خبرآنلاین / محمد کرباسی

رهبران و نمایندگان ۱۹۵ کشور جهان از امروز به صورت رسمی اجلاس تغییرات آب و هوا در پاریس را شروع کرده‌اند. اما ماجرا سر چیست و در دژ نظامی پاریس آنها در تلاش برای رسیدن به چه توافقی هستند؟

پس از حملات پاریس خیلی‌ها فکر می‌کردند که اجلاس تغییرات آب و هوایی مشهور به کاپ ۲۱ با حضور حدود ۱۵۰ نفر از سران کشورهای مختلف جهان به خاطر مسائل امنیتی لغو خواهد شد. اما بالاخره این اجلاس به صورت رسمی امروز کارش را شروع کرد تا کشورهای جهان شاید بتوانند فکری به حال جهانی که دارد از بین می‌رود داشته باشند.

یخهای قطب جنوب هر روز سریع‌تر آب می‌شود. میلیونها نفر در اثر تغییرات آب و هوایی در حال آواره شدن هستند که در برابر آن، بحران کنونی پناهجویان اروپا بی اهمیت به نظر خواهد رسید.

گزارش‌های سازمان‌های جهانی نشان می‌دهد که میانگین دمای هوای کره زمین از سال ۱۸۸۰ تا سال ۲۰۱۵ تقریبا دو درجه بیشتر شده است. این دو درجه لعنتی اما اگر فکری به حالش نشود می‌تواند زمین را نابود کند.

در حالی که پاریس با حضور گسترده نیروهای نظامی و امنیتی به یک دژ تبدیل شده خیلی‌ها امیدوار هستند که بر خلاف اجلاس کپنهاگ این بار توافقی برای حل مشکل تغییرات آب و هوایی جهان صورت بگیرد تا راه حلی برای کاستن از میزان گازهای گلخانه‌‌ای آلاینده هوا که دلیل اصلی گرمایش جهانی زمین به شمار می‌روند، پیدا شود.

مشکل کجاست؟

در حال حاضر میزان تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتر از هر زمان دیگری در تاریخ بشر است. بنا به گزارش سازمان ملل متحد تنها در سال ۲۰۱۴ پنجاه و سه میلیارد تن دی اکسید کربن وارد جو کره زمین شده است و میزان آن به طرز نگران‌کننده‌ای در حال افزایش است.

مهمترین گازهای گلخانه‌ای که بر اثر فعالیتهای بشری تولید می‌شود «دی اکسید کربن»، «متان» و «پروتوکسیدِ ازت» است که نخستین آنها حاصل استفاده از منابع انرژی فسیلی نظیر زغال سنگ، نفت و گاز است. «متان» نیز بر اثر بهره برداری از منابع نفت و گاز و نیز فعالیت دامداری تولید می‌شود. «پروتوکسیدِ ازت» هم ناشی از کودهای ازتی و نیز برخی فعالیتهای صنعتی است.

سی و پنج درصد این دی‌اکسیدکربن نتیجه سوزاندن سوخت‌های فسیلی برای تولید انرژی است. کشاورزی و نابود کردن جنگل‌ها با ۲۴ درصد دومین دلیل اصلی افزایش گازهای گلخانه‌ای‌اند. صنایع سنگین و حمل و نقل و ساخت و ساز رده‌های بعدی را در اختیار دارند.

در سال ۲۰۱۱ میانگین تمرکز گازهای گلخانه‌ای در جو زمین ۴۳۰ ذره در یک میلیون (کل ذرات موجود در جو)‌ بود. این میزان در هشتصد هزار سال گذشته بی‌سابقه بوده است.

دانشمندان سازمان ملل متحد پیش‌بینی کرده‌اند که اگر میزان گازهای گلخانه‌ای سطح زمین کاهش پیدا نکند، تا سال ۲۱۰۰ گرمای زمین چیزی بین ۳.۷ تا ۴.۸ درجه بیشتر خواهد شد. برای اینکه افزایش گرما تا زیر دو درجه باقی بماند، میزان گازهای گلخانه‌ای تولید بشر باید به میزان ۴۰ تا ۷۰ درصد آنچه در سال ۲۰۱۰ تولید کرده کاهش یابد.

کاستن این میزان گازهای آلاینده، مستلزم صرف میلیاردها دلار در روزآمد کردن سازه‌های قدیمی تولید انرژی و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک مثل انرژی‌های خورشیدی یا بادی و آبی است.

