دویچه وله: دومین مناظره هشت نامزد یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفت. بخش عمده‌ای از این واکنش‌ها حاوی نکات طنز و انتقادی بود.

روز چهارشنبه ۱۵ خرداد (پنجم ژوئن) نامزدهای یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری ایران در مورد موضوعات فرهنگی و اجتماعی با یکدیگر به مناظره پرداختند.

کاربران فضای مجازی نیز در این میان با پوشش نکات مهم سخنان کاندیداها به پوشش این برنامه ۴ ساعته تلویزیونی پرداختند.

سونامی شجریان در فضای مجازی

حسن روحانی در بخشی از سخنانش گفت: «هنر بهترین سفیر ایران است. آیا از حافظ سفیر بهتری داریم که به اروپا و آمریکا بفرستیم؟ از هنر فرشچیان، میرخانی و احصائی غرورآفرین‌تر داریم، آیا از صدای شجریان بهتر داریم، از خط و خوشنویسی ایرانی بهتر در دنیا سراغ داریم، از بناهای اصفهان و شیراز بهتر داریم؟»

نام بردن از محمدرضا شجریان توسط روحانی و پس از آن محمدرضا عارف موجب شد بسیاری از کاربران، این بخش از سخنان روحانی را بازنشر کنند. شجریان در چهار سال گذشته موضع انتقادی درقبال حکومت ایران و سرکوب اعتراضات پس از انتخابات ۱۳۸۸ اتخاذ کرده بود.

در مقابل سعید جلیلی از این سخنان روحانی انتقاد کرد و گفت که باید نشاط فرهنگی را با کمک هیات‌های مذهبی و نوحه خوانی گسترش داد.

یکی از کاربران فیسبوک به نام محمد در استاتوس خودش نوشته: «استفاده از یه مداح مثل محمود كریمی از نظر دكتر جلیلی میشه استفاده از ظرفیت فرهنگی». کاربر دیگری به نام روزبه هم اینگونه اختلاف دو دیدگاه کاندیداها را نشان داده است: «از عارف- روحانی تا جلیلی؛ از شجریان تا محمود کریمی».

غرضی در کانون توجه کاربران فضای مجازی

محمد غرضی که پیش‌تر با استفاده از عبارت “بمب‌های همه کَس‌کُش” به جای سلاح‌های کشتار جمعی مورد توجه واقع شد، در این مناظره طولانی نیز مورد اقبال بسیاری از کاربران قرار گرفت.

یاسر در صفحه فیسبوک خود در مورد هشدار غرضی به اضافه وزن ۱۲ میلیون ایرانی نوشت: «باز به ما چاق‌ها گیر داد آقای غرضی، به هر کدام از ما وعده داد یک پرستار بدهد.»

روزبه هم نوشته است: «من نگران حضور بچه‌ها جلوی تلویزیون هستم. غرضی اول از فاعل و مفعول حرف می‌زنه؛ چند دقیقه پیش اوق زد، الانم شکلک درمیاره. خدا آخرشو به خیر.»

محمد غرضی در پایان بخش اول بیش از ۱۲ دقیقه فرصت سخن گفتن داشت که در این بخش به اتفاقات تاریخی بسیاری اشاره کرد. سیامک می‌نویسد: «غرضی در ۱۲ دقیقه، دو هزار و پانصد سال تاریخ را به صورت mp3 کرد تو حلق ملت.»

علی در فیسبوکش می‌نویسد: «آقا من دیگه نمی‌خوام رأی بدم! این کاندیداها آدم نیستن که! آدم آهنی‌ان! من می‌ترسم ازشون! آخه چطور میتونن این غرضی رو بشنون و خنده شون نگیره؟ این سوال و دغدغه من کاملاً جدیه!»

فهیمه هم برنامه‌های محمد غرضی را اینگونه تشریح می‌کند: «بنى‌امیه و بنى‌عباس و مأمون و خواجه نصیر و لشكر مغول و مشت و مال ‌و اسلامى كردنِ شرق خاورمیانه و اباعبدالله و مأمون و شاه عباس و آخرش هم خدا لعنت كند رضا خانِ پهلوى را كه خودشان مُردند و فرهنگ‌شان هنوز هست و لعنت به ما و اى داد، اى بیداد!»

غرضی در دقایق پایانی بخش اول مناظره صندلی خود را ترک کرد که مورد تعجب مجری مناظره نیز شد. وحید آنلاین در توییتر خود نوشت: «وقتی سر خود پا شد، زودتر از بقیه راه افتاد تا توی صف دستشویی گیر نکنه. ستاد هواداران آنلاین دولت همه کَس‌کُش.»

