شیرین عبادی، مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳ با انتشار یک گزارش، به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه خرداد ۱۳۹۱ پرداخت. به گزارش سایت کانون مدافعان حقوق بشر، خانم عبادی با این اعتقاد که ارائه گزارش از وضعیت حقوق بشر در همه کشورها برای مشخص کردن کاهش یا افزایش نقض حقوق بشر در آن کشور، ضرورتی انکار ناپذیر است، برای تنظیم این گزارش اقدام کرده است.

از همین رو این مدافع حقوق بشر تصمیم دارد تا در پایان هر ماه، گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ایران را تنظیم و به دو زبان فارسی و انگلیسی، منتشر کند.

خانم عبادی در گزارش خود با اشاره به وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه خرداد، یادآوری کرده است که منافع ملی و رفع بحران فعلی در ایران در گرو احترام به حقوق و آزادی های فردی و کرامت انسانی شهروندان است.

متن گزارش ماه خرداد 1391 شیرین عبادی که در سوم تیر ماه منتشر شده، به شرح زیر است:

گزارشی مختصر از وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه خرداد 1391

مقدمه

ارائه گزارش از وضعیت حقوق بشر در همه کشورها از جمله جمهوری اسلامی ایران برای مشخص کردن کاهش یا افزایش نقض حقوق بشر در آن کشور، ضرورتی انکار ناپذیر است. اقدامی که « کانون مدافعان حقوق بشر» در سال های گذشته براساس یکی از وظایف سه گانه خود که همان «گزارش دهی منظم و مستمر در خصوص وضعیت حقوق بشر در ایران» است، انجام می داد. اما این کار با پلمپ دفتر کانون مدافعان حقوق بشر در سال 1387 و بازداشت چند تن از همکاران این کانون در سال 1388، متوقف شد.

بنابراین در این شرایط که فعالان سیاسی و مدنی ایران همچنان نسبت به گسترش ابعاد نقض فاحش حقوق بشر در ایران معترض هستند، تلاش شده است تا با وجود موانعی که در پیش روی مدافعان حقوق بشر قرار داشته و دارد، گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ایران در اختیار افکار عمومی قرار داده شود. این گزارش ها که به صورت ماهانه تنطیم و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می شود، دربرگیرنده بخش هایی از موارد نقض حقوق بشر در ایران است که از رسانه ها و سایت های مختلف استخراج شده و پس از احراز صحت، به شرح زیر دسته بندی می شود.

وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه خرداد 1391

بخش اول – حقوق مدنی و سیاسی

الف- وضعیت فعالان سیاسی – اجتماعی دگر اندیش

1) امید دهدار‌زاده- عضو حزب پان ایرانیست-، امیر حسین علوی- عضو سازمان دانش آموختگان ایران-، افسانه توقیر، زهرا خدابخش و حاج شیرالله درگاهی- پدر بزرگ آرش صادقی، فعال دانشجویی زندانی- بازداشت شدند. همچنین احمد اسماعيلی، عزت رحيمی، فرهاد اسماعيلی، غضنفر عالی‌وند و اميد رحيمی، پنج نفر از دراويش گنابادی اصفهان و امین ابوالحسنی از دراویش گنابادی بخش صقاد شهرستان آباده بازداشت شدند. از سوی دیگر محمد مرادی، عرفان محمدی، مجتبی‌ شریفی، ابوالفضل گرمابی، راستین اعلمی، پوریا خالقی، مبین رستمیان و دیاکو خیاط، از فعالان دانشجویی بازداشت شدند. همچنین حسن امینی، مفتی و حاکم شرع مردمی کردستان به مراجع امنیتی و دادگاه ویژه روحانیت احضار شد.

