یک لنج دیگر نیز در دام دزدان دریایی سومالی افتاد. این خبری است که بیژن بختیار، فرماندار کنارک وقتی از او درباره آخرین وضعیت ملوانان گروگان گرفته‌شده می‌پرسیدیم، داد. او از جزئیات ماجرا اطلاع نداشت و توضیح بیشتر دراین‌باره را به اداره شیلات واگذار کرد. علی‌اصغر مجاهدی، معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات ایران، این خبر را تأیید نکرد و تنها گفت: «آقای بختیار اگر اطلاعات داشتند، به شما می‌گفتند؛ اگر هم نداشتند که چرا گفتند». هدایت الله میرمرادزهی، مدیرکل شیلات سیستان‌وبلوچستان، نیز گفت که بدون هماهنگی نمی‌تواند توضیح خاصی دراین‌باره ارائه کند.

فرماندار کنارک در حالی این خبر را داد که مسئولان مربوطه در روزهای گذشته به‌شدت از توجه رسانه‌ها به مسئله صیادان ایرانی ابراز ناخشنودی کرده‌اند. دستگیری صیادان ایرانی به وسیله گشت ساحلی عربستان سعودی و کویت یا افتادن لنج‌های ایرانی در دام دزدان دریایی سومالی موضوع تازه‌ای نیست اما در دو هفته گذشته و بعد از رسیدن خبر فوت دو ماهیگیر ایرانی، بسیار مورد توجه بوده و کار را به راه‌انداختن پویشی برای آزادی آنان در فضای مجازی کشانده است.

تاکنون هشت نفر از آن ۲۱ نفر که در اسفند ۹۳ به وسیله دزدان دریایی سومالی گروگان گرفته شده بودند، جان‌ باخته‌اند. پنج‌ نفر از آنها نیز موفق شدند از دست دزدها فرار کنند و خود را به خانه برسانند. اما آن هشت نفر دیگر قریب به دو سال است که در شرایط سخت و در دست دزدان دریایی گرفتار هستند. همین یک لنج نبوده و سومالیایی‌ها در ماه‌های پایانی سال ۹۳ یک لنج دیگر هم گرفته بودند. این‌طور که گفته می‌شود، آمار دقیق و مشخصی از ایرانیان گرفتار در دست آنها موجود نیست.

آن‌طور که بیژن بختیار، فرماندار کنارک، در گفت‌وگو با «شرق» گفت دلیل این نامشخص‌بودن اطلاعات آن است که لنج‌های ایرانی به طور معمول با حدود ۱۵ نفر از اسکله جدا می‌شوند اما وقتی کمی از ساحل فاصله گرفتند، افرادی را سوار یا پیاده می‌کنند که برخی از آنها نیز جاشوهای پاکستانی هستند. به این ترتیب ما نمی‌دانیم چند ایرانی آنجا گرفتار شده‌اند. بختیار با اشاره به اینکه دزدان دریایی هرازگاهی لنج‌های ما را می‌گیرند و همین چند روز قبل نیز یک مورد اتفاق افتاده است، گفت: «متأسفانه این یک داستان دنباله‌دار است چون صیادان ایرانی وارد مناطق ناامن می‌شوند و جمهوری اسلامی ایران نیز امکان پشتیبانی از آنها را ندارد».

او با تأکید بر اینکه اطلاعات کامل و دقیقی از وضعیت ایرانیان گروگان‌گرفته‌شده ندارد و اداره شیلات مرجع بهتری برای پاسخ‌گویی دراین‌باره است، گفت: «تا جایی که می‌دانم اکنون ۱۳ ایرانی در سومالی هستند. آنها ۹ نفر را در یک مکان و چهار نفر را در جای دیگری نگهداری می‌کنند».

ناهمخوانی اسناد و روایت خانواده‌ها
بختیار در حالی از دستگیرشدن یک لنج دیگر و گرفتاربودن ۱۳ ایرانی سخن گفت که مسئولان اداره شیلات توضیح بیشتری دراین‌باره ندادند. علی‌اصغر مجاهدی، معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات ایران، در گفت‌وگو با «شرق» گفت که نمی‌تواند تعداد ملوانان ایرانی گروگان‌گرفته‌شده را اعلام کند زیرا اسناد اداره شیلات با آنچه‌ مالکان لنج‌ها می‌گویند همخوانی ندارد. او درباره لنجی که به گفته آقای فرماندار چند روز پیش در دام دزدان دریایی افتاده نیز گفت: «آقای بختیار اگر اطلاعات بیشتری داشتند، به شما می‌گفتند. ما درحال‌حاضر غیر از همان دو فروند، مشکل دیگری نداریم».

مجاهدی که تمایلی به ادامه گفت‌وگو با ما نداشت، تأکید کرد: «باید دید که رسانه‌ای‌کردن این مسائل چقدر به حل آن کمک می‌کند. ما حدود هفت ماه قبل تقریبا به راه‌حل رسیده‌ بودیم اما رسیدن خبر آن به رسانه‌ها باعث شد که بازی به هم خورد و موفق نشدیم».