ارس هم در استاتوسی نوشت: «غرضی احتمالا از امکانات محدود صدا و سیما خبر داشت که بدو بدو پاشد رفت زنگ تفریح!»

ترس از دیدگاه‌های فرهنگی سعید جلیلی

برخی کاربران فضای مجازی سخنان سعید جلیلی را “ترسناک” توصیف کردند و با برجسته کردن بخشی از سخنان وی به انتقاد از اظهارات این نامزد انتخابات پرداختند.

نرگس در صفحه فیسبوک خود نوشت: «قول میدم اگه جلیلی رییس جمهور بشه میرم دورافتاده ترین جنگل‌های آفریقا که هیچ دسترسی به وسایل ارتباط جمعی نداشته باشم. تا در مورد ایران نه ببینم نه بشنوم. یک کابوس بزرگه این آدم.»

حامد راد نیز دیدگاه‌های فرهنگی جلیلی را نقد کرده و می‌نویسد: «جلیلی فکر کنم بخواد سریال یوسف پیامبر رو بده کانال اچ بی او پخش کنه، مقابله نرم افزاری می کنه اینجوری، فکر کنم سخت افزاریش هم این باشه که نماز جمعه رو می ده سی ان ان پخش کنه.»

یاسر هم سعید جلیلی را بی‌اعتنا به آزادی‌های اساسی مردم می‌داند و می‌گوید: «جلیلی اعتراض‌های روحانی و عارف به اختناق‌ها، سرکوب‌ها و عدم آزادی‌ها را اعتراض “زرد” خواند، از روی همین عنوان‌گذاری می‌شود فهمید که چقدر به آزادی‌ها و حقوق اساسی مردم بی‌اعتنا است.»

کیوان نیز اشاره می‌کند: «صحبت‌های جلیلی را به دقت گوش دهید. کاملا یک نگاه ایدئولوژیک به مقوله فرهنگ دارد. یک ایدئولوگ کامل! این نگاه است که همه چیز را در قبال پیروزی و غلبه ایدئولوژی خود حاضر است قربانی کند.»

امیر هم با دیدن این مناظره تصمیم‌اش در مورد انتخابات گرفته است: «بعد از نطق جلیلی به این نتیجه رسیدم که با شعار هرکس به جز جلیلی بریم از هشت سال آینده زندگی‌مون دفاع کنیم. بلند شید برید رأی بدید.»

صنم در فیسبوک خود مقایسه احمدی‌نژاد و جلیلی را دقیق نمی‌داند و می‌نویسد: «نسبت احمدی‌نژاد به جلیلی، نسبت کیم کارداشیان به ملاعمر است.»

سعید جلیلی، ظرفیت و کاترین اشتون

در همین حال استفاده زیاد جلیلی از کلمه “ظرفیت”، دستمایه طنز نویسی بسیاری از کاربران فضای مجازی شد.  فرناز در فیسبوکش نوشته: «تعداد استفاده جلیلی از کلمه ظرفیت در مسابقه این هفته ۳۰۰۰ بار.»

شاهین نیز در استاتوس‌اش می‌نویسد، حتی سوال جلیلی که به طور اتفاقی از گلدان سوال‌ها انتخاب شده نیز با کلمه “ظرفیت” شروع می‌شود.

علی همدانی هم در صفحه فیسبوکش نوشت: «من عاشق همین “ظرفیت‌هات” شدم جوجو! اس ام اس اشتون به جلیلی در وقت استراحت وسط مناظره.»

حسن سربخشیان نیز می‌نویسد: «دارم فكر می‌كنم با این وضع بیچاره كاترین جون چقدر همش باید در مذاكرات كلمه  Capacity را بشنود تا ظرفیت مذاكره كننده هسته‌ای ایران را متوجه شود.»

سارا نیز در مطلب طنز دیگری در فیسبوکش نوشت: «میگن جلیلی عکس خانم حسن روحانی رو با خودش آورده و مدام داره از اون زیر نشونش میده.»

اشاره این کاربر به مناظره چهار سال پیش محمود احمدی‌نژاد و میر حسین موسوی است که احمدی‌نژاد عکس زهرا رهنورد را مقابل میرحسین گرفت و همسرش را متهم به تخلف در زمان اخذ مدرک دکترا کرد.

هشت نامزد  و “لعنت بر ما”

برخی کاربران فضای مجازی به بررسی دیدگاه‌های مطرح شده نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در مناظره دوم پرداخته‌اند. برخی از دیدگاه طنز و برخی دیگر با ابراز تاسف.

