اعتماد

كمتر از دو هفته آینده دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی برای روشن شدن تكلیف ۶۹ كرسی باقیمانده برگزار می‌شود. نتیجه این دور از انتخابات وزن دو جریان سیاسی اصلی كشور در مجلس دهم را معلوم می‌كند و پس از آن می‌توان به اكثریت و اقلیت بودن گروه‌ها پرداخت. با این حال مدتی است بازی سیاست معطوف به صندلی ریاست مجلس دهم شده است. اصلاح‌طلبان كه در دور اول توانسته‌اند اكثریت كرسی‌ها را از آن خود كنند اگر دور دوم نیز شرایط‌شان تغییری نكند و بتوانند اكثریت كسب كنند آن وقت با دست بالا وارد مذاكرات درون پارلمانی می‌شوند تا از یك‌سو فراكسیون امید را تشكیل دهند و از سوی دیگر برای تركیب هیات رییسه مجلس و كمیسیون‌ها تصمیم بگیرند.

شرایط رقیب اصولگرا اما متفاوت است. آنها پیش از انتخابات درون جبهه خود مرزبندی روشنی شكل دادند و خرج خود را از حامیان دولت و نیروهای معتدل جدا كردند تا نیروهای كمتر معتدل نظیر پایداری عنان كار را در دست بگیرند. شكست بزرگ آنان در انتخابات و به ویژه اتفاقی كه در تهران رخ داد آنها را به این جمع‌بندی رسانده كه حداقل برای تركیب هیات رییسه مجلس دوباره خود را مؤتلف و همراه علی لاریجانی نشان دهند. هرچند تاكنون نتوانسته‌اند هیات مركزی هفت‌نفره خود را به دیدار لاریجانی بفرستند.

آنها پیش از شكل‌گیری مجلس به استقبال وزن‌كشی میان خود و اصلاح‌طلبان رفته‌اند و بر طبل ریاست لاریجانی می‌كوبند. همچنان كه محمد رضا باهنر می‌گوید برای پایداری‌ها هیچ رییسی بهتر از لاریجانی نخواهد بود.

اما اصلاح‌طلبان ترجیح می‌دهند وارد وزن‌كشی با نیروهای معتدل اصولگرا نشوند و تحت عنوان حامیان دولت چتری فراتر از مرزهای اصولگرایی و اصلاح‌طلبی بگسترانند. آنها این رفتار سیاسی را در دو انتخابات ۹۲ و ۹۴ تجربه كردند. اصلاح‌طلبان در انتخابات ۹۲ با صرف نظر از كاندیدای اختصاصی جریان خود و انصراف عارف، از روحانی حمایت كردند و در انتخابات ۹۴ نیز با قرار دادن نام‌هایی نظیر علی مطهری، كاظم جلالی و بهروز نعمتی در لیست انتخاباتی امید نشان دادند شكل‌گیری مجلسی كارآمد و همراه دولت را به حذف نیروهای اصولگرا ترجیح می‌دهند و تنها در فكر منافع ملی هستند. در ادامه آن استراتژی آنها حالا بر خلاف اصولگرایان كه بی‌محابا به چهره‌های اصلاح‌طلب حمله می‌كنند احترام نیروهایی نظیر لاریجانی را حفظ می‌كنند و نمی‌خواهند با او وارد وزن كشی شوند چرا كه لاریجانی در این سال‌های اخیر نشان داده بین منافع یك جریان كه خود را اصولگرا می‌نامد و منافع ملی قلم قرمزش روی منافع ملی نمی‌نشیند.

با این حال هر چه به سمت روزهای شروع مجلس دهم نزدیك می‌شویم تلاش‌ها برای شكل‌گیری توافقی درون پارلمان و نه تعیین‌تكلیف برای نمایندگان شدت بیشتری می‌گیرد. اصلاح‌طلبان یكپارچه معتقدند عارف گزینه مطلوبی برای ریاست مجلس دهم است. آنها می‌خواهند بعد از یك دوره دوازده ساله بار دیگر به مدیریت قوه مقننه بازگردند. از سویی عارف نیز در هیچ سطحی از قدرت سیاسی در ایران به عنوان یك نیروی تندرو شناخته نمی‌شود و می‌تواند بهترین گزینه اصلاح‌طلبان برای بازگشت به حاكمیت و قدرت سیاسی باشد. برخی چهره‌های سیاسی این جریان معتقدند شرایط حساس سیاسی در داخل و خارج ایجاب می‌كند تا اصلاح‌طلبان با تابلو و پرچم خود وارد تعامل با هسته اصلی قدرت شوند و نیابت و وكالت ترمیم رابطه شان با برخی اركان حاكمیت را به كسی ندهند و این‌بار خود راسا وارد این تعامل شوند.

