عصر ایران - حدود ۱۴ ماه از روی کار آمدن دولت یازدهم می‌گذرد. دولتی که وارث میراثی شوم از سوءمدیریت‌ها، اختلاس‌ها، اقتصاد ورشکسته، سیاست خارجی آشفته، تحریم‌های اقتصادی، بحران‌های زیست محیطی و اجتماعی و... است.

در این ماه‌ها و هفته‌ها اوضاع بحرانی منطقه نیز مزید بر علت شده است. در واقع دولت یازدهم مواجه با انبوهی از مشکلات و بحران هاست که برخی از آن‌ها ریشه در گذشته‌های دور دارند و برخی دیگر میراث برجای مانده از دولت پیشین است.

دولت روحانی عنوان «تدبیر و امید» را برای خود برگزید و با همین شعار و بسیاری از شعارهای اصلاح طلبانه دیگر موفق شد در انتخابات خرداد ماه ۱۳۹۲ اعتماد قریب به ۱۹ میلیون ایرانی را به سمت خود جلب کند. آقای روحانی! همه جا بازی نکنی، همه بازی را می‌بازی

با این «شعار» انتخاباتی و با آن «شعور» مردمی در ۲۴ خرداد ماه ۱۳۹۲، دولت روحانی کار بسیار دشواری در پیش رو دارد و باید در چند جبهه بجنگد. از سویی دولت در حال انجام سخت‌ترین مذاکرات در تاریخ دیپلماسی کشور است که نتیجه آن می‌تواند تا حدود زیادی بر بسیاری از شاخص‌های اقتصادی کشور موثر واقع شود.

مذاکرات هسته‌ای با وجودی که به توافق نهایی نرسیده و اختلاف‌ها بین ایران و اعضای گروه ۱+۵ در برخی از بخش‌های حساس و مهم پابرجا است، همچنان ادامه دارد و دولت آن گونه که خود بار‌ها اعلام کرده در تلاش است در چارچوب مدل «برد-برد» به توافقی دست یابد که ضمن حفظ حقوق کشور نگرانی‌های موجود از ماهیت برنامه هسته‌ای ایران نیز رفع شود و با برداشته شدن تحریم‌ها امکان مانور دولت در حوزه اقتصادی و توسعه کشور فراهم گردد.

مذاکرات هسته‌ای با وجودی که مهم‌ترین دستور کار در دست اجرای دولت یازدهم است اما پرواضح است که دولت نباید خود را در همین عرصه خلاصه کند. وانگهی با خطوط قرمز موجود در زمینه هسته‌ای دست دولت در موضوع هسته‌ای هم زیاد باز نیست، اما به نسبت دیگر حوزه‌ها، عرصه مانور فراخ تری در موضوع هسته‌ای برای دولت فراهم شده است.

به نظر می‌رسد دولت یازدهم در دیگر حوزه‌ها به ویژه حوزه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دچار یک محافظه کاری منفعلانه شده است و اگر انفعال کنونی ادامه داشته باشد، دولت خواسته یا ناخواسته فضا را کم کم در اختیار گروه‌های تندرویی قرار می‌دهد که شعار‌ها و ایده‌های آن‌ها در انتخابات پیشین در اقلیت قرار داشت.

گروه‌های مدعی، قدرتمند و پر نفوذ، بیش از آنکه بدنه و حامی اجتماعی داشته باشند در بسیاری از حوزه‌ها دارای نفوذ گسترده هستند و این قابلیت و توان را دارند که دولت را با اهرم‌های قدرت در اختیارشان، تحت فشار قرار دهند.

با توجه به تجربه دولت اصلاحات، دولت یازدهم باید بر این نکته واقف باشد که فرسایش تدریجی بدنه اجتماعی مهم‌ترین آفت دولت و مهم‌ترین راهبرد مخالفان است و این‌‌ همان چیزی است که مخالفان تندرو دولت مترصدند تا شرایط آن را به وجود آورند.

مخالفان تندرو دولت امیدوارند نخست امید‌ها از بین برود و سپس آرام آرام در بدنه اجتماعی رای دهنده به دولت ریزش شدید ایجاد شود تا در انتخابات مجلس دهم در زمستان سال ۱۳۹۴، حامیان دولت از جمله اصلاح طلبان نتوانند وزن خود را در مجلس افزون کنند.

با توجه به این حقیقت که دولت برگزار کننده انتخابات خواهد بود، در این دوره از انتخابات مجلس، بیم آن می‌رود که در مسئله تایید صلاحیت داوطلبان کاندیداتوری مجلس با سعه صدر برخورد نشود و همین امر نیز می‌تواند در ایجاد فضای یأس در بدنه اجتماعی رای دهنده به اصلاح طلبان اثرگذار باشد.

دولت یازدهم باید بر این نکته واقف باشد که تنها کلید نجات بخش دولت حفظ انسجام مدیریتی، پای بندی بر شعار‌ها و وعده‌های انتخاباتی و گرفتن ابتکار عمل در حوزه سیاسی و اجتماعی است اما متاسفانه دولت یازدهم در قریب به ۱۴ ماه گذشته در حوزه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی منفعل عمل کرده است.

