iran-emrooz.net | Wed, 06.06.2012, 9:50
گفت وگوی تهران امروز با دو بیمار ایدزی زن و مرد
دكتر مینو محرز رئیس اداره تحقیقات كشوری ایدز و عضو كمیته كشوری ایدز، پیش از این آموزش و پرورش را «کمکارترین حوزه در ارائه آموزشهای پیشگیری از ایدز» دانسته بود. به گفته او «این در شرایطی است که آموزش مهارتهای زندگی باید از سنین پایین آغاز شود، ولی آموزش و پرورش هیچ برنامهای برای آموزش مهارت زندگی ندارد
تهران امروز /گروه اجتماعی- مریم نظری: اگرچه یكی، دو سالی است كه آمار مبتلایان به ایدز كمتر از ۲۴ هزار نفر اعلام میشود اما كارشناسان از ۵ برابر این رقم سخن میگویند و همه چیز نشان از آن دارد كه نوك پیكان «ایدز»، جوانان ایرانی را نشانه گرفته است.
به گفته دكتر مینو محرز رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت، «بر اساس فرمولهای سازمان بهداشت جهانی و با توجه به موارد شناسایی شده و رشد این بیماری، میتوان گفت بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار مورد ابتلا به ویروس ایدز در کشور ما رخ داده یعنی اکنون بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار فرد مبتلا به این ویروس و ناقل آن بدون اینکه حتی خودشان بدانند، به این عفونت مبتلاهستند و میتوانند عامل انتقال آن به دیگران باشند.»
مبتلایانی كه گاه دور از چشم همه زیر آسمان این شهر، ویروس مرگ آفرین ایدز را به انسانی دیگر از طریق رفتارهای پر خطر جنسی و یا شیوههای دیگرمنتقل میكنند تا به همگان ثابت شود موج سوم ایدز در كشور جان گرفته است، موجی كه به انتقال ایدز از طریق رابطه جنسی منتسب است. اگرچه از پاییز دو سال پیش كه مرضیه وحید دستجردی وزیر بهداشت، در اقدامی بیسابقه؛ ناگهان در برابر دوربینهای تلویزیونی و خبرنگاران در حاشیه نشست با مدیر اجرایی برنامه مشترك سازمان مللمتحد در زمینه «ایدز» اعلام كرد كه «آتشفشان ایدز در راه است»، تا امروز همواره بر اطلاع رسانی برای پیشگیری از ایدز و آموزش جوانان از سوی كارشناسان تاكید شده اما همچنان اطلاع رسانی در باب ایدز از جمله رازهای «مگو»ی اجتماعی بوده است. از آنجا كه برقراری رابطه جنسی یكی از راههای انتقال ایدز است، گویی هشدار دادن و آموزش برای پیشگیری در باب ایدز، در كشور ما خط بطلانی بر ارزشهای اخلاقی و حیای ایرانی است.
حسینعلی شهریاری، رئیس كمیسیون بهداشت مجلس هشتم نیز پیش از این اعلام كرده بود: «وزارت بهداشت آخرین آمار مبتلایان به ویروس ایدز در كشور را حدود ۲۰ هزار نفر اعلام كرده است اما طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی تعداد واقعی مبتلایان به این ویروس در كشور را باید ۵ تا ۷ برابر این میزان یعنی بیش از ۱۰۰ هزار نفر برآورد كرد!» ماجرا به همین جا ختم نمیشود. آموزش پیشگیری از ایدز در مدارس همواره با دشواری روبهرو بوده است. حتی دكتر مینو محرز رئیس اداره تحقیقات كشوری ایدز و عضو كمیته كشوری ایدز، پیش از این آموزش و پرورش را «کمکارترین حوزه در ارائه آموزشهای پیشگیری از ایدز» دانسته بود. به گفته او «این در شرایطی است که آموزش مهارتهای زندگی باید از سنین پایین آغاز شود، ولی آموزش و پرورش هیچ برنامهای برای آموزش مهارت زندگی ندارد.»