یك پیشنهاد مهم
در همین حال پیشنهاد یكی از چهره‌های با سابقه اصلاح‌طلب كه تجربه نایب‌رییسی مجلس را هم در كارنامه دارد قابل توجه است. این چهره سیاسی به اصلاح‌طلبان پیشنهاد داده تا یك فراكسیون عمومی با حضور تمامی حامیان دولت اعم از اصلاح‌طلب و اصولگرا تشكیل شود و در عین حال هر دو جریان اصلاح‌طلب و اصولگرا فراكسیون‌های اختصاصی و جریانی خود را داشته باشند.

بر اساس این پیشنهاد فراكسیون عمومی در تصمیمات اساسی و ملی نظیر تركیب هیات رییسه و موضوعات مهمی چون برجام و اقدامات اقتصادی با همراهی و همكاری یكدیگر عمل خواهد كرد و سایر موضوعات كه ابعاد ملی ندارد می‌تواند مورد بحث فراكسیون‌های اختصاصی اصلاح‌طلبان و اصولگرایان باشد.

اگر این پیشنهاد عملیاتی شود اصلاح‌طلبان راهبرد حمایت از دولت و تعامل و همكاری با اصولگرایان معتدل را چنان اجرایی خواهند كرد كه تندروهای مخالف برجام و منافع ملی در اقلیتی محض قرار گیرند. نقطه قوت این پیشنهاد آنچنان كه این چهره اصلاح‌طلب مطرح كرده است انزوای تندروی و توجه بیشتر به منافع ملی و عبور از بحران‌ها و چالش‌های سیاسی و اقتصادی دولت است.

دلایل اصلاح‌طلبان برای حمایت از عارف
در جبهه اصلاحات امروز تردیدی در مطلوبیت عارف برای ریاست مجلس نیست اما تا روشن شدن تركیب واقعی فراكسیون‌ها انتظارات و مطالبات رای‌دهندگان نباید به صورت غیرواقعی افزایش یابد. در عین حال اصلاح‌طلبان مایلند بدون رقابت با لاریجانی و حفظ شأن و احترام او ریاست را به دست آورند و كمتر كسی امروز در سپهر سیاسی ایران رقابت عارف و لاریجانی برای ریاست در صحن علنی مجلس را توصیه می‌كند.

در میان اصلاح‌طلبان این گزاره نیز طرفداران زیادی دارد كه ریاست مجلس امری نیست كه عارف با سابقه معاونت اول رییس‌جمهور، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و سال‌ها حضور در شوراهای عالی نظام با حكم رهبر معظم انقلاب نتواند از پس آن برآید. همچنین او بهترین و شاید تنها فرصتی باشد كه مجموعه اصلاح‌طلبان برای ترمیم رابطه خود با نهادهای مختلف نظام دارند و اگر می‌خواهند در معادلات قدرت سهیم باشند باید از این فرصت بهترین بهره را ببرند.

دلیل دیگر حامیان ریاست عارف این است كه تكیه او بر كرسی ریاست مجلس پاسخ شایسته به رای‌دهندگانی است كه هفتم اسفند سال گذشته خواستار تغییر در تركیب مجلس بوده‌اند. حال كه رای مردم به تغییر بوده باید این خواست و رای در پیشانی و مدیریت مجلس نیز دیده شود.

حامیان لاریجانی چه می‌گویند؟
علی لاریجانی دیگر گزینه ریاست مجلس نیز حامیان جدی با استدلال‌های شنیدنی دارد. آنها معتقدند برای تعامل با دولت و بهسازی رابطه برخی نهادهای حاكمیتی با منتقدان‌شان لاریجانی گزینه بهتری است. او می‌تواند در مذاكرات و معادلات قدرت اثرگذاری بیشتری داشته و با تجربه دو دوره ریاست مجلس زیر‌و بم‌های پارلمان را بهتر می‌شناسد. در میان حامیان لاریجانی عده‌ای بر این باورند كه او می‌تواند و باید لشكر شكست‌خورده اصولگرایان را دوباره زیر یك پرچم جمع كند و مدیریت آنها را از تندرو تا عقل‌گرا به دست گیرد تا ضمن كنترل تندروها، اصولگرایی نیز بتواند از زیر سایه مخالفت با منافع ملی خارج شود.

