جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - Friday 29 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Mon, 20.07.2015, 8:00


عصر ایران - توافق هسته‌ای اخیر با گروه ۱+۵ می‌تواند برای کشور و مردم مفید و خوب باشد به شرطی که در ماه‌ها و سال‌های آتی با واقع بینی ، فرصت شناسی ، برنامه ریزی و عمل به تعهدات از سوی دو طرف توافق مواجه شود.

این روزها در هر محفل و نشستی مساله توافق هسته‌ای و تاثیرات آن بر زندگی مردم سوژه روز صحبت‌های مردم است. از زنان خانه دار تا جوانان دانشگاهی و از مردان و جوانان بیکار گرفته تا خانواده‌هایی که نگران آینده فرزندان خود هستند وارد بحث‌هایی با این مضمون می‌شوند که آینده این توافق به چه نحوی بر زندگی آنها تاثیر خواهد گذاشت؟

برای مثال آنها می‌پرسند: آیا توافق هسته‌ای قیمت‌ها را کاهش خواهد داد؟ آیا جوانان بیکار سر کار خواهند رفت؟ آیا دستمزدها بالاتر خواهد رفت؟ به طور کلی دغدغه بسیاری از مردم این مساله است که آیا با توافق هسته‌ای وبرداشته شدن تحریم‌ها سطح رفاه عمومی مردم بالاتر خواهد رفت؟

اما دسته دیگری از مردم دغدغه‌ها و سوالاتی جدی تر و بنیادی تری دارند. نخبگانی که دل در گرو توسعه کشور دارند دغدغه‌هایی فراتر دارند. ذهن این دسته از شهروندان مشغول پاسخ دادن به سوالی ریشه‌ای تر است. آنها به دنبال یافتن برنامه‌های کلان اقتصادی کشور و نحوه عملکرد حاکمیت در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی پس از توافق نهایی هسته‌ای هستند.

آنها در صدد تصمیم سازی بر فرایند پسا تحریم هستند. آنها می‌خواهند بدانند آیا دولت خود را برای دوران پس از تحریم آماده کرده است؟ آیا دولت برنامه‌ای مدون دارد؟ دولت با چه رویکردی عمل خواهد کرد؟ آیا دولت آنها را در تصمیم سازی مشارکت خواهد داد؟

در مورد دغدغه بخش نخست مردم به نظر می‌رسد واقعیت این است که توافق اخیر هسته‌ای در وین می‌تواند تاثیراتی جدی بر زندگی مردم داشته باشد، همان طور که تحریم‌های چند سال اخیر گذاشت، اما خوش بینی درباره توافق هسته‌ای و انتظار معجزه از آن برای جامعه سمی مهلک است.

کشور ما با تحریم یا حتی بدون تحریم نیز از دهها و صدها مشکل ناشی از سوء مدیریت، مشکلات ریشه‌ای فرهنگی ، اقتصاد بیمار، فساد نفوذ کرده به عمق بوروکراسی اداری کشور و. . . رنج می‌برد.

این مشکلات با برداشته شدن تحریم‌ها رفع نخواهد شد و چه بسا در برخی از این مشکلات و برای نمونه در موضوعی چون فساد اداری و بوروکراتیک با «آمدن موج جدید دلارهای نفتی به اقتصاد کشور» شاهد افزایش باشیم.

با توافق هسته‌ای یا بدون توافق هسته‌ای کشور ما از بحران بی آبی و خشکسالی رنج خواهد کشید، با توافق یا بدون توافق ساختار بیمار اقتصاد معیوب ما نیازمند اصلاحات ساختاری و دردناک است، اصلاحاتی که با در نظر گرفتن مناقع طبقات متوسط و محروم، بتواند با ایجاد یک نظام مالیاتی کارآمد و شفاف از فاصله طبقاتی موجود بکاهد و رفاه را در پهنه‌ای گسترده تر توزیع کند.

اقتصادی که هر کس به اندازه لیاقت و توان و کوشش و شایستگی بتواند در آن بدون استفاده از رانت و رشوه و «پارتی بازی» رشد کند و جامعه‌ای که دارای آرامش روانی باشد.

اینها خواسته اصلی مردم است و شاید با وجودی که در بسیاری از این مشکلات تحریم‌ها در حکم تشدید کننده بوده است ، اما بدون تردید رفع تحریم‌ها نیز نمی‌تواند در حکم «باطل السحر» این مشکلات باشد.

اما در مورد دغدغه‌های بخش دوم به نظر می‌رسد واقعیت این است که هنوز در بسیاری از موارد تکلیف کشور مشخص نشده است ، با توافق نهایی هسته‌ای غل و زنجیر تحریم می‌تواند پاره شود که البته این دستاورد بزرگی است، اما کاهش یا رفع بسیاری از مشکلات دست خود ماست.

تا چه میزان آماده اصلاحات بنیادین هستیم؟ تا چه میزان حاضریم از منافع فردی و گروهی برای خیر عمومی بگذریم؟ تا چه میزان منافع جامعه و آیندگان را بر منافع کوتاه مدت امروزی خود و «دارودسته» خودمان ترجیح می‌دهیم؟ تا چه حد وسعت دید داریم و تا چه شعاعی از آینده را می‌توانیم ببینیم و برای آن برنامه ریزی کنیم و اجزه دهیم همگان در این فرایند مشارکت کنند؟

باید تلخ کامانه اعتراف کرد که در گذشته در این آزمون موفق نبوده‌ایم. برنامه‌های توسعه کشور یا نصفه و نیمه اجرا شده‌اند و یا اینکه در همان برنامه‌ها به بسیاری از جنبه‌ها کم توجهی شده که امروز ریشه برخی مشکلات موجودمان در محدود دیدن شعاع آینده و ندیدن بسیاری از جنبه‌ها در همان برنامه‌های توسعه است.