زیتون، وبلاگ‌نویس قدیمی بلاگستان فارسی به حاشیه‌های این مناظره پرداخته است: «کاش این حداد عادل قبلش خودشو می‌ساخت و میومد، طفلک موقع حرف زدن باید این‌قدر خودشو بچلونه تا چند کلمه از دهنش دربیاد.»

این وبلاگ‌نویس اضافه می‌کند: «خوشم اومد عارف و روحانی مشکی نپوشیده بودن. روحانی ریشش رو نسکافه‌ای رنگ کرده بود که با قبای کرم و عبای قهوه‌ایش میومد.»

زیتون اضافه می‌کند: «غرضی ماهه. اصلا از رو نوشته نمی‌خونه. خیلی راحت و ریلکسه. تو مصاحبه‌شم خیلی ریلکس گفته بود نه کتاب می‌خونه نه روزنامه و نه سینما می‌رسه.»

حمید هم در مطلبی، مناظره دوم را اینگونه خلاصه می‌کند: «در عرصه فرهنگ، تمامی کاندیداها صحبت چشم‌گیری در مناظره نداشتند. همه از مسائل امنیتی گله داشتند اما نگفتند که چرا مسائل امنیتی بر فضای فرهنگی غلبه کرده است.»

وی می‌افزاید: «برنامه جلیلی که ۲۴ ساعته کردن مسجد بود. ولایتی که تاریخ اسلام درس داد. عادل هم که دائم به عارف گیر داد که چرا گفته باید ماهواره را آزاد گذاشت. رضائی هم که مشکلات فرهنگی را ناشی از اجرا نشدن اسلام اجتماعی دانست. به نظرم حرف درست را غرضی زد با آن نهیب‌اش که گفت: “لعنت بر ما”.»

مهرداد فرهمند هم به مناظره دوم اینگونه واکنش نشان داده: «جلیلی از بس گفت ظرفیت دلپیچه گرفتم. غرضی هم مثل اینکه این سال‌هایی که بیکار بوده نشسته همش تاریخ قاجار خونده. ولایتی هم که منبر مبسوطی در باب اهل فتوت و تاریخ ایلخانی رفته و حالا داره به غرضی ثابت می‌کنه که بیشتر از اون تاریخ قاجار خونده.»

محمود فرجامی، طنزنویس اما از رهبر جمهوری اسلامی یاد می‌‌کند: «این آقای ولی امر مسلمین جهان خیلی آدم روشنفکری هستن. یعنی اگه رولان بارت با جلیلی و ولایتی و حداد عادل دوره شده بود صددرصد مشنگ شده بود. این چند درصدی که از ایشون مونده واقعا نشونه امیدواریه.»

انتقاد از سطح پایین مناظره‌ها

علی مهتدی اما دیدگاهی انتقادی نسبت به مناظره‌‌ها دارد: «مناظره‌ها به هیچ وجه خنده‌دار نیستن. شوخی کردن با این مناظره‌ها هم اصلا عاقلانه نیست. سطحی که این هشت نفر در منطق، برنامه، عقل، سخنوری، جذب مخاطب و استراتژی برای اداره یک کشور نشان دادند؛ ‌بی‌نهایت غم‌انگیزه.»

وی اضافه می‌کند: «برآیند این مناظره‌ها به نظرم این است که هشت نفر بی‌سواد (اگر نگویم بی‌شعور) از طرف مقام ولایت تایید شدند تا یکی از آنها رییس‌جمهور ایران ما شود و به قولی هیچکدام صلاحیت اداره یک نانوایی را هم ندارند.»

آرش بهمنی نیز نظر مشابهی دارد. این کاربر فیسبوک با تاسف‌بار خواندن دو مناظره صورت گرفته اضافه می‌کند: «هم مناظره قبلی و هم مناظره فعلی، فقط نشان‌دهنده قحط‌ ‌الرجال در جمهوری‌اسلامی است و بس! بسیاری از کاندیداهای این دوره، حتی نمی‌توانند یک استان را اداره کنند، چه برسد به کشور.»

وی اضافه می‌کند: «امروز باید بار دیگر جمله طلایی میرحسین موسوی را مرور کنیم که گفته بود: “اینجانب چون به صحنه می‌نگرم آن را پرداخته شده برای اهدافی فراتر از تحمیل یک دولت ناخواسته به ملت، که تحمیل نوع جدیدی از زندگی سیاسی بر کشور می‌بینم”.»