iran-emrooz.net | Wed, 09.11.2011, 20:29
گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس به شورای حکام یک ضمیمه ۱۲ صفحهای نیز دارد که در آن به ابعاد نظامی برنامه هستهای ایران میپردازد. این ضمیمه است که با واکنش تند و اعتراض ایران مواجه شده است. آمانو در این ضمیمهی ۱۲ صفحهای میگوید آژانس حداقل از ۱۰ کشور مختلف جهان درباره جوانب احتمالا نظامی برنامه هستهای ایران اطلاعات جامعی دریافت کرده و این اطلاعات «در مجموع» معتبر است.
در این ضمیمه آمانو از پروژهای موسوم به «پروژه ۱۱۱» سخن میگوید که شامل تلاشهای ایران برای مواد و تجهیزات لازم برای ساخت بمب اتمی، چاشنی انفجاری و نیز انفجار آزمایشی بمب اتمی است.
ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هستهای ایران
۱ـ این ضمیمه شامل سه بخش است: بخش A، که یک مرور تاریخی از تلاشهای آژانس برای حل مسائل مربوط به دامنه و ماهیت برنامه هستهیی ایران به ویژه نگرانیها در مورد ابعاد نظامی احتمالی را ارائه میدهد؛ بخش B توصیفی کلی از منابع اطلاعات در دسترس آژانس و ارزیابیاش از اعتبار آن اطلاعات فراهم میآورد و بخش C، تحلیل آژانس را از اطلاعات موجود بر مبنای شواهد مربوط به وجود یا توسعه فرآیند مرتبط با فعالیتهای هستهیی، شامل تسلیحاتی شدن منعکس میکند.
A.
مرور تاریخی
۲ـ از اواخر ۲۰۰۲ مدیرکل درباره نگرانیها درباره ماهیت برنامه هستهیی ایران به شورای حکام گزارش کرده است. چنین نگرانیهایی با ظهور منابع اطلاعاتی باز که نشان میداد ایران در حال ساخت یک تاسیسات زیرزمینی بزرگ هستهیی در نطنز و یک کارخانه تولید آب سنگین در اراک است، همزمان شد.
۳ـ بین ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ آژانس یک سری قصور مهم از جانب ایران را در انجام تعهداتش تحت موافقتنامه پادمان در رابطه با گزارش مواد هستهیی، فرآوری و استفاده از مواد هستهیی اعلام نشده و قصور در اعلام تاسیساتی که مواد هستهیی را دریافت، انبار و فرآوری کرده است، تایید کرد. به ویژه کشف شد که ایران در اوایل دهه ۱۹۷۰ و دهه ۱۹۸۰ و به دنبال آن در دهه ۱۹۹۰ و دهه ۲۰۰