آنها در قیاس با عارف بر تجربه هشت ساله ریاست قوه‌مقننه از سوی لاریجانی تكیه می‌كنند و رفتار او در تصویب برجام و كمك به منافع ملی را به حامیان دولت یادآور می‌شوند. در عین حال اعتماد متقابلی كه میان لاریجانی و برخی نهادهای تصمیم‌ساز وجود دارد به عنوان دلیل دیگری بر ارجحیت لاریجانی به عارف عنوان می‌شود.

اصولگرایانی كه در جریان انتخابات از لاریجانی حمایت نكردند و راه طرد او را در پیش گرفتند حالا هیاتی هفت‌نفره را برای ملاقات با او تعیین كرده‌اند تا بتوانند بار دیگر با نزدیك شدن به لاریجانی از حذف خود در مناسبات و معادلات پارلمانی جلوگیری كنند. آنها اتفاقا علاقه‌مند هستند میان عارف و لاریجانی رقابت شكل گیرد تا بتوانند در یك فضای دو قطبی با یارگیری از میان حامیان دولت گزینه مورد نظر خود را نه با تعامل كه با رقابت در صحن به ریاست برسانند. موضوعی كه تا اینجا خط‌قرمز اصلاح‌طلبان بوده و تلاش می‌كنند وارد این بازی باخت- باخت نشوند.

موضع عارف و لاریجانی چیست؟
محمدرضا عارف و علی لاریجانی هیچ كدام هنوز شخصا وارد موضوع نشده‌اند و ترجیح می‌دهند درباره كاندیداتوری خود برای ریاست مجلس آینده سخنی نگویند. با این حال عارف اعلام كرده است به رای مردم پشت نخواهد كرد و اجرایی كردن خواست رای‌دهندگان در انتخابات هفتم اسفند جز با حضور در مدیریت مجلس امكان پذیر نیست. او محتاطانه به استقبال تشكیل مجلس دهم می‌رود و نمی‌خواهد پیامی مبنی بر تقابل با لاریجانی به جامعه منتقل كند اما اگر جایی ابهامی وجود داشته باشد و متهم به لابی‌های پشت پرده شود ابایی ندارد كه صراحتا بگوید ریاست مجلس در اختیار نمایندگان است و دیدار و گفت‌وگویی با لاریجانی در این باره نداشته است.

علی لاریجانی هم كمابیش همین مسیر را طی می‌كند. او نیز می‌گوید علم غیب ندارد و نمی‌داند در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد با این حال در اقدامی تحسین‌برانگیز و برای اثبات عدم تقابل با عارف پس از انتخابات در تماسی تلفنی انتخاب او به عنوان نفر اول تهران را تبریك گفته است.

انتظار برای دهم اردیبهشت
دهم اردیبهشت كه بیاید و نتیجه انتخابات دور دوم كه روشن شود موضوع انتخاب هیات رییسه مجلس و به تبع آن ریاست تازه در دستور لابی‌ها و رایزنی‌ها قرار می‌گیرد. بازیگران عرصه سیاسی ایران فعلا تمام تمركز خود را بر پیروزی در دور دوم انتخابات گذاشته‌اند تا با اتكا بر آن تصمیم بگیرند از مجلس آتی چه می‌خواهند.

***

اصلاح‌طلبان وارد بازی رقیب درباره رئیس مجلس آینده نشوند
شرق

دامن‌زدن به موضوع تعیین ریاست مجلس، آن‌هم در شرایطی که هنوز تکلیف ۶۹ کرسی مجلس نامشخص است، سبب شد محمدرضا عارف هم دراین‌باره پاسخ‌گو باشد. عارف در جمع خبرنگاران در پاسخ به این سؤال که آیا شما توافق میان آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، حسن روحانی و رئیس دولت اصلاحات را برای ریاست خود بر مجلس تأیید می‌کنید؟ گفت:‌ «من این خبر را هم‌اکنون از شما شنیده‌ام»؛ بنابراين حتی اگر چنین توافقی هم بوده باشد، نفر اول انتخابات تهران با بیان این عبارت و تأکید بر مهم‌بودن نتیجه دور دوم انتخابات، احتمالا رساننده این پیام بوده است که کانون اصلی رایزنی‌ها برای تعیین ریاست باید بعد از روشن‌شدن نتايج دور دوم انتخابات مجلس و درون بهارستان باشد؛ زیرا پیش‌تر، هم او و هم سایر اصلاح‌طلبان بر افزایش مشارکت برای دور دوم انتخابات تأکید کردند. نتایج این دوره است که تقریبا وزن اکثریت و اقلیت در درون مجلس آتی را روشن می‌کند. چه‌بسا بدون تشکیل اکثریت قوی امکان حضور عارف بر ریاست مجلس هم به‌راحتی محتمل نباشد. ازاین‌روست که اصلاح‌طلبان با توجه به کاهش مشارکتی که به صورت طبیعی در دور دوم انتخابات رخ می‌دهد...

