بیانیه جمعی از فعالین ملی- مذهبی و نهضت آزادی (خارج کشور)
در باره رای دادن آقای محمد خاتمی

به نام خدا

اندازه نگه داریم!

در حالی که انتخابات نمایشی و فرمایشی به عرصه همسویی بخشی از نیروهای اصلاح طلب و تحول خواه تبدیل شده و در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک میزان مشارکت مردم در انتخابات کاهش چشمگیری نسبت به دوره‌های قبل داشت و این روند می‌توانست (و می‌تواند) هشدار و زنگ خطری برای حاکمیت نظامی - امنیتی باشد؛ متاسفانه خبر رای دادن آقای خاتمی در رسانه‌ها به تیتر اول اخبار تبدیل شد و مسائل اصلی‌تری را تحت الشعاع خود قرار داد. این رخداد غیر منتظره را از دو زاویه می‌توان مورد نقد و بررسی قرار داد: تغییر موضع ناگهانی آقای خاتمی و عکس‌العمل معترضین.

۱- نقد آقای خاتمی- بدیهی است آقای خاتمی (به سان هر شهروند آزاد دیگر) این حق را دارند که هر مشی سیاسی که ترجیح می‌دهند را در پیش گیرند. بحث و بررسی در باره نظرات و مشی سیاسی ایشان موضوع مستقلی است که اینک نیازی به ورود به آن نیست، آن چه جای نقد و گله مندی دوستانه دارد؛ یکی به لحاظ ارزش‌های اخلاقی در عرصه سیاست است که ایشان برخلاف مواضع و مواعد گذشته انتظار نبود در اخذ رای شرکت می‌کردند. پرواضح است که عموما از تعیین شرط‌های ایشان برای شرکت در انتخابات و سکوت تاییدآمیزشان در برابر بیانیه‌های دوستان اصلاح طلب آزاد یا زندانی خود، این استنباط را داشته و دارند که نظر ایشان عدم حضور در پای صندوق رای بوده است. اگر ایشان در این مدت معنا و منظور دیگری را مد نظرداشته اند، باید به صراحت با همگان مطرح می‌کردند.

نقد دوم ما به رفتار جمعی و سازمانی ایشان است. در یک حرکت جمعی، که خوشبختانه این بار به هم سویی وسیعی میان ایرانیان منتقد و معترض تبدیل شد، هیچ فردی، به خصوص اگر مورد ارجاع و توجه جمعی قرار گیرد، شایسته نیست به صورت فردی و بدون مشورت جمعی (با دیگرانی که در آن تصمیم گیری سهیم بوده‌اند) تصمیمی بگیرد و با ندیده گرفتن توافق‌های قبلی ناگهان آن را به اجرا بگذارد. سخن از محتوای مباحث ایشان نیست، که خود جای بحث موافق و مخالف فراوانی است، بلکه سخن بر سر روش‌ها و شیوه‌های عمل و رفتار است.

ما به لحاظ ارزش‌های دینی و اخلاقی، که آقای خاتمی را متصف و مشهور به آن می‌شناسیم، وفای به عهد، مقاومت و صبوری در برابر فشارها و ناملایمات، قبول هزینه‌های مجاهدت در راه حق و رایزنی و مشورت را جزء اساسی ترین ارزش‌های رفتار سیاسی می‌دانیم.

بدیهی است گله مندی و نقد ما به آقای خاتمی به هیچ وجه انکار خدمات گذشته (و انشاءالله آینده) ایشان نیست (و نخواهد بود). آقای خاتمی و دولت ایشان، که خود برآمده از تحولات بنیادی کشور ما و مطالبات مشارکت جویانه جامعه تحول یافته ایران بود، خدمات ارزنده و ماندگاری به ویژه در حوزه آزادی‌های نسبی سیاسی و فرهنگی داشته‌اند. هم چنین ایشان قدم‌های ارزنده‌ای در ثبات اقتصادی و اصلاح روابط بین الملل در جهت ایجاد تعامل، صلح و گفتگوی تمدن‌ها برداشته‌اند که جای تقدیر دارد. ضمن آنکه ممکن است نقدهائی جدی نیز به برخی رفتارها و رویکردهای ایشان، که عموما معطوف به تردیدها و عدم ایستادگی بر مواعد و مواضع است، وجود داشته باشد.

۲- موضعگیری‌های مخالف - تصمیم غیر منتظره آقای خاتمی از طرفی موجب یاس و نومیدی و از طرف دیگر برانگیزنده خشم و پرخاش، به ویژه در میان نسل جوان حاضر درجنبش سبز و صحنه‌های فداکاری و ایثار شد. حافظه تاریخی نشان می‌دهد که مبارزات آزادی خواهانه در سرزمین ما از این فراز و نشیب‌ها بسیار داشته است و اگر با افراد و روندها، واقع بینانه برخورد شود و در ستایش و نقد از افراط خود داری گردد، به سود منافع ملی ومصلحت خود اشخاص است. نه دوستان ستایشگر آقای خاتمی باید توقعی بیش از واقع داشته و ایشان را فراتر از آنچه بوده و هستند، و در بیانیه توضیحی اخیر خود برآن تصریح کرده‌اند، می‌نشاندند (و بنشانند) و نه منتقدان ایشان چنان راه افراط در پیش گیرند که مردم و مبارزه مردمی را از ظرفیت و توانمندی‌های خاص و مشخص ایشان محروم سازند.

ما به عنوان جمعی از دوستان دلسوزآقای خاتمی، از طرفی نقد و گلایه مشفقانه به ایشان را ضروری دانستیم و از طرف دیگر خواستیم از دوستان جوان تری که در این مواقع دچار یاس و انفعال می‌شوند، هم چنین از عزیزان دیگری که ابراز خشم و عصبانیت می‌کنند خواهش کنیم اندازه نگه دارند و در حس درونی و بیان بیرونی خود مصالح ملک و ملت را بیشتر در نظر داشته باشند. از دوست گرانقدرمان آقای خاتمی نیز می‌خواهیم ایشان هم اندازه نگه دارند و در طرح نظرات و مواضع خود نسبت به رویداد‌های آینده و توانمندی‌های متناسب با هر مواجهه سیاسی، پیش بینی واقع بینانه تری را لحاظ فرمایند.

در پایان، به ویژه خطاب به دوستان معترض به ایشان باید یادآور شویم ما هم چنان آقای خاتمی را یکی از سرمایه‌های اجتماعی و ملی مردم خود می‌دانیم که با قدر و اندازه خاص، اما ارزشمندشان باید در جبهه مردم و مبارزه برای آزادی و عدالت و سربلندی ملت ایران حفظ شوند.

۲۲ اسفند ۱۳۹۰

سید کوهزاد اسماعیلی - مهدی اقدم - عبدالعلی بازرگان - ایرج باقرزاده - فرزانه بذرپور- پروین بختیارنژاد - محمد برقعی - هوشنگ تبریزی - محمد باقرتلغری زاده - رضا جعفریان - رضا حاجی - محمد رهبر - علی سرداری - پیام سعیدی - لیلا شکوهی - محمد صابر- ارشاد علیجانی - رضا علیجانی - احد فضیلی - آزاده فضیلی -‌هادی کحال‌زاده - علی کلایی - پروین کهزادی - الهه گلکار- یاسر معصومی - پیمان ملاذ - مهدی ممکن - مجتبی نجفی - مهدی نوربخش - احمد‌ هادوی - حسن یوسفی اشکوری