حاکمه و دستگاه اطلاعات روسیه سوال‌هایی را مطرح کرد. در یک فرضیه بسیار بدبینانه می‌توان شائبه نفوذی بودن ترامپ با قصد و برنامه قبلی را مطرح کرد و در یک فرض میانی می‌توان سرمایه‌گذاری دستگاه اطلاعات روسیه روی ترامپ بدون قصد و اطلاع رییس جمهور جدید آمریکا را مطرح کرد.

اخیرا گزارشی در رسانه‌های آمریکا مطرح شد که ترامپ قویا آن را تکذیب کرد. بر اساس این گزارش ترامپ در جریان سفر چند سال پیش خود به مسکو در همان هتل و سوییتی که پرزیدنت اوباما و همسرش در جریان سفر به مسکو در آن اقامت داشته، سکنی گزیده و ظاهرا در آن اتاق، تحت نظر دوربین‌ها و شنود دستگاه اطلاعات روسیه قرار داشته است و همه حرکات و اقدامات او ثبت و ضبط شده است؛ بر همین اساس این شائبه مطرح شده که دستگاه اطلاعات روسیه آرشیو کاملی از شیطنت‌های جنسی و اقدامات خلاف عرف رییس جمهور جدید آمریکا دارد و به واسطه همین اسناد می‌تواند او را تحت فشار قرار داده و از او امتیار بگیرد.

دولت روسیه و شخص ترامپ این گزارش‌ها را قویا رد کرده‌اند؛ اما بدیهی است که حتی در صورت صحت آن، نه دولت روسیه حاضر و مایل خواهد بود «آتو»ی خود از ترامپ را تایید کند و نه بر فرض بی‌اطلاعی رییس جمهور جدید آمریکا، ترامپ  که در آن مدت خود سوژه تعقیب و مراقبت و یا حتی دام دستگاه اطلاعاتی روسیه بوده، اطلاع زیادی از چند و چوان ماجرا نداشته است.

ماجرای دخالت و یا مهندسی انتخابات اخیر آمریکا از سوی روسیه دومینویی است که با استعفای اخیر فلین نخستین گوی آن به حرکت آمده و ممکن است در هفته‌ها و ماه‌های آینده  این پرونده حیثیتی و پیچیده اطلاعاتی، قربانی‌های بیشتری بدهد و حتی ممکن است ترامپ را به سرنوشتی مشابه نیکسون دچار کند.