اعتماد/ الهه موسوی

با گذشت نزدیک به ۲۴ ساعت از وقوع آتش در پارک ملی گلستان و با وجود هماهنگی‌های صورت گرفته از سوی سازمان حفاظت محیط زیست با ستاد بحران کشور برای کمک‌رسانی به کاروان اطفای حریق، هنوز هیچ بالگردی به منطقه اعزام نشده و ارزشمند‌ترین ذخیره‌گاه‌های «ارس» و جنگل‌های پهن‌برگ خزری همچنان در آتش می‌سوزد. این در حالی است که چشم‌های محیط‌بان‌ها برای ورود بالگرد‌ها به راه خشک شده است. خبر‌ها حکایت از سوختن حدود ۲۰۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع در منطقه «دیوار کجی» ارتفاعات «آق‌سو» و «تنگه گل» که از حساسترین نقاط حفاظتی این قدیمی‌ترین پارک ملی ایران به شمار می‌رود، می‌دهد.

آتش‌سوزی عمدی است

استاد بین‌المللی محیط زیست به «اعتماد» گفت: «بیشتر آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های ایران عمدی هستند و از سوی متخلفان و شکارچیان انجام می‌گیرند.» اسماعیل کهرم با اشاره به اینکه درماه اخیر در جنگل‌های گلستان بار‌ها شاهد آتش‌سوزی بودیم که مهار می‌شد اما باز دوباره آتش‌سوزی اتفاق می‌افتاد این آتش‌سوزی‌ها را عمدی دانست.

او گفت: «شکارچیان با هدف پرت کردن حواس محیط‌بانان دست به این اقدام می‌زنند. یعنی بخشی از یک جنگل را به عمد آتش‌ زده تا با سرگرم کردن محیط‌بانان بتوانند در بخش دیگری از جنگل اقدام به شکار کنند.»

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان نیز درباره این آتش‌سوزی به «اعتماد» گفت: «شکارچیان غیرمجازی که درصدد انتقام‌گیری از سازمان محیط‌زیست و محیط‌بانان هستند با ایجاد این‌گونه حوادث غیرانسانی و ضدامنیتی باعث آسیب رساندن به ثروت‌های ملی و انفال عمومی هستند و ما امیدواریم دستگاه‌های قضایی و امنیتی نقش موثر خود را برای پیشگیری از این دست حوادث ایفا کرده با متخلفان برخورد کنند. همچنان که تشکیلات حفاظت محیط زیست چه در سطح سازمان و چه اداره کل گلستان آمادگی هرگونه همکاری با این عزیزان را دارد.»

اسماعیل مهاجر در ادامه تاکید کرد: «از آنجا که آتش روز گذشته پارک ملی گلستان در نقاط صعب‌العبور کوهستانی و ارتفاعات رخ داده است برای اطفا و مقابله به بالگرد نیاز داریم و با وجود تلاش‌های انجام گرفته هیچ بالگردی به پارک ملی گلستان نرسیده است. البته بالگرد هلال احمر برای جابه‌جایی نیرو و امکانات امدادی به کمک آمد که ارتباطی با حمل آب و خاموش کردن آتش ندارد» او در ادامه یادآوری کرد: «پارک ملی گلستان یک ثروت ملی و منحصر به فرد در ایران و جهان است و نیلزمند توجه جدی مسوولان کشور است. محیط‌زیست هم برنامه و هم توانایی مدیریت این پارک را دارد؛ اما تهیه تجهیزات و بودجه با توان فعلی سازمان و اداره کل عملی نیست و نیاز به عزم ملی دارد.»

چند روز بعد از آخرین آتش‌سوزی در پارک ملی گلستان رییس سازمان حفاظت محیط زیست خبر از شبکه منسجم و قوی برای مقابله با حریق و مدیریت بحران وزارت کشور تحت عنوان شبکه واکنش سریع داد. او در جمع خبرنگاران گفت: در تلاشیم از طریق تقویت روابط و تعاملات چند سویه، شبکه منسجم و قوی برای مقابله با حریق و مدیریت بحران وزارت کشور تحت عنوان شبکه واکنش سریع ایجاد کنیم. این ستاد واکنش سریع با همکاری و هماهنگی هلال احمر، منابع طبیعی، دستگاه‌های انتظامی، ستاد مدیریت بحران و سازمان حفاظت محیط زیست تشکیل خواهد شد.

این خبر می‌توانست برای فعالان دوستدار محیط‌زیست ایران امیدوارکننده باشد. با این همه در آتش‌سوزی دیروز پارک ملی گلستان با وجود تلاش‌های سازمان حفاظت محیط زیست و اداره کل کلستان و نامه‌نگاری‌های لازم با «ستاد بحران کشور» و با وجود موافقت و قول مساعد از سوی این ستاد، با گذشت ۲۴ ساعت هنوز بالگردی برای کمک به عملیات اطفای حریق نرسیده است.

