صادق زیباکلام معتقد است که دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی نمره بسیار بالا، در حوزه اقتصاد نمره قابل قبول و در حوزه سیاست داخلی و جامعه مدنی نمره نه چندان بالایی را کسب کرده است.

این استاد دانشگاه گفت‌وگوی مفصلی را با خبرآنلاین انجام داده است که گزیده‌هایی از آن را در زیر می‌خوانید:

* من عملکرد دولت در سال گذشته را به سه بخش، «سیاست خارجی و مذاکرات هسته‌ای»، «اقتصاد» و «حوزه سیاسی، اجتماعی و جامعه مدنی» تقسیم می‌کنم. من عملکرد دولت در ظرف یک سال گذشته را در این سه حوزه بررسی می‌کنم؛ چراکه معتقدم که پیشرفت و میزان موفقیت آقای روحانی در این سه حوزه خیلی متفاوت است.

* در حوزه سیاست خارجی و هسته‌ای نمره بسیار بالایی می‌دهم، در اقتصاد نمره قابل قبول می‌دهم و در حوزه سیاسی و اجتماعی و جامعه مدنی متأسفانه خیلی نمی‌توانم نمره قابل قبولی بدهم.

* اگر نظرسنجی قطعی صورت بگیرد، شاید ۸۰ - ۹۰ درصد آن ۱۹ میلیون (که به حسن روحانی رأی دادند) برگردند بگویند «نمی‌دونم، آره ما دو مرتبه به او رأی می‌دادیم». یعنی با حرارت نگویند که چقدر خوب شد که رأی دادیم و از آن طرف با حرارت هم نگویند که چه اشتباهی کردیم که رأی دادیم.

* آقای روحانی همچنان دارند امتحان پس می‌دهند و هنوز هیچ اتفاق قطعی چه از باب منفی و چه از بعد مثبت نیفتاده است. البته ایشان زمانی که داشتند تبلیغ انتخاباتی می‌کردند، در خصوص آزادی زندانیان سیاسی و در خصوص رفع حصر خیلی شجاعانه، بازتر و آشکارتر صحبت می‌کردند ولی من و شما می‌دانیم که دست ایشان نیست و ایشان در بهترین حالت در این حوزه می‌تواند رایزنی بکند.

* من آدمی نیستم که هیچگونه بشود من را طرفدار احمدی‌نژاد توصیف کرد ولی واقعیت این است که این داستانی که مشکلات اقتصادی ما ناشی از سوءمدیریت است و نه از تحریم‌ها، در یکی - دو سال آخر احمدی‌نژاد روی داد و توسط اصولگرایان هم اتفاق افتاد. اصولگرایان می‌خواستند به مردم بگویند که ای مردم، این احمدی‌نژاد که ما نقش زیادی در به قدرت رسیدن او داشتیم، او در وضع خراب اقتصادی فعلی مقصر است. تحریم‌ها نقشی ندارند و اگر آقای احمدی‌نژاد خوب عمل می‌کرد و اگر اقتصاد مقاومتی را به جلو برده بود، ما می‌توانستیم علیرغم تحریم‌ها به جلو برویم. صحبت‌های اینگونه را زیاد شنیده‌اید مثلا می گویند «​ما ۳۴ سال است که تحریم هستیم»، «ما از اول انقلاب تحریم بوده‌ایم» و گزاره‌هایی از این دست.

* من معتقدم که سوءمدیریت احمدی‌نژاد قطعاً مؤثر بوده است. فسادی که در دوران احمدی‌نژاد ایجاد شد واقعاً بی‌سابقه بوده است. این‌ها همه بود اما اگر احمدی‌نژاد سوءمدیریت نمی‌داشت و اصلاً هم فساد نمی‌بود، بنده معتقدم که اقتصاد ما همان وضعیتی که سال ۹۱ و ۹۲ پیدا کرده بود، همچنان پیدا می‌کرد.

* آره احمدی‌نژاد سمبل سوءمدیریت بود اما شما متوجه نیستید که تحریم‌ها دارند تولید را خفه می‌کنند. این یک واقعیت بود که اگر مذاکرات به آن نتیجه مطلوب نمی‌رسید، طرحی که کنگره داشت این بود که تا پایان سال ۲۰۱۴ صادرات نفتی ما صفر می‌شد. این هم اینگونه نبود که بیایند و در خلیج فارس و تنگه هرمز مستقر بشوند و نگذارند ایران نفت صادر بکند.

* البته همه این‌هایی که من می‌گویم به این معنی نیست که احمدی‌نژاد خوب کار می‌کرد، نه، احمدی‌نژاد خوب کار نمی‌کرد ولی چنانچه خوب هم کار می‌کرد، تحریم‌ها نمی‌گذاشت که شما جلو بروید. الآن هم اگر هسته‌ای به جایی نرسد، من معتقدم کاری نمی‌شود کرد. این بحث اقتصاد مقاومتی در شعار بحث خیلی خوبی است اما وقتی در عالم واقعیت از شما نفت نمی‌خرند، شما کاری نمی‌توانید بکنید.