روایت دیگر
دكتر مجید رضا زاده، دبیر كمیته پیشگیری و كنترل ایدز سازمان بهزیستی در این باره به تهران امروز میگوید:«اتفاقا كشور ما به نسبت سایر كشورهای منطقه آمار شفافی را از مبتلایان به این بیماری ارائه كرده است. در برخی كشورها دیده شده است به لحاظ مسائل جانبی مانند اثرگذاری بر صنعت توریسم، آمار مبتلایان به ایدز به صراحت اعلام نمیشود. اما در ایران وزارت بهداشت هر سه ماه یكبار این آمار را ارائه میكند.»
او در ادامه میگوید:«البته آمار اعلام شده، آمار ثبت شده است. یعنی این تعداد مبتلایانی است كه به كلینیكهای مثلثی و كلینیكهای تشخیص ایدز مراجعه كرده و تست دادهاند. جواب تست آنها مثبت بوده و به این ترتیب به عنوان یك فرد HIV مثبت به ثبت رسیدهاند. این موضوع تنها در ایران نیست بلكه در تمام جهان به همین منوال است و این به دلیل قصور نیست بلكه دلیل اصلی رفتار ویروس است كه از زمانی كه وارد بدن میشود تا زمانی كه علائم بیماری آشكار شود ممكن است حدود 15 سال هم طول بكشد.»
دكتر رضازاده میگوید:«اما فرمولی جهانی وجود دارد كه ما میتوانیم بر اساس دادههایی چون تعداد معتادان تزریقی و تعداد افرادی كه رفتارهای پرخطر جنسی از خود بروز میدهند، مبتلایان به ایدز را در كشور تخمین بزنیم. بر اساس این فرمول هم اكنون حدود ۸۰ هزار HIV مثبت در كشور داریم اما حدود 24 هزار نفر به طور رسمی در بانك اطلاعاتی وزارت بهداشت ثبت شدهاند.»
تزریق معتادان یا رابطه جنسی؟
بر اساس آخرین آمار کشوری ایدز كه همین چند روز پیش توسط اداره کنترل ایدز مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وزارت بهداشت، اعلام شد، از میان ۲۳ هزار و ۹۰۲ نفر مبتلا به ایدز در كشور، ۹۱ درصد مرد و ۹ درصد زن هستند. حدود ۵۰ درصد مبتلایان در گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال قرار دارند. براساس این گزارش در میان علل ابتلا به HIV، تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد، رتبه نخست و ابتلا از طریق رابطه جنسی رتبه دوم را كسب كرده است. این در حالی است كه مینو محرز رئیس مرکز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت میگوید:«از بین بیماران بنده ۹۹ درصد موارد جدید از طریق رابطه جنسی مبتلا شدهاند.»
مینو محرز درباره آخرین آمار مبتلایان به ایدز که از سوی وزارت بهداشت تا آخر پاییز سال ۹۰ اعلام شده است، میگوید: «اولا وزارت بهداشت باید آمار تا آخر زمستان را اعلام میکرد و به زودی باید منتظر اعلام آمار تعداد موارد شناسایی شده این بیماری تا آخر بهار ۹۱ باشیم و این آمار دیر اعلام شده است. مسئله دیگر این است که آمار وزارت بهداشت فقط موارد شناسایی شده عفونت HIV/AIDS را نشان میدهد و به علت آگاهی کم مردم درباره این بیماری و روشهای پیشگیری و درمان آن و با توجه به اینکه سیستم شناسایی فعال این بیماری بخصوص در بین روسپیهارا نداریم آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت بیانگر وضعیت واقعی این بیماری در کشور نیست.»
به اعتقاد او «مهمترین مسئلهای که از این آمار میتوان استنباط کرد، افزایش شیوع جنسی بیماری ایدز است که در این آمار ۳/ ۱۰ درصد ذکر شده که البته واقعیت موجود در مراکز درمانی بسیار بیش از این است.» محرز تاكید میكند:«از بین بیمارانی که به بنده مراجعه میکنند، اگر نگویم ۱۰۰ درصد، ۹۹ درصد از طریق رابطه جنسی به این بیماری مبتلا شدهاند.» پیش از این و در موج دوم ایدز، مسئولان در ستاد مبارزه با مخدر از طرحهایی برای مقابله با موج دوم و پیشگیری از موج سوم سخن گفتند كه البته با مخالفت سایر وزارتخانهها روبه رو شد. یكی از این طرحها نصب دستگاههای خودپرداز سرنگ برای معتادان پرخطر در مناطق آسیب خیز بود که در سال ۸۶ و با بهرهگیری از تجربه موفق کشور سوئیس از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر پیشنهاد شده بود اما وزارت بهداشت با صدور اطلاعیهای با آن مخالفت كرد چرا كه به گفته آنها «عرضه این قبیل لوازم در محیطهایی که امکان مداخلات آموزشی نباشد، به هیچ عنوان مورد تایید وزارت بهداشت نیست.»