فعلا تلاش خود را بر دعوت مردم به پای صندوق‌های رأی متمركز كرده‌اند. این در حالی است که خبرگزاری‌های اصولگرا چندی است این موضوع را به صورت جدی پیگیری می کنند و از اعضای ارشد ستاد ائتلاف به‌دنبال ‌گرفتن تأییدیه یا تکذیبیه برای احتمال‌های خود هستند. خبر موافقت روحانی و هاشمی و رئیس دولت اصلاحات با ریاست عارف بر مجلس دهم را اگرچه علی صوفی اعلام کرده بود، اما اگر چنین موافقتی هم در کار باشد که بعید نیست، شاید عاقلانه بود که موضوع تا این اندازه رسانه‌ای نمی‌شد تا فضای مذاکره و رایزنی و چانه‌زنی برای صحن مجلس مهیاتر می‌شد؛ هرچند عارف با پاسخ خود احتمالا خواسته فضا را در کنترل خود نگه دارد. بر این اساس او در حاشیه کنگره ملی آموزش عالی که در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، در جمع خبرنگاران با اشاره به دور دوم انتخابات مجلس گفت: مردم باید دور دوم را نیز مهم تلقی و با حضور خود به تشکیل مجلسی کارآمد کمک کنند.

به گزارش «ایلنا»، او ادامه داد: برنامه اصلاح‌طلبان برای دور دوم انتخابات همان برنامه دور اول یعنی جذب مشارکت مردم است. رئیس شورای‌عالی سیاست‌گذاری همچنین درباره‌ تکلیف شورای‌عالی سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان بعد از انتخابات مجلس شورای اسلامی گفت:‌ این شورا برای انتخابات مجلس تشکیل شد و هنوز مشخص نیست این شورا بعد از انتخابات تعطیل خواهد شد یا نه. باید بعد از انتخابات، این شورا ارزیابی کاملی از عملکرد خود داشته باشد و شاید این شورا با ترکیب دیگری فعالیت کند، اما از اکنون نمی‌توان درباره‌ تکلیف این شورا صحبت قاطعی داشت.

اصلاح‌طلبان وارد بازی رقیب درباره رئیس مجلس آینده نشوند
عبدالله ناصری، عضو شورای مشورتی اصلاح‌طلبان، در‌همین‌باره در گفت‌وگو با عصر ایران به اصلاح‌طلبان هشدار داد وارد بازی رقیب نشوند. او گفت: در آخرین جلسه مجمع مشورتی اصلاحات، درباره انتخابات به این نتیجه رسیدیم که تا پایان انتخابات مرحله دوم که سرنوشت‌ساز است به هیچ موضوعی ازجمله انتخاب رئیس مجلس فکر نکنیم. او ادامه داد: جریان‌های نزدیک به اصلاحات و دولت نباید وارد بازی رقیب درباره رئیس مجلس آینده شوند.

ناصری افزود: عارف نامزد جریان اصلاحات است اما واقعیت این است كه مرحله دوم انتخابات رئیس آینده را مشخص خواهد کرد. او درباره نظر اصلاح‌طلبان درباره لاریجانی گفت: قطعا او یک اصولگراست اما لاریجانی را دیگر اصولگرای دوران ریاست صداوسیما نمی‌دانیم. او امروز یک اصولگرای معتدل است که قابل تعامل و گفت‌وگو است.

عبدالله ناصری گفت: جریان‌های سیاسی به‌ویژه جریان احمدی‌نژاد می‌خواهند روحانی یک‌دوره‌ای باشد و به‌همین‌دلیل فضایی را ایجاد می‌کنند تا برجام را تحت‌الشعاع قرار دهد. حمله به برجام باعث ایجادشدن فضایی دوقطبی در کشور در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده خواهد شد.

او درباره رقبای احتمالی روحانی در سال ۹۶ گفت: یکی از رقبای جدی احتمالی روحانی در سال آینده می‌تواند احمدی‌نژاد باشد. او توانسته با توجه به دوران حضورش در ریاست‌جمهوری، کانون‌های قدرتمند اقتصادی و مدنی را شکل دهد؛ بنابراین فضای انتخابات ریاست‌جمهوری را مغتنم خواهد شمرد و وارد عرصه خواهد شد. ناصری افزود: جریان افراطی اصولگرا که ریشه زیادی هم در خاک سیاسی کشور ندارد پای احمدی‌نژاد خواهند ایستاد.