ظاهرا تحلیل دولت بر این مبنا قرار دارد که پرهیز از ایجاد اصطکاک و تنش با اصولگرایان تندرو در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و عقب نشینی در این حوزه‌ها به نفع آن‌ها، فضای آرامش و حاشیه امنی را در حوزه مذاکرات هسته‌ای برای دولت ایجاد می‌کند.

به نظر می‌رسد دولت بر این باور است که در صورت توفیق در مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها و گشایش اقتصادی، این مساله خود بهترین ضامن برای تداوم و بقای آن خواهد بود اما به نظر می‌رسد این تحلیل دارای ایرادات اساسی است.

تندرو‌ها اگر احساس کنند در موضوع هسته‌ای گشایش‌هایی در حال حاصل شدن است در آن نیز کارشکنی خواهند کرد. آن‌ها ابزارهایی متنوع درحوزه سیاست‌های خارجی تا موضوعات داخلی دارند و فضای مانور آن‌ها بسیار فراختر و وسیع‌تر از دوره اصلاحات است.

شاید اگر این روز‌ها زیاد در موضوع مذاکرات هسته‌ای مانور نمی‌دهند به دلیل این باشد که احساس نمی‌کنند در آینده نزدیک اتفاق خاصی خواهد افتاد و گرنه در این حوزه نیز فعال خواهند شد.

روحانی چند ماه پیش در یک سخنرانی خود در این باره هشدار داد و اعلام کرد مخالفان دولت از «اتاق فکر» در حال ورود به «اتاق عملیات» هستند؛ این موضوع به خوبی نشان می‌دهد رییس دولت یازدهم که ۳۵ سال است در نظام جمهوری اسلامی زیست کرده و با همه گروه‌ها و محفل‌های قدرت نشست و برخاست داشته، خود به خوبی می‌داند حوزه مانور مخالفان دولت یازدهم تا چه حد وسیع و گسترده است و آن‌ها اگر بخواهند و اراده کنند می‌توانند در آن واحد در همه حوزه‌ها برای دولت یازدهم مانع تراشی کرده و چوب لای چرخ دولت بگذارند.

از این رو عقلانی‌تر این است که دولت یازدهم نیز از ابزارهای خود به بهترین نحو استفاده کند. دولت باید خوش بینی را کنار بگذارد و بر این نکته واقف باشد که متاسفانه گروه‌هایی وجود دارند که حتی به قیمت ضربه زدن به منافع کلان ملت و کشور حاضرند تنها و تنها به منافع اقتصادی و سیاسی خود بیندیشند و به قیمت ویران ساختن کشور و ملت و نظام به دنبال اهداف و منافع باندی و جناحی خود باشند.

به نظر می‌رسد یگانه راه باقی مانده برای دولت فعال‌تر شدن در حوزه‌های فرهنگی، سیاسی و حفظ امکان بسیج اجتماعی حامیان برای حمایت از دولت در مواقع لازم است. برای این کار باید نخست بدنه دولت همراه و همگام با شعار‌ها و وعده‌های انتخاباتی داده شده با مردم باشد. دولت باید نخست از درون خود شروع کند.

متاسفانه دولت یازدهم در برخی بخش‌ها انسجام ندارد. نخست باید یک خانه تکانی کوچک درون دولت صورت بگیرد. دولت باید این نکته را درک کند که مخالفانش وارد اتاق عملیات شده‌اند و از این پس ماموریت‌های دشوارتری دارد و برای انجام این ماموریت‌های دشوار تیم دولت باید انسجام و یکدستی بیشتری داشته باشد.

ماه عسل دولت روحانی تمام شده است و از خط و نشان‌های مخالفان دولت در حوزه‌های سیاست داخلی گرفته تا مسایل فرهنگی و اجتماعی پیداست که متاسفانه مخالفان خود را برای تخریب دولت آماده کرده‌اند.

دولت باید با تدبیر نخست مخالفان منطقی را از مخالفان تندرو و غیر منطقی جدا کند و دست مخالفان تندرو را برای مردم رو کند. دولت باید بدون هراس کانون‌های قدرت و ثروت و محافلی را که متاسفانه با استفاده از بودجه نهادهای عمومی در صدد تخریب دولت و امید مردم هستند را آشکار سازد و طرح‌ها و برنامه‌های آن‌ها را برای مردم تشریح کند.

دولت یازدهم باید خود را برای مقابله با مخالفان تندرو آماده کند. مخالفان تندرو از پای نخواهند نشست مگر اینکه دولت آن‌ها را بر سرجای خودشان بنشاند. دولت ابزار این کار را دارد، بسیاری از این محافل دارای نقاط ضعف عمده‌ای هستند که بخشی از آن‌ها پرونده‌های اقتصادی است که در صورت جدیت دولت در پیگیری آن‌ها، برندگی تیغ تیز قدرت مخالفان تندرو، کاسته خواهد شد.

روحانی به عنوان یک سیاستمدار کارکشته، حتماً این را می‌داند که اگر همه جا بازی نکند، همه بازی را می‌بازد و این باخت، نه باخت شخص او که باخت ملتی است که به هزار امید، دل به تدبیر او بسته است.