معاون صید شیلات در پاسخ به این پرسش که راه‌حل شما چه بود، گفت: «گزینه‌های مختلفی داشتیم و در آن مقطع راه‌حل ما پرداخت هزینه بود».

پیگیری در همه سطوح
پرداخت هزینه یا به عبارت دیگر همان مبلغی که دزدان دریایی خواستار پرداخت آن شده‌اند، همان راه‌حلی است که یعقوب جدگال نماینده چابهار، کنارک و نیکشهر در مجلس هفتم و هشتم نیز پیش از این به آن اشاره کرده و گفته بود‌: «همان ابتدا و قبل از آنکه یکی از لنج‌ها فرار کند، با صاحبان لنج‌ها و خانواده صیادان گروگان‌گرفته‌شده جلسه گذاشتیم و آنها راضی شده بودند تا حدود ٣٠٠ هزار دلار هم پرداخت کنند، اما در همین حین خبر فرار یک گروه از صیادان ایرانی رسید و آن کار بی‌نتیجه ماند». گفتنی است که مجاهدی تأکید کرد در مورد اخیر (هفت ماه قبل) قرار نبوده مالکان لنج‌ها و خانواده صیادان این مبلغ را بپردازند و آن پول از منبع دیگری تأمین شده بود.

او با تأکید بر اینکه مجموع دستگاه حاکمیت در این خصوص حساس است و در تأمین پول لازم کمک می‌کند، گفت: «مسئله فقط پول نیست و موانع بسیاری مثل نبودن دولت مشخص در سومالی و محدودیت روابط، مسائل منطقه و... وجود دارد که اجازه نمی‌دهد به نتیجه برسیم».

او همچنین اصرار داشت که شنیدن و پیگیری روایت مالکان لنج‌ها باعث می‌شود از مسیر درست خارج شویم. این مقام مسئول در شیلات درعین‌حال از رسانه‌ها خواست به این موضوع از زاویه دیگری نگاه و به صیادان توصیه کنند که از ورود به کانون‌های پرخطر پرهیز کنند. او با تأکید بر اینکه با جدیت پیگیر وضعیت صیادان ایرانی هستند، گفت: «انتظار داریم مالکان لنج‌ها و ناخدا‌ها مقررات و چارچوبی را که به آنها اعلام می‌شود، رعایت کنند زیرا بی‌توجهی به این چارچوب‌ها برای همه مشکل ایجاد می‌کند».

مجاهدی با اشاره به اینکه در وضعیت فعلی وظیفه داریم از حقوق شهروندان خود دفاع کنیم و حتما این کار را می‌کنیم، گفت: «پیگیری وضعیت آنها یک سوی ماجراست و سوی دیگر تکرارنشدن این اتفاقات است. صیادان بارها آموزش داده می‌شوند و تعهد می‌دهند که از حدود پرخطر تجاوز نکنند اما باز هم شاهدیم که با این موضوع ساده برخورد کرده و به خاطر ماهی و سود بیشتر وارد این مناطق می‌شوند».

او با تأکید بر اینکه از همه ظرفیت‌های موجود برای آزادی ایرانیان گرفتار در دست دزدان دریایی استفاده می‌کنند، گفت: «نمی‌توانم جزئیات پیگیری‌های مربوطه را بگویم اما این اطمینان را می‌دهم که همه سطوح کشور نگران این مسئله هستند و آن را از کانال‌های رسمی و غیررسمی پیگیری می‌کنند». گفتنی است دیگر مقامات کشورمان نیز در روزهای اخیر همین اطمینان خاطر را داده بودند؛ بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه چندین‌بار تأکید کرده است که پیگیر وضعیت آنها هستند اما از آنجایی که موضوع جان افراد است، بهتر است دراین‌باره اطلاع‌رسانی بیشتری نشود.

او همین چند روز قبل در جریان حضور خود در نمایشگاه مطبوعات به «شرق» گفت: «کسانی که کمپین راه‌ انداختند و این مسئله را بیشتر در مرکز توجه قرار دادند، کار را سخت‌تر کرده‌اند». او افزود: «آمریکا و کشورهای غربی نیز وقتی مشکلات این‌چنینی برای اتباعشان ایجاد می‌شود، به صورت سربسته و بدون سروصدا به پیگیری آن می‌پردازند تا بهای کمتری پرداخت شود».

قاسمی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا منظور از پیگیری و بهایی که پرداخت می‌شود، به طور مشخص پرداخت مبلغ درخواستی دزدان دریایی است، گفت: «خیر، در سطوح عالی پیگیر موضوع هستیم و تلاش می‌کنیم با حداقل هزینه جان آنها را حفظ کرده و در مرحله دوم آنها را به کشور بازگردانیم. پردازش بیشتر این مسئله کار را پیچیده‌تر می‌کند».او در واکنش به اینکه «شما درباره عربستان نیز نبودن ارتباط دیپلماتیک را بهانه می‌کنید»، گفت: «بله، در آنجا نیز کسانی که به سفارت حمله کردند باید پاسخ‌گو باشند».