متهمان اصلی چه کسانی هستند؟

تولید گازهای گلخانه‌ای، که مهمترین آنها گاز کربنیک است، در دهه‌های اخیر همواره افزایش یافته است. در حالی که میزان تولید گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۰۰ معادل ۳۷ میلیارد تن گاز کربنیک بوده، دوازده سال پس از آن جهان ۴۷۵۹۹ میلیارد تن از این گازها در جو زمین رها کرده است. پنج کشور به تنهائی بیش از نیمی از گازهای گلخانه‌ای جهان را تولید می‌کنند: چین،آمریکا، هند، روسیه و اندونزی.

فقط بیست کشور، که مهمترین آنها چین و آمریکا و هند هستند، بیشتر از هشتاد درصد دی اکسید کربن جو زمین را منتشر می‌کنند و عملا حضور ۱۵۰ کشور جهان در توافقات مرتبط چندان مهم نیست. مهم همین بیست کشور هستند و مهمتر از همه چین، که قول داده است بالاترین سطح مشارکت ممکن را با مصوبات اجلاس پاریس داشته باشد.

چین بزرگترین نگرانی در حوزه تغییر اقلیم است. این کشور به سرعت رکوردهای انتشار دی اکسید کربن را جابجا می‌کند. هم اکنون میزان رشد ماهانه انتشار دی اکسید کربن توسط چین از کل انتشار سالانه دی اکسید کربن توسط کشور صنعتی و مرفهی مثل نیوزیلند بیشتر است.

در آرزوی توافق نجات زمین بعد از شکست کپنهاگ

در اجلاس پاریس نزدیک به ده هزار نماینده از ۱۹۵ کشور تحت تدابیر امنیتی شدید به بحث و گفت‌وگو در باره پیمان جایگزین پیمان کیوتو در راستای کاهش پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای می‌پردازند. این پیمان باید مصرف انرژی‌های فسیلی در جهان را به میزانی کاهش دهد که گرمای زمین تا آخر قرن حاضر نسبت به آغاز صنعتی‌شدن جهان بیش از ۲ درجه افزایش پیدا نکند. افزایشی فراتر از این میزان ذوب یخچال‌های طبیعی جهان، بالاآمدن بیشتر سطح آب دریاها، افزایش طوفان‌ها و گردبادها و سایر حوادث اقلیمی را به دنبال خواهد داشت و زمین را در معرض تهدیدهای باز هم خطرناک‌تری قرار خواهد داد.

پیمان پاریس باید برای اولین بار کشورهای نوصنعتی و نیز کشورهای در حال توسعه را نیز به کاهش تولید دی اکسید کربن (گاز حاصل از مصرف انرژی‌های فسیلی) مقید کند. این پیمان از سال ۲۰۲۰ جایگزین پیمان کیوتو می‌شود که از سال ۱۹۹۷ هدف مشابهی‌ را دنبال می‌کرده است.

در این اجلاس انتظار می‌رود رهبران جهان بتوانند برای دستیابی به اهداف کمی طرح‌های کنترل گرمایش جهانی دست کم برای اجرای رئوس برنامه‌های اجرایی اصلی به ویژه در زمینه کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی به توافق برسند.

اجلاس مشابه قبلی سال ۲۰۰۹ در کپنهاگ برگزار شد که به خاطر عدم دستیابی به یک برنامه اجرایی مدون حتی از آن به عنوان شکست کپنهاگ یاد می‌شود. اکنون این عقیده وجود دارد که کنترل گرمایش جهانی می‌تواند راهی برای تامین صلح جهانی و کاهش بحران تروریسم بین‌الملل هم باشد.

این تئوری مطرح شده است که بخش قابل توجهی از افراطی‌گرایی در خاورمیانه و شمال آفریقا ناشی از تغییرات اقلیمی، خشکسالی بلندمدت و بحران آب در این منطقه است. هنوز هم اما اختلاف‌های جدی میان کشورها وجود دارد. به عنوان نمونه گروهی می‌گویند که کشورهای در حال توسعه قبلا با سوخت‌های فسیلی راه خود را رفته و حالا به کشورهای توسعه نیافته می‌گویند برای کنترل تغییر اقلیم روند توسعه خود را کند و کمتر سوخت‌های فسیلی مصرف کنید.

همچنین اروپایی‌ها جدی تر خواهان کنترل گرمایش جهانی هستند اما دولت آمریکا تاکید دارد نمی‌تواند به طرح‌هایی را قبول کند که بر خلاف منافع این کشور و زندگی روزمره مردم است.