بنا بر گزارش فائو ایران سالانه ۰۶/ ۰ درصد از جنگل‌های خود را بر اثر آتش‌سوزی از دست می‌دهد که این میزان معادل ۶ هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل‌هاست. اما شواهد و قرائن نشانگر این هستند که تجهیزات و برنامه‌های لازم برای چنین حوادثی در این چهارمین آتشگاه جنگل‌های خاورمیانه و شمال آفریقا وجود ندارد.

کار‌شناسان معتقدند تنها راه برای مقابله با آتش در جنگل‌هایی که در مناطق صعب العبور قرار هستند راه هوایی است. این راه در کشورهای توسعه یافته نیز در حال انجام است. کشورهایی که بسیار قبل‌تر از ما جنگل‌های خود را از دست داده‌اند و امروز ارزش آن را بیش از ما می‌دانند.

درست یک سال پیش معاون پیشگیری و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور از تهیه طرح جامع اطفای حریق خبر داده بود، طرحی که تا ۵ سال آتش‌سوزی جنگل‌ها در قالب پیشگیری از آتش‌سوزی واکسینه کند.» «یگان هوایی جنگل که از بنده‌های قطع نامه آخرین همایش آتش سوزی در گلستان بود، اما هیچ‌وقت تشکیل نشد و محیط‌بانان همچنان با دست‌هایی خالی، با بیل و کلنگ و اسب به ارتفاعات، آب می‌برند تا آتش را خاموش کنند و برای رسیدن بالگرد، نگاه‌شان به راه همچنان خشک شده است.

گزارش ایرنا از آتش‌سوزی در جنگل‌های گلستان

جنگل گلستان برای ششمین بار در ۲ ماه گذشته، عصر روز گذشته - یکشنبه - دوباره دچار آتش سوزی شد و حدود ۲۰۰ هکتار از محدوده پارک ملی گلستان در قلب جنگل گلستان دچار آتش سوزی شد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد آتش سوزی‌های قبلی جنگل گلستان در حاشیه جاده‌ای بوده که محل تردد مسافران بوده است اما این بار آتش سوزی در قلب جنگل و در محدوده‌ای به نام ˈ دیوار کجی ˈ که به علت شرایط منطقه برای افراد عادی قابل دسترسی نیست رخ داده است.

الهه موسوی مشاور رسانه‌ای مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان روز دوشنبه در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار کرد: آتش سوزی که از عصر روز گذشته آغاز شده همچنان ادامه دارد و آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های پارک ملی گلستان در آتش سوخته است و همچنان نیز ادامه دارد.

به گفته وی اگر آتش سوزی هر چه زود‌تر مهار نشود قطعا خسارات زیادی وارد خواهد شد این در حالی است که نیروهای محیط زیست استان و استان‌های مجاور در حال تلاش برای اطفای حریق هستند.

وی تاکید کرد: کمبود امکانات برای اطفای حریق یکی از اصلیترین مشکلات و معضلاتی است که در این زمینه وجود دارد، آتش ثانیه‌ای پیش می‌رود بنابراین زمانی که مکانی دچار حریق می‌شود هر لحظه آن ارزش زیادی دارد و اگر امکانات کافی نباشد قطعا خسارات زیادی و در برخی موارد جبران ناپذیری متوجه منطقه خواهد شد.

موسوی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست با وزارت دفاع هماهنگ کرده است تا بالگردی برای آب پاشی به منطقه اعزام شود اما هنوز این کار انجام نشده است در حالی که زمان در این گونه مواقع بسیار اهمیت دارد.

وی تاکید کرد: تجهیز گشت هوایی و امکانات هوایی برای چنین مواقعی قطعا از میزان خسارت تا حد زیادی می‌کاهد که این مساله مستلزم توجه ویژه دولت است زیرا جنگل یک سرمایه ملی است.

مشاور رسانه‌ای مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان گفت: متاسفانه آتش سوزی عمدی بوده و قطعا توسط شکارچیان غیر مجاز صورت گرفته است زیرا منطقه‌ای که دچار حریق شده است محل عبور افراد عادی یا گردشگران نیست.

وی افزود: البته در برخی موارد هم دامدارانی که مانع چرای دام‌هایشان در پارک ملی گلستان شده‌اند، برای انتقام اقدام به آتش سوزی می‌کنند.

موسوی اظهار کرد: به رغم تلاش شبانه روزی نیروهای حاضر در محل آتش سوزی همچنان ادامه دارد و گرم بودن هوا و خشکی درختان آتش را با شدت و سرعت زیادی پیش می‌برد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد منطقه بروز آتش سوزی در نقاط مرکزی پارک بوده و دسترسی نیرو‌ها، خودرو‌ها و امکانات اطفای حریق به این بخش از پارک بسیار سخت و با صرف زمان بسیار زیادی همراه است.