****

روایت عبدالله رمضان‌زاده از قصه عجیب ۶۰۰ روز اسارت صیادان

در شبکه‌های اجتماعی، پویشی آغاز شده تا از طریق آن راهی برای آزادی ۱۳ صیاد ایرانی پیدا کنند که ۵۸۰ روز است اسیر دزدان دریایی سومالی هستند. تعداد صیادان ایرانی اسیرشده ۲۱ نفر بوده که تعدادی از آنها در وضعیت نامناسب بهداشتی و خوراکی فوت کرده‌اند. این پویش مردمی قصد دارد با ایجاد توجه در مردم و دولت نسبت به این اتفاق ناگوار، ایجاد‌کننده زنجیره‌ای از تعاملات دیپلماتیک دولتی باشد که شاید به آزادی این ۱۳ ملوان و صیاد ختم شود.

عبدالله رمضان‌زاده، یکی از فعالان حوزه مدنی و سیاسی که خود نیز به این کمپین پیوسته است، درباره آخرین تحولات آن می‌گوید و اینکه چطور هرروز به تعداد امضاها اضافه می‌شود

‌چه شد که به کمپین آزادی صیادان ایرانی پیوستید؟
به نظر من قصه این صیادان عجیب بود. همین حالا هم که با شما حرف می‌زنم و یک هفته‌ای از اینکه در جریان موضوع قرار گرفته‌ام می‌گذرد، باز هم این قصه به نظرم عجیب می‌آید. دوسال‌ونیم از روزی که آنها به دریا رفته‌ و به اسارت دزدان دریایی گرفتار شده‌اند گذشته و هیچ خبری پخش نشده و کسی از دولت پیگیر احوال آنها نیست. این هم از نکات جالب حقوق شهروندی در ایران است که دولت درباره‌اش سخن می‌گوید.

‌همکاری دولت چگونه بوده؟
سخنگوی وزارت امور خارجه اشاراتی به این موضوع داشتند، اما نه امیدی در ما و خانواده‌های این صیادان ایجاد کرد و نه حتی توضیحات روشن بود.

‌چنین پویشی چطور می‌تواند در آزادی این ملوانان تأثیرگذار باشد؟
به نظرم از طریق آگاه‌سازی مردم. خودِ من اولین‌بار خبر را در اینستاگرام دیدم؛ خبری بود به‌نقل از خبرآنلاین. تا آن زمان نمی‌دانستم چه ظلمی در حق این ملوانان و صیادان شده است. بعد از آنکه از موضوع اطلاع یافتم، نمی‌دانستم چه کمکی از دست من برمی‌آید. در کانال خودم در تلگرام، پستی منتشر کردم و وقتی که خبردار شدم قرار است پویشی مردمی برای آزادی این عزیزان به وجود بیاید، از آن استقبال کردم. حالا هم که رسما سه روز از آغاز به کار این پویش گذشته، به نظرم توانسته به صدر اخبار بیاید؛ یعنی ما در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های داخلی این خبر را می‌بینیم، در توییتر ایران، خبر دوم بوده و حتی یکی از شبکه‌های خارجی هم به این موضوع پرداخته است. امضاهای زیادی هم تاکنون برای پویش جمع‌آوری شده که همه اینها نشان از آن دارد که مردم ما اگر از مشکلات همدیگر آگاهی پیدا کنند، نقش حمایت‌کننده خواهند داشت.

‌قرار است این پویش وضعیت بد صیادان بلوچ را به دولت نیز یادآوری کند. دولت‌ها در چنین شرایطی چه مسئولیت‌هایی دارند؟
مایل نیستم دراین‌باره صحبت کنم. به نظرم می‌رسد که وزارت امور خارجه توجه کم‌رنگی به مسائل منطقه‌ای دارد و این موضوعی است که قبلا هم به آن اشاره کرده‌ام، اما به‌طورکلی دولت‌ها موظفند از اتباع خود در هرجای دنیا حمایت کنند و من متعجبم که چرا بعد از دوسال‌ونیم، سخنگوی وزارت امور خارجه می‌آید و می‌گوید که این موضوع پیچیده است.

‌به‌عنوان آخرین سؤال، دغدغه‌های سیاسی شما را به سمت حمایت از این پویش کشاند یا دغدغه مسائل انسانی؟
اتفاقا اصلا مسئله را سیاسی نمی‌بینم. اگر در پاسخ به سؤال قبلی شما سکوت کردم و گفتم که مایل نیستم دراین‌باره جوابی بدهم، بیشتر به‌همین‌خاطر بود که من مسئله را انسانی می‌بینم. مسئله از نظر من، مظلومیت هم‌وطنان بلوچ ماست که در منطقه‌ای دورافتاده باید با چنین مشکلاتی مواجه شوند. دوسال‌ونیم است که اعضای خانواده این ملوان‌ها و صیادان، با اضطراب زندگی می‌کنند و چشم‌به‌راه خانواده خود هستند. بنابراین مسئله واقعا یک مسئله انسانی است و همه باید از بابِ حقوق شهروندی به آن توجه کنیم.