مریم امان، بی‌بی‌سی

جلسه دیروز پرسش و پاسخ کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا که به ریاست سناتور جان مک‌کین برگزار شد، با یک پرسش ساده در مورد وضعیت نظامی افغانستان از ژنرال جان نیکلسون، فرمانده نیروهای بین‌المللی در افغانستان آغاز شد.

سناتور مک‌‌کین: در بررسی کلی، به نظر شما، آیادر حال بردن هستیم یا باخت؟

ژنرال نیکلسون: ما در بن بست قرار داریم.

از دوسال به این سو وضعیت امنیتی در افغانستان بدتر از قبل شده‌است. هفته گذشته گزارش تازه دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) منتشر شد. در این گزارش آمده است که تعداد غیرنظامیانی که در سال ۲۰۱۶ در این کشور کشته یا زخمی شده‌اند از زمان ثبت تلفات در سال ۲۰۰۹ بی‌سابقه بوده است.

دولت افغانستان در دو سال گذشته در جبهه‌های مختلف در شمال و جنوب افغانستان درگیر بوده و همانطور که مقام‌های افغان اذعان دارند، توجه و انرژی دولت را «بدامنیتی» کشور بیشتر از هر چیز دیگری به خود جلب کرده است و به همین دلیل پیشرفت‌ها در عرصه‌های دیگر به طور باید و شاید صورت نگرفته است.

جنگ باعث تلفات شدید نیروهای امنیتی افغان شده و نظر به گزارش‌ها دولت تنها بر حدود دو سوم خاک این کشور کنترل دارد. تلاش‌های دولت افغانستان برای مذاکره با گروه طالبان هم به جایی نرسیده است و ظاهرا دولت به تنهایی توانایی دگرگون کردن وضعیت کنونی را ندارد.

تلفات نیروهای افغان

ژنرال نیکلسون، از افزایش تلفات نیروهای دفاعی افغان یاد کرده و نگرانی خود را اعلام کرده است. او گفت که وضعیت کنونی پایدار نیست. شمار استخدام‌های جدید جای خالی از دست رفتگان را پر می‌کند ولی در این چرخه، کیفیت آموزش و تمرینات نیروها به توان بالقوه خود نمی‌رسد.

این ژنرال آمریکایی به کمیته نیروهای مسلح آمریکا گفته است که او نیازمند چندین هزار نیروی جدید برای شکستن بن‌بست در افغانستان است.

نظر به گفته‌های جان نیکلسون، آنها برای عملیات ضد تروریستی نیروهایی لازم دارند ( ۱۳ هزار و ۳۰۰ نیروی بین‌المللی در حال حاضر در افغانستان حضور دارند که از این میزان بیشتر از ۸ هزار نفر آن نیروهای آمریکایی هستند). اما آنچه کمبود است، نیروهای مشورت‌دهی و آموزش‌دهی ناتو است تا در رده‌ها و سطوح‌ مختلف نیروهای افغان را یاری کنند.

به نظر می‌رسد که این طرح به زودی روی میز دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گذاشته شود.

پاکستان، نگرانی اصلی؟

در بخش دیگری از نشست ژنرال نیکلسون در سنای آمریکا، این ژنرال آمریکایی در مورد افزایش آنچه مداخلات خارجی خواند، صحبت کرد.

ژنرال نیکلسون خطاب به حاضران گفت: «مداخلات خارجی برای (ایجاد اختلال در روند) دسترسی به صلح در افغانستان افزایش یافته است.»

نگرانی ژنرال نیکلسون، از حلقه سه‌گانه خارجی است؛ به گفته او پاکستان، ایران و روسیه در جهت حمایت و مشروعیت بخشیدن به طالبان، و در عین‌حال زیر سوال بردن و تضعیف دولت مرکزی افغانستان حرکت می‌کنند.

آنچه از میان اظهارات ژنرال نیکلسون بر دل و جان افغان‌ها خواهد نشست تاکید او بر بازنگری عمومی روابط آمریکا با پاکستان است. او به کمیته سناتورهای حاضر در نشست گفت: روابط پیچیده ما با پاکستان بهتر است بازنگری شود.

ژنرال نیکلسون، اینبار همان جملاتی را در مورد پاکستان گفت که مقام‌های افغان در طول سال‌های متمادی فریاد زده‌اند.

او خطاب به جان مک‌کین گفت: «بسیار دشوار است که در میدان جنگ پیروز شوید در حالیکه دشمنان‌تان از داشتن پناهگاههای امن در خارج لذت ببرند. من به این باورم که ما در این زمینه باید با پاکستان از نزدیک کار کنیم.»