2) سیاوش حاتم- فعال دانشجویی-، عادل فناییان- شهروند بهایی-، محمود دردکشان از اعضای نزدیک به بیت مرحوم آیت الله منتظری، محمد رضایی- عضو شورای فعالان ملی- مذهبی و میکائیل عظیمی برای اجرای حکم حبس خود به زندان منتقل شدند. حکم زندان محمد رضایی و میکائیل عظیمی مربوط به بازداشت سال 1382 است.

3) دادگاه تجدید نظر حکم ۱۳ سال حبس برای عبدالفتاح سلطانی، وکیل دادگستری و عضو شورای عالی نظارت کانون مدافعان حقوق بشر و حکم ۱۰ سال حبس در تبعید صدیقه مرادی به اتهام همکاری با سازمان مجاهدین خلق را تأیید کرد.عبدالفتاح سلطانی و صدیقه مرادی اینک در زندان اوین محبوس هستند. همچنین ابوالفضل قدیانی، عضو ارشد سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به اتهام تبلیغ علیه نظام به یك سال حبس تعزیری دیگر و علیرضا رجایی، فعال ملی ـ مذهبی و روزنامه‌نگار به تحمل چهار سال حبس دیگر محکوم شدند. ابوالفضل قدیانی و علیرضا رجایی اینک در زندان اوین محبوس هستند.

4) نوشين احمدي خراساني، فعال حقوق زنان به يك سال حبس تعليقی، امید رضایی، فعال دانشجویی به اتهام تبلیغ علیه نظام و توهین به رهبری به دو سال حبس تعزیری، واحد خلوصی فعال حق تحصیل و از اعضای جمعیت مبارزه با تبعیض تحصیلی به ۵ سال حبس تعزیری و محمد ایلخانی زاده، فعال دانشجویی کرد و ستاره‌دار به سه ماه حبس و هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم شدند. ابراهیم رشیدی ساوالان، روزبه سعادتی، محمد احدی، مهرداد کرمی و افشین شهبازی از فعالان حقوق مدنی تبریز نیز به یک سال زندان محکوم شدند که حکم یک سال زندان ابراهیم رشیدی تعزیری و مدت شش ماه از محکومیت چهار نفر دیگر به مدت چهار سال به حالت تعلیق در آمد. همچنین دادگاه تجدید نظر حکم یک سال حبس تعلیقی برای ساجده کیانوش راد را صادر کرد.

5) یکتا فهندژ، دانشجوی بهایی رشته زبان و ادبیات انگلیسی از دانشگاه پیام نور اخراج شد. همچنین مدیر مسئول، سردبیر و نویسنده مقاله "اهانت‌آمیز" نشریه «صبح فردا» از تحصیل محروم شدند. علی اکبر محمدزاده، دانشجوی زندانی دانشگاه شریف نیز با وجود موافقت دادستانی و اعزام از زندان به دانشگاه برای شرکت در امتحانات پایان ترم از ورود به دانشگاه منع شد و از شرکت در امتحان محروم ماند.

6) از برگزاری مراسم ختم شمس الدین صدرحاج سیدجوادی ممانعت به عمل آمد. همچنین مراسم سالگرد جانباختن هدی صابر با بازداشت چند تن از شرکت کنندگان در این مراسم از جمله محمد روئین نیمه تمام ماند. از کلاس بحث و گفت و گو پیرامون موضوع «مبانی اندیشیدن» محمد کیانوش راد در اهواز ممانعت به عمل آمد.

7) وثيقه ۵۰۰ ميليون تومانی عبدالرضا تاجيک، روزنامه نگار که اخیرا از ايران خارج شده است توقيف شد.