توسعه‌ای که به قیمت فدا کردن رفاه بخشی از مردم باشد توسعه نیست بلکه «خوردن حق بخشی از مردم به قیمت ایجاد فرصت برای بخش دیگری از آنان است.»

توسعه‌ای که به قیمت نابودی محیط زیست و منابع طبیعی باشد توسعه نیست بلکه ساخت جهنم برای نسل‌های آینده است.

توسعه‌ای که موجب فربه شدن یک بخش و کم توجهی به بخش‌های دیگر اقتصادی باشد توسعه نیست بلکه ساختن یک پیکرده نامتوازن است که با هر ضربه و یا با هر تلنگری در آینده به زمین خواهد خورد.

ما نیازمند توسعه‌ای متوازن و همه جانبه هستیم که در آن منافع اقشار مختلف مردمی لحاظ شود و همه مردم بتوانند بسته به میزان شایستگی و تلاش شان در فرایند تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها مشارکت داشته و از مواهب آن بهره مند شوند.

امروز به دلیل بی‌توجهی گذشتگان ، ما مشکلات و بحران‌های جدی داریم و انتظار طبیعی از دولتمردان و برنامه ریزان کشور این است که با برداشته شدن تحریم‌ها ذوق زده نشوند و منابع اقتصادی حاصل را بی محابا(با هر نیتی) خرج مصارف زودگذر نکنند.

با رفع تحریم‌ها کشور ما نیازمند یک برنامه منسجم و مدون است . ما نزدیک به یک دهه در جا زده ایم و در بسیاری از حوزه‌ها عقبگرد داشتیم و از دیگران جا مانده ایم. اما این مساله نباید سبب شود عجول و بدون برنامه باشیم.

ما نیک می‌دانیم که ساختار اقتصاد ما معیوب است ، اقتصاد کشور ما دهه‌هاست وابسته به فروش و صادرات نفت خام و منابع کانی است. ارتباط اقتصاد کشور ما با اقتصاد جهانی بسیار محدود و تنها از دریچه بازار انرژی است.

باید با پیدا کردن مزیت‌های نسبی خود وارد بازار جهانی شویم تا بتوانیم با رقبایمان وارد رقابت شویم . باید در جاهایی که مزیت داریم تولید کنیم و تولیدات خود را به بازار جهانی روانه کنیم. تولیدات ما باید رقابت پذیر باشند و بتوانند با تولیدات مشابه در دیگر کشورها رقابت کنند.

ما نمی‌توانیم و نمی‌بایست همه چیز تولید کنیم. ما باید در بخش‌هایی وارد کننده و در بخش‌هایی صادر کننده باشیم. در بخش‌هایی که مزیت تولید نداریم وارد خواهیم کرد و در بخش‌هایی که مزیت نسبی داریم و می‌توانیم با کیفیت مرغوب تولید کنیم و به بازار داخلی و جهانی عرضه کنیم، تولید خواهیم کرد.

وضعیت کشاورزی را باید مشخص کنیم. باید با توجه به بحران کم آبی تکلیف خود را با منابع آب شیرین بدانیم. قطره‌های آب شیرین در موقعیت کنونی در حکم مرواریدهای گران بهای زیست بوم ماست. باید برنامه‌ای برای وضعیت جدیدمان تدوین کنیم که در آن تکلیف کشاورزی مشخص شود.

باید شفافیت اقتصاد داشته باشیم و فساد اقتصادی را به حداقل ممکن کاهش دهیم. هیچ سرمایه گذاری حاضر نمی‌شود در یک اقتصاد بدون آینده سرمایه گذاری کند و هیچ سرمایه گذاری حاضر نمی‌شود در یک اقتصاد فاسد و معیوب سرمایه خود را در معرض خطر قرار دهد.

اینها مشکلاتی هستند که دیر یا زود وقتی بخواهیم با سرمایه گذاران بین المللی وارد مراوده شویم خود را نشان خواهد داد و امیدواری امروزه آنها برای سرمایه گذاری و ایجاد سود از بازار ۸۰ میلیونی ایران تبدیل به یاس خواهد شد.

تحریم‌ها در حال رفع شدن هستند و دیر یا زود بخش اعظمی از آنها برداشته خواهد شد ، اما همه ما نیک می‌دانیم در دنیای امروزی جزیره‌ای عمل کردن جواب نمی‌دهد. همان طور که بازارهای مالی دنیا با هم ارتباط دارند مسایل سیاسی و اقتصادی نیز از یکدیگر تفکیک ناپذیرند.

ما نمی‌توانیم شاهد گشایش در سرمایه گذاری خارجی باشیم اما در عین حال در یک محیط متشنج در سیاست خارجی باشیم. باید محیط سیاست خارجی آرام باشد. این یک واقعیت است. اگر می‌خواهیم کشور وارد دوران توسعه همه جانبه پس از رفع تحریم‌ها شود ، به نظر می‌رسد باید محیط سیاست خارجی متناسب با آن را نیز مهیا کنیم.

مخلص کلام اینکه در مورد آینده توافق هسته‌ای خوش بینی مفرط و بدبینی هر دو خوب نیستند و باید واقع بینی پیشه کرد و واقعیت‌های موجود را برای مردم تبیین و تشریح کرد.



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024