پای بهزیستی به پرونده ایدز كشیده شد
پنج سال پیش بود كه سازمان بهزیستی در سیاست گذاری برنامههای مربوط به ایدز وارد شد چرا كه برای این سازمان وظایف جدیدی تعریف شد كه دفاتر مختلف آن در حوزه ایدز اقداماتی انجام دهند؛ بنابراین این اقدامات نیاز به هماهنگ كنندهای داشت. از این رو كمیته پیشگیری و كنترل ایدز در این سازمان تشكیل شد.
دكتر مجید رضا زاده دبیر كمیته پیشگیری و كنترل ایدز در این باره به تهران امروز میگوید:«فعالیتهای این كمیته در سازمان بهزیستی در دو بخش پیشگیری اولیه و ثالثیه تعریف شده است. بخش نخست مربوط به پیشگیری اولیه است و بهزیستی مسئول گروههای پر خطر نظیر معتادان تزریقی، غیر تزریقی، همسران معتادان و زنانی كه در معرض رفتارهای پرخطر قرار دارند، است. البته بهتازگی كودكان خیابانی را هم در این گروهها وارد كردهایم. پیشگیری اولیه از طریق آموزشهای گسترده انجام میشود؛ به این صورت كه مربیانی تربیت شدهاند تا به افرادی كه پیش از این معتاد بودهاند پیشگیری را آموزش بدهند و این افراد نیز به معتادان آموزش میدهند. به این نوع آموزش كه در دنیا نتیجه بخش بوده است، آموزش همتایان گفته میشود. امروز ما بالغ بر چندهزار آموزشگر همتا داریم.»
او ادامه میدهد: «آموزش افراد HIV مثبت، مشاورههای روانی و كمكهایی در حد توان سازمان، حمایتهای شغلی و... در قالب پیشگیری ثالثیه یا پیشگیری مثبت جا میگیرد تا از اضطراب و نگرانی كه به واسطه ابتلا به این بیماری به این افراد وارد میشود، كاسته شود.»
مخفی كاری یا اطلاع رسانی؟
مبتلایان به ایدز همواره از واكنشهای جامعه ابراز نگرانی كردهاند. همین كه فردی اعلام كند ایدز دارد اطرافیانش به او انگ بیاخلاقی میزنند! این همه ماجرا نیست. سال گذشته یكی از HIV مثبتها اعلام كرد كه پس از اعلام بیماریاش به دندانپزشك، او را از مطب بیرون كردهاند! كارشناسان میگویند چنین واكنشهایی، مخفیكاری و شیوع هرچه بیشتر ایدز را در جامعه بهدنبال دارد. مدیرکل درمان و حمایتهای اجتماعی ستاد مبارزه بامواد مخدر نیز با این نظر موافق است.
محمدباقر صابری زفرقندی میگوید:« وقتی به مبتلایان به ایدز انگ می زنیم در خفا این بیماری را گسترش میدهیم. همین امر کنترل را مشکل میکند.» او با تاکید بر اینکه نباید مبتلایان به ایدز را از جامعه جدا کرد، میگوید:«این شیوه مواجهه موجب مخفیکاری ایدز و گسترش شیوع آن میشود. در مقوله بهداشت معتقدند که افراد به ایدز مبتلا هستند مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. با این وجود درمانگران و کادر درمانی نباید از مبتلایان به ایدز فاصله بگیرند و فکر کنند که ایدز در طول درمان به آنها منتقل می شود.