او از عملیاتی که پاکستان در مناطق مرزی وزیرستان برضد «گروه‌های تروریستی» انجام داده، استقبال کرد اما افزود که هنوز هم پناهگاه‌هایی در کویته وجود دارد. رهبران طالبان آنجا پناه گرفته‌اند و رهبری شبکه‌ حقانی در مناطق مختلف پاکستان حضور دارند.

آقای نیلکسون همچنین گفت: «ما می‌خواهیم که فشارها بر شبکه حقانی و گروه طالبان که در پاکستان حضور دارند، افزایش یابد. ما می‌خواهیم که همکاری بیشتر پاکستان را شاهد باشیم.»

همکاری و پناه دادن به مخالفان دولت افغانستان چیزی است که اغلب دولت پاکستان تکذیب می‌کند.

ژنرال نیکلسون گفته است که نگرانی‌های او در مورد پاکستان در صدرمحور صحبتش با رئیس جمهوری آمریکا قرار خواهد داشت.

شاید این نکته از صحبت‌های ژنرال هم از سوی مردم و هم دولت افغانستان با استقبال مواجه شود.

ایران و روسیه

آقای نیکلسون بسیار صریح در مورد ادعای حمایت ایران از گروه طالبان در غرب افغانستان صحبت کرد. او گفت: «روابط پیچیده‌ای میان افغانستان و ایران وجود دارد. ایران شیعه‌های افغانستان را استخدام می‌کند تا بر ضد داعش در سوریه و عراق بجنگند. ولی افغانستان و ایران منافع مشترک دارند، مانند آب و تجارت.»

تحلیل ژنرال نیکلسون از رابطه افغانستان و ایران، نسبت به روابط افغانستان با روسیه متفاوت و تا حدی مثبت است. او می‌گوید: «تصور من این است که افغان‌ها تلاش دارند تا روابط‌شان با ایران روابط دولت با دولت باشد تا به این مسائل مشترک(مبارزه با مواد مخدر، افزایش تجارت) رسیدگی کنند. سپس، به نظر من افغان‌ها می‌خواهند با ایران روی کم‌کردن یا قطع کردن روابط آن کشور با طالبان، وارد معامله شوند چون همسایه هستند. روابط این دو کشور، بالقوه زمینه مثبت‌تری دارد تا روابط افغانستان با روسیه.»

نظر به گفته‌های آقای نیکلسون، به دلیل تجربه جهاد مردم افغانستان در سال‌های ۸۰ میلادی و کشته شدن هزارها افغان از سوی شوروی سابق روسیه در افغانستان «مشروعیت» ندارد.

ژنرال نیکلسون در مورد رویکرد جدید روسیه در مشروعیت بخشیدن به طالبان می‌گوید: «امسال آنها تلاش کردند تا نشان دهند که طالبان تنها نیرویی است که با گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) در جنگ‌اند. در حالیکه این درست نیست. دولت افغانستان و حامیان بین‌المللی آن توانسته‌اند داعش را در افغانستان تضعیف کنند، رهبر این گروه را کشته و عملیات‌های آنها را مختل کرده‌اند.»

امیدواری‌های جدید

در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا، افغانستان غایب بزرگ بود. هر دو نامزد انتخابات در مورد مسایل مختلفی صحبت کردند به جز افغانستان. اما، در یک هفته گذشته، مقام‌های امنیتی آمریکا با مقام‌های افغان تماس‌هایی داشتند که برای مردم و دولت افغانستان دلگرم‌کننده بوده است.

دو روز پیش، جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، با محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان صحبت کرد و بر حمایت آمریکا از دولت افغانستان تاکید کرد.

پس از حمله مرگبار مهاجم انتحاری به دادگاه عالی افغانستان که ۲۰ کشته و دست‌کم ۴۵ زخمی برجا گذاشت، مایکل فلین، مشاور امنیت ملی آمریکا، با حنیف اتمر، مشاور امنیت ملی افغانستان صحبت کرد. او ضمن محکوم کردن حمله به دادگاهگفت که دولت آمریکا از دولت افغانستان در مبارزه با «دشمنانش» حمایت می‌کند.

در حالیکه، ژنرال جان نیکلسون در کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا صحبت می‌کرد، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای نخستین بار با محمد اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان صحبت کرد. قرار است ملاقاتی بین دو رئیس جمهوری در آینده انجام شود.

به نظر می‌رسد آهسته آهسته افغانستان، ‌بار دیگر محور توجه آمریکا قرار گرفته است. باید دید دولت جدید آمریکا چه رویه‌ای را در قبال افغانستان پیش خواهد گرفت.