* دولت آقای روحانی نگاه و استراتژی ایران را در رابطه با مسأله هسته‌ای تغییر داده است.

* اصلا مشکل ما با غرب به واسطه هسته‌ای بر سر چیست؟ این سوال را اصولگرایان و آقای احمدی‌نژاد ظرف هشت سالی که در قدرت بودند اینگونه پاسخ دادند. پاسخشان این بود که غربی‌ها نه می‌خواهند ما پیشرفت اقتصادی داشته باشیم، و نه می‌خواهند که ما پیشرفت علمی داشته باشیم. بنابراین نمی‌گذارند که مسأله هسته‌ای ما جلو برود. هر دوی این استدلال‌ها غلط است و وجود ندارد. هسته‌ای قرار نیست از نظر اقتصادی گلی به سر این مملکت بزند.

* اینکه غربی‌ها نگران پیشرفت علمی ما هستند هم واقعیت ندارد، چراکه اساسا در برنامه هسته‌ای ما پیشرفت علمی وجود ندارد. بگذارید اینگونه بگویم که پیشرفت علمی در زمینه هسته‌ای همانقدر وجود دارد که در زمینه خودرو وجود دارد.

* علیرغم اینکه ما در حال مذاکره هستیم و مذاکره هم پیشرفت کرده است، می‌بینیم که همین چند روز پیش هواپیمای بدون سرنشین آن‌ها (اسرائیل) بالای نطنز برای جاسوسی آمده بود. خدا می‌داند که آن‌ها چندتا از این هواپیماها فرستاده‌اند. چرا این کار را با ما می‌کنند و مثلا با پاکستان نمی‌کنند؟ برای اینکه پاکستان نگفته که می‌خواهد اسرائیل را نابود بکند.

* برای این به آنها (دولت در عرصه سیاست خارجی و هسته‌ای) نمره بالایی می‌دهم که آقای روحانی و تیم مذاکره‌کننده ایرانی برای اولین‌بار در این ۳۴ سال گذشته آمدند و گفتند که ما نگرانی شما را می‌فهمیم و درک می‌کنیم. یعنی نگفتند که شما دروغ می‌گویید و هدفتان چیز دیگری است و می‌خواهید جلوی پیشرفت ما را بگیرید. آمدند و گفتند که فرض ما بر این است که شما واقعا نگرانی دارید. آقای ظریف به غربی‌ها می‌گوید ما چه کار می‌توانیم بکنیم که هم برنامه هسته‌ای‌مان را داشته باشیم و هم اینکه این بی‌اعتمادی و نگرانی شما را از بین ببریم؟ به نظر من این استراتژی جواب می‌دهد. یعنی کار و هنر بزرگ تیم جدید این است که نگفتند که شما بروید مشکلتان را خودتان حل بکنید و حرف‌های آقای احمدی‌نژاد یا دکتر جلیلی را تکرار نکردند.

* آقای روحانی نمی‌تواند اقتصاد ایران را غیردولتی بکند. آقای روحانی نمی‌تواند اقتصاد ایران را اقتصاد آزاد آدام اسمیت بکند. همچنانکه آقای هاشمی رفسنجانی هم نتوانست.

* ما قبل از انقلاب زندان که بودیم، روزها یک ساعت در زندان را باز می‌کردند و می‌رفتیم در حیاط هواخوری. به نظر من احمدی‌نژاد تمام مدت درب را بسته بود و نمی‌گذاشت کسی آن یک ساعت را هم برود هواخوری. الآن آقای روحانی دارد آن در را باز می‌کند. ما آن موقع یک ساعت آزاد بودیم، جوان‌ترها می‌رفتند فوتبال بازی می‌کردند. بسته خروج از رکود، در صورت موفقیت می‌شود مانند آن یک ساعت هواخوری. ببینید اقتصاد ما چقدر درمانده و بدبخت است که دو سال است که نمی‌توانند قیمت خودرو را تعیین کنند. اینکه بعد از دو سال هنوز نتوانسته‌اند قیمت خودرو را تعیین بکنند نشان‌دهنده اوج فلاکت اقتصاد ایران است.

* من می‌فهمم که دست ایشان نیست اما چیزی که برای من مهم است این است که آقای روحانی چقدر دغدغه اینها را دارد. خطاب من به آقای روحانی این است که من می‌دانم که بسته شدن روزنامه دست شما نیست ولی سوال من از شما این است که چقدر دغدغه این را دارید؟ وقتی یک روزنامه بسته می‌شود شما چقدر ناراحت می‌شوید؟ بعضی وقت‌ها دلم می‌خواهد از آقای روحانی بپرسم که شما چقدر دغدغه زندانیان سیاسی و رفع حصر را دارید؟ دوست دارم فکر کنم که ایشان این دغدغه‌ها را دارد، چراکه خیلی از آن ۱۹ میلیون نفر فکر کردند که ایشان دغدغه آزادی‌های مدنی را دارد و من هم یکی از آن ۱۹ میلیون نفر بودم.