محدوده آتش سوزی از ورودی پارک حدود ۱۵ کیلومتر فاصله دارد و جاده دسترسی به غیر از یک جاده خاکی که برای تردد محیط بانان استفاده می‌شود وجود ندارد و بر خلاف آتش سوزی‌های قبل منطقه درگیر آتش جنگلی بود و این پوشش گیاهی نیز جابجایی نیرو و عملیات اطفای حریق را با مشکل مواجه کرده است.

اسماعیل مهاجر مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان در این باره گفته بود: این آتش سوزی حدود ساعت ۱۸ یکشنبه در ارتفاعات مرکزی این پارک رخ داده است و نیروهای محیط زیست، منابع طبیعی و پارک ملی گلستان و نیروهای امدادی و جمعی از مردم منطقه برای اطفای حریق به منطقه یاد شده اعزام شده‌اند.

وی با بیان اینکه این ششمین آتش سوزی ظرف دو ماه گذشته درجنگل گلستان است گفت: این آتش ‎سوزی در قسمت مرکزی پارک ملی گلستان به وقوع پیوسته و متاسفانه تاکنون نیز ادامه دارد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان در خصوص علت وقوع حادثه هم بیان کرد: این آتش‎سوزی به صورت عمدی اتفاق افتاده و به طور قطع توسط شکارچیان بوده است زیرا منطقه آتش‎سوزی شرایطی ندارد که مسافران و یا افراد عادی قابل به عبور از آنجا باشند.

وی افزود: برای مهار آتش علاوه بر به کارگیری تمام امکانات و نیروهای محیط ‎بانی و اداره منابع طبیعی در منطقه از نیروهای مردمی و نیروهای استان خراسان شمالی نیز برای کمک ‎رسانی استفاده شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان گلستان خاطرنشان کرد: با توجه به تاریکی هوا و سختی مسیر برای حضور نیروهای مردمی درخواست امداد هوایی و حضور بالگرد در منطقه را کرده‎ایم که شب گذشته به دلیل تاریکی هوا امکان حضور بالگرد نبود و هم اکنون نیروهای مردمی و افراد حاضر در منطقه که همیشه در این امر فعال بوده‎اند در انتظار کمک بالگرد هستند تا بتوانند آتش را کنترل کرده و بتوان اقدامات موثرتری را انجام داد.

مهاجر افزود: این حریق عمدی بوده و توسط شکارچیان غیرمجاز حادث شده است، زیرا محل آتش سوزی محل رفت و آمد مردم عادی و یا گردشگران نیست.

به گفته وی، اینک کار اطفای حریق توسط محیط بانان و نیروهای منابع طبیعی و همچنین نیروهای امدادی مردمی استان گلستان و خراسان شمالی ادامه دارد اما به دلیل سختی شرایط و کوهستانی بودن منطقه هنوز نتوانسته‌ایم آتش را مهار کنیم.

مهاجر افزود: در این شرایط هر چه زمان می‌گذرد آتش بیشتر زبانه می‌کشد و گسترده‌تر می‌شود.

به گفته وی، به دلیل وقوع حریق در ارتفاعات، اطفای آن با استفاده از خودرو، تراکتور و یا توسط نیروهای امدادی از طریق امکانات دستی امکان پذیر نیست.

پارک گلستان یا جنگل گلستان منطقه حفاظت شده‌ای در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی است.

پارک گلستان، قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور ایران و پناهگاهی کم نظیر برای حیات وحش است که ۱۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده است.

پارک ملی گلستان بیش از ۹۰ هزار هکتار وسعت در شرق این استان و در حد فاصل استان‌های گلستان و خراسان شمالی قرار دارد.

این پارک شامل دره‏‌ها و چشم اندازهای متنوع، منابع آبی متعدد نظیر رودخانه‏‌ها، نهر‌ها و چشمه‏‌ها و آبشار‌ها است و از تنوع زیستی و ارزش‌های اکوتوریستی بالایی برخوردار است.

تاکنون ۶۹ گونه پستاندار، ۱۵۰ گونه پرنده، سه گونه دوزیست و ۲۴ گونه از خزندگان در این پارک شناسایی شده‌اند وهمچنین یکهزار و ۳۶۵ گونه گیاهی دراین پارک موجود است.

پوشش گیاهی این پارک شامل بلوط، بلند مازو، ممرز، انجیلی، پلت، شیردار، کرکو، آزاد، اوری، توسکای قشلاقی، کلهو، انجیر، توت، ملچ، داغداغان، ازگیلف ولیک، زالزالک، سیاه تلو، گوجه وحشی، شیر خشت، گردو، تمشک، انار وحشی، گلابی وحشی، زرشک، تاغ، گز، پرند، کاروانکش، گون، چوبک، درمنه، خارش‌تر و ارس است.

جاده ترانزیتی و بین المللی تهران به مشهد مقدس نیز از وسط این پارک ملی عبور می‌کند.