پنجشنبه ۹ فروردين ۱۴۰۳ - Thursday 28 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Sun, 17.03.2013, 9:32


درسال ۱۲۸۰ خورشیدی مظفرالدین شاه قاجار طی قراردادی ، امتیاز اکتشاف و استخراج و فروش کلیه ذخایر نفت وگاز در سراسر خاک ایران به جز استان‌های شمالی را به مبلغی ناچیز یعنی فقط ۱۶ درصد از منافع، برای مدت ۶۰ سال به ویلیام ناکس دارسی مهندس معدن تبعه انگلیس واگذار کرد. دارسی هفت سال پس از گرفتن امتیاز توانست اولین چاه نفت را در مسجد سلیمان به نفت برساند. و فوران شدید نفت در این چاه نشان داد که چه ذخایر عظیمی از نفت در دل خاک ایران نهفته است.

وقتی بهره برداری آغاز شد، فقط مالیاتی که دارسی طبق قوانین رایج در انگلستان باید نسبت به منافعش از نفت ایران به دولت متبوع خود میپرداخت، توانست بنیه مالی امپراطوری بریتانیای کبیر را بگونه ای بارز تقویت نماید و چرخ های اقتصادی آن امپراطوری را سریع تر به گردش درآورد. و دولت انگلیس را وادارد که بکوشد راسا در غارت این ثروت سرشار میهن ما مداخله نماید.

دخالت های دولت انگلیس از طریق شرکت نفت ایران و انگلیس که از ادغام چند شرکت تاسیس شده توسط دارسی ایجاد شده بود صورت می‌پذیرفت و چپاول نفت ایران سالها همچنان ادامه یافت. در سال ۱۳۱۲ که ۳۲ سال از مدت قرارداد دارسی سپری شده بود، رضاشاه پهلوی ظاهرا به عنوان اعتراض به قرارداد دارسی دستور داد تا قرارداد دارسی را به کاخ سلطنتی بیاورند و در مقابل چشمان حیرت زده حاضران آن را در بخاری انداخته و سوزاند.ولی هم او قرارداد جدیدی را با شرکت نفت ایران وانگلیس برای مدت ۶۰ سال امضا کرد که عملا  نتیجه‌اش  افزودن ۳۲ سال به مدت اعتبار قرارداد دارسی بود.

پس از سقوط دیکتاتوری رضاشاه، دکتر مصدق نماینده اول تهران در دوره چهاردهم مجلس شورای ملی صدای اعتراض خود را از یک طرف به قرارداد دارسی و تمدید شدن آن برای ۳۲ سال دیگر توسط رضاشاه، و از طرف دیگر به پیشنهاد حزب توده برای دادن امتیاز نفت شمال به اتحادجماهیر شوروی، بلند کرد و مقدمات تز ملی شدن نفت در سراسر ایران را بنیان گذاشت.

در انتخابات مجلس پانزدهم که توسط قوام‌السلطنه و همراهی شاه و درباریان صورت پذیرفت، عوامل انگلیس از ورود مصدق به مجلس جلوگیری کردند و در غیاب او  از مجلس کوشیدند تا با تصویب لایحه الحاقی گس-گلشائیان به قرارداد ۱۳۱۲ سندیت و اعتبار بدهند و به غارت منابع نفتی ایران توسط دولت استعماری انگلیس برای سالهای سال تداوم ببخشند. ولی در همان مجلس پانزدهم چند تن از نمایندگان که از راهنمائی دکتر مصدق از بیرون مجلس بهره مند می‌شدند، از تصویب شدن قرارداد الحاقی تا پایان عمر مجلس پانزدهم جلوگیری نمودند.

درسال ۱۳۲۸ در جریان انتخابات دوره شانزدهم مجلس، دکترمصدق و یارانش با تاسیس جبهه ملی ایران مبارزه برای انتخابات آزاد را آغاز کردند و در نتیجه مبارزاتی پیگیر، دکترمصدق همراه هشت نفر دیگر از اعضای جبهه ملی توانستند به مجلس شانزدهم راه یابند. در مجلس شانزدهم باتوجه به اهمیت موضوع نفت، برای رسیدگی به این مسئله ،کمیسیونی ویژه نفت انتخاب گردید که دکتر مصدق ریاست این کمیسیون را عهده دار شد و چند تن از نمایندگان عضو جبهه ملی نیز در این کمیسیون با دکترمصدق همکاری وهمراهی داشتند. این کمیسیون  لایحه الحاقی گس-گلشائیان راکه در حقیقت تداوم قرارداد سابق بود مردود دانست و سپس همین گروه اندک با رهبری دکتر مصدق و با تلاشی طولانی و نفس‌گیر و تحت پشتیبانی و حمایت گسترده ملت ایران موفق شدند قانون ملی شدن نفت را در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۳۲۹  به تصویب نهائی برسانند.

متن این قانون که  علی التحقیق نوشته‌ای ماندگار و جاویدان در تاریخ این سرزمین خواهد بود بدینگونه انشاء شده است:

«بنام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تامین صلح جهانی امضاءکنندگان ذیل،  پیشنهاد می‌نمائیم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثناء ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اکتشاف واستخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد.»

یک ماه پس از تصویب شدن قانون ملی شدن نفت، در تاریخ اول اردیبهشت ۱۳۳۰ دکترمصدق قبول مسئولیت نموده و دولت ملی را برای اجرای قانون ملی شدن نفت و اصلاح قانون انتخابات تشکیل داد وپس از زمانی کوتاه در تاریخ ۲۹  خرداد ۱۳۳۰ از شرکت نفت ایران و انگلیس خلع ید به عمل آورد و به آرزوی دیرین ملت ایران یعنی ملی شدن نفت جامه عمل پوشاند.

ملی شدن نفت تنها استیفای حقوق مادی ملت ایران و تصاحب ثروتی که به غارت می‌رفت نبود، بلکه با ملی شدن نفت و برچیده شدن بساط شرکت نفت ایران و انگلیس ، دخالت‌های دولت استعمارگر انگلیس در کلیه شئون سیاسی ایران نیز متوقف گردید. دولت انگلیس از طریق شرکت نفت ایران و انگلیس که در حقیقت حکومتی در درون حکومت ایران بود، در تعیین نخست وزیران و وزراءکابینه ها و وکلای مجلس نقشی حتمی و موثر داشت. دراسنادی که از خانه سدان، یکی از مدیران انگلیسی شرکت نفت سابق بدست آمد، معلوم گردید که انگلیس‌ها تا آنجا پیش رفته بودند که حتی مدیریت بسیاری از روزنامه‌های ایران را در اختیار داشتند و برای آنها سرمقاله ارسال کرده و سمت و سوی سیاسی آنها را هدایت می‌کردند.

امروز که ۶۲ سال از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت گذشته، هیچکس نمی‌تواند اثرات شگرف و عمیقی را که آن نهضت ملی در حیات سیاسی این کشور و تحولات عظیم اقتصادی که در زندگی ملت ایران بر جای گذاشته انکار نماید. و کیست که نداند که نهضت ملی شدن نفت ایران چه اثرات چشم‌گیری روی جنبش های آزادیخواهانه سایر کشورهای استعمارزده جهان داشته است.

برای ایرانیان جای خوشوقتی و شادکامی بسیار است که مقارن شدن ۲۹ اسفند، روز ملی شدن نفت با جشن خجسته نوروز دو عید همزمان را برای ملت ایران به ارمغان آورده است.

جبهه ملی ایران جشن سالروز ملی شدن نفت وعید نوروز باستانی و آغاز سال نو را به هموطنان عزیز تبریک می‌گوید. و امیدوار است سال جدید، سال تحقق آرمان های ملت ایران یعنی تحقق آزادی، استقلال و عدالت اجتماعی بوده و گریبان ملت بزرگ ایران از مصائب سیاسی و تضییع فاحش حقوق بشر و تنگناهای اقتصادی فزاینده، گرانی و تورم سرسام آور ، فقر و بیکاری ومعضلات اجتماعی رهایی یابد.

تهران – ۲۸ اسفندماه ۱۳۹۱
جـبـهه مــلـی ایــران



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024