8) وضعیت زندانیان سیاسی و عقیدتی در زندان همچنان نامناسب گزارش شده است. در این خصوص به چند مورد اشاره می شود: نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و عضو شورای عالی کانون مدافعان حقوق بشر که برای اجرای حکم 6 سال حبس خود، دستگیر و در زندان اوین به سر می برد برخلاف قانون و با وجود مخالفت شدید خود با چشمانی بسته به زندان زنجان اعزام شد. بیماری او در زندان زنجان بر اثر شرایط نامساعد تشدید شد تا حدی که قادر به حرکت نبوده و هنگام ملاقات چون درمانگاه زندان زنجان حتی فاقد یک ویلچر بوده است، با صندلی که توسط چهار نفر جابجا می شده به اتاق ملاقات منتقل شده است. حسین رونقی ملکی در پی وضعیت بد جسمی برای مدتی کوتاه به بیمارستان منتقل شد و در حالتی که درمان او کامل نشده بود، به زندان بازگردانده شد. محمدصدیق کبودوند، فعال حقوق بشر و رییس سازمان دفاع از حقوق بشر کردستان در اعتراض به وضعیت نامناسب خود، دست به اعتصاب غذا زده که تا کنون (اول تیر ماه 1391) دارد. ماشاء الله حائری، زندانی سیاسی سالن ۱۲ زندان رجایی شهر کرج که در تاریخ ۲۲ خرداد ماه سال جاری برای چندمین بار متوالی بر اثر وخامت وضع جسمی بصورت اورژانس به بیمارستان منتقل شده بود، به زندان رجایی شهر عودت شد.

ب- وضعیت کتاب و مطبوعات ، نویسندگان و روزنامه نگاران

1) فریبرز رئیس دانا و منیژه نجم عراقی از اعضای کانون نویسندگان ایران برای اجرای حکم یک سال زندان بازداشت و به زندان اوین منتقل شدند. آرش رهایی مهر، وبلاگ نویس نیز خود را برای گذراندن دوران محکومیت به زندان اوین معرفی کرد.

2) رضا جلودارزاده، سردبیر هفته‌ نامه توقیف شده صبح آزادی به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال زندان محکوم شد.

3) پروانه نشر چشمه لغو شد و این ناشر دیگر نمی‌تواند کتاب جدیدی را برای عرضه به وزارت فرهنگ و ارشاد ارائه کند. صلاحیت هرمز همایون‌پور، مدیر انتشارات کتاب روشن نیز از سوی اداره کتاب وزارت ارشاد رد شد.

4) ده کافی‌نت در خراسان شمالی به دلیل استفاده از فیلتر شکن پلمپ شدند. همچنین دفترسایت تلویزیون اینترنتی جبهه پایداری پلمب شد.
5) از برگزاری یازدهمین سالگرد مراسم بزرگداشت فردوسی در بابل ممانعت به عمل آمد.

پ- سایر موارد نقض حقوق بشر

افزایش اعدام ها در خرداد ماه یکی دیگر از موارد نقض حقوق بشر است که بر اساس اعلام سایت ها و خبرگزاری های دولتی افراد زیر اعدام شده اند: امرالدین هدایتی، علی خاص پری‌زاده، حسن نقی‌زاده ورزقانی، پرویز امامی مقدم، حمید یاری، محمد ابراهیم ابراهیمی، محمد علی باایمان، مصطفی گلستانی، نجف فتحی بیزدان، عباسعلی فتح اللهی، احمد خسروی نسب، غلامحسین سنچولی، سید احمد شاهوزهی و مجید آقایی. اتهام همه آنها مواد مخدر اعلام شده است و مشخص نیست که آیا توانسته اند از دادرسی عادلانه برخوردار باشند یا خیر؟ همچنین چهار نفر با هویت‌های فرشید ۲۱ ساله، محمد ۲۱ ساله، ایمان ۲۵ ساله و بهزاد ۳۵ ساله در ملاء عام اعدام شدند. اتهام این چهار نفر تجاوز به عنف اعلام شده است. از سوی دیگر عباس حیدریان معروف به جاسم ۲۶ ساله، طاها حیدریان معروف به جمشید ۲۸ ساله، عبدالرحمان حیدریان معروف به ناصر ۲۲ ساله و علی نعامی شریفی اهل خوزستان اعدام شدند.

بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی

1) در ماه خرداد تعداد بیشتری کارگر، کار خود را از دست دادند و تعدادی نیز نتوانستند مطالبات معوقه خود را وصول کنند. از جمله ۵۰ نفر از کارگران فضای سبز شهرداری اهواز در اعتراض به دريافت نكردن سه ماه حقوق، دست از كار كشيده و در مقابل معاونت خدمات شهرداری اهواز تجمع کردند و بیش از ۲۰۰ کارگر کارخانه یخچال سازی بوژان نیز چهار ماه حقوق دریافت نكرده‌اند. همچنین در پی عدم تمدید قرارداد، ۶۷ کارگر واحد صنعتی چدن پارس بیکار شدند.

2) 80 غرفۀ اولين جشنواره غذاهای سنتی ايران در نمايشگاه بين‌المللی تهران به دلیل نوع پوشش حاضران در غرفه پلمب شدند.

3) دو کارخانه تولیدی بنام های «پویانوار» متعلق به فریبرز وحدت شعار و «فرزان لنز» متعلق به افراسیاب خانجانی که از شهروندان بهایی هستند، تعطیل و پلمب شدند.

4) حکم اخراج معلم زندانی، عبدالرضا قنبری صادر و به وی در زندان ابلاغ شد.

5) نزدیک به 60 نفر از فعالان کارگری و اعضای کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری از جمله میترا همایونی، وفا قادری، ریحانه انصاری، خالد حسینی، محمود صالحی، سعید مقدم، سیروس فتحی، غالب حسینی، محمد عبدی‌پور، جلال حسینی، علیرضا عسگری، مسعود سلیم پور، عباس اندریانی، صدیق امجدی، فتاح سلیمانی، مازیار مهرپور، محمد مولانایی، واحد سیده، جلیلل شریفیان، صدیق خسروی، یوسف آب‌خراباد، فرامرز فطرت‌نژاد و جلیل محمدی بازداشت شدند.

بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست

اخبار منتشر شده از میراث فرهنگی و محیط زیست در خرداد ماه نیز نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد که برای نمونه به دو مورد اشاره می شود. میدان تاریخی نقش جهان اصفهان از فهرست ثبت جهانی یونسکو خارج شد. دلیل خارج شدن این میدان از فهرست ثبت جهانی یونسکو، بی توجهی مقام های مسئول به وجود ساختمان خصوصی در جوار میدان نقش جهان و مسیر عبور قطار‌ شهری اصفهان اعلام شده است. روند خشک شدن دریاچه ارومیه همچنان ادامه دارد و در خصوص این موضوع نه تنها از سوی مسئولان توجه کافی صورت نگرفته است بلکه تعدادی از فعالان محیط زیست از جمله حسن احمدیان، علی حامد ایمانی، محمد اسکندر زاده و خانم افسانه توفیق که معترض به این مسأله بودند، بازداشت شدند.

خاتمه

در پایان این گزارش ماهانه توجه مقام های مسئول جمهوری اسلامی را به اجرای تعهدات بین المللی خود در زمینه اجرای ضوابط حقوق بشر جلب می کنم و یادآور می شوم که منافع ملی و رفع بحران فعلی در گرو احترام به حقوق و آزادی های فردی و کرامت انسانی شهروندان است.

شیرین عبادی
مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل 2003
3 تیر 1391

توضیح: علاقه مندان می توانند برای کسب اطلاعات بیشر در خصوص این گزارش به سایت ها و خبرگزاری های زیر مراجعه کنند: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا)، خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، خبرگزاری فارس، خبرگزاری مهر و باشگاه خبرنگاران جوان و سایت های کانون مدافعان حقوق بشر، جرس، کمیته گزارشگران حقوق بشر، ندای آزادی، بازتاب، هرانا، قانون، کلمه، محبت نیوز، سنی آنلاین، کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران، مجذوبان نور، ملی- مذهبی، ندای سبز آزادی، رادیو زمانه، رادیو فردا و بی بی سی.