به گفته او جداسازی و انگ زدن به مبتلایان ایدز مخفی کاری آنها را در پی دارد و باعث می شود خود را معرفی نکنند. مخفی کاری در بیماری ایدز موجب بروز مشکل در سطح جامعه میشود. بااین همه حرف زدن از این بیماری آنطور كه كارشناسان میگویند با محدودیتهای اخلاقی و عرفی همراه است. انگار نه انگار كه هیولای ایدز زیر آسمان شهر، پشت دیوارهای «مگو» رشد میكند و بیخ گوش ایرانیها بزرگ و بزرگتر میشود.
آموزش درباره ایدز را جدی بگیریم
سید حسن الحسینی
كارشناس آموزش
در نظام آموزشی كنونی، مجموعه آموزش هایی كه باید به دانشآموزان داده شود و متاسفانه مغفول مانده است، بسیار بیشتر از آموزشهایی است كه هماكنون در مدارس ارائه میشود. اگر حجم آموزشهای ضروری و لازم برای دانش آموزان را با آنچه در مدارس ارائه میشود مقایسه كنیم می بینیم كه كفه ترازو در بخشی كه مغفول مانده چند برابر سنگین تر است.
زمانه عوض شده است و دستاوردهای تكنولوژی نیز هر روز زندگی امروزی را با پیچیدگیهایی مواجه میكند. بنابراین وزارت آموزش و پرورش هم باید بر اساس تغییرات بهوجود آمده در این راستا گام بردارد. اما نه تنها اثری از این امر دیده نمی شود بلكه بر اساس برنامه های مدون كشوری در آنچه باید تاكنون در این وزارتخانه در امر آموزش رخ میداده قصور بسیاری دیده می شود. هر یك از این برنامه های مدون پروسه ای طولانی تا اجرا در پیش دارد كه به نظر می رسد باید برای اجرا روزآمد شود.
یكی از این آموزش های مغفول مانده، اطلاع رسانی درباره ایدز است. این حق دانش آموزان است كه آموزش هایی درباره پیشگیری از این بیماری به آنها ارائه شود. در این باره وزارت آموزش و پرورش تاخیری طولانی داشته است كه نه تنها باید قصور و تاخیر در آموزش را جبران كند بلكه باید بیش از آنچه اكنون دیده می شود، در قبال سلامت جامعه احساس تعهد كند. نشان دادن این تعهد نیز می تواند از راه ایفای نقش در آموزش های روزآمد و مطابق با نیاز جامعه باشد.
البته دیدگاه هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینكه چنین آموزش هایی در بین دانشآموزان ترویج بی بند و باری و بلوغ زودرس است و حیای اجتماعی را از بین می برد. اما باید توجه داشته باشیم كه دانش آموز امروزی تكنولوژی را در اختیار دارد و با یك كلیك به دریایی از اطلاعات دست پیدا می كند. اگر اطلاعات صحیح و كافی توسط كارشناسان امر به دانش آموز داده نشود، اطلاعات نادرست و مشكل آفرین در ذهن دانش آموز می نشیند و آن وقت باید هزینه های دوچندان صرف كنیم تا این اطلاعات نادرست را تصحیح كنیم. باید از كارشناسان امر دعوت كرد تا دور هم جمع شوند، درد را بشناسند و برای درمان آن راه حلی منطقی با در نظر گرفتن ملاحظات عرفی پیدا كنند وگرنه تجربه نشان داده است كه با سرپوش گذاشتن بر روی درد چنانكه در مسائلی چون افت تحصیلی، فرار از تحصیل و مصرف سیگار، نتیجه ای عاید دست اندركاران نشد.
البته بدنه وزارت آموزش و پرورش از كارشناسانی دقیق و با تجربه تشكیل شده است اما در سال های گذشته كمتر از تجربیات این كارشناسان استفاده شده و به جای حل مشكلات دانشآموزان، بیشتر به كارهای تبلیغاتی پرداخته شده است. در سالهای گذشته البته اقداماتی هم انجام شده است. اقداماتی چون توزیع جزواتی برای اطلاعرسانی درباره ایدز و پیشگیری از آن. چنین اقداماتی هر چند كه قابل ستایش است اما كافی نیست. به نظر می رسد بهتر این است كه از حجم آموزش های غیر ضروری در مدارس كاسته و در دروس دانش آموزان مباحثی چون پیشگیری از ایدز و اعتیاد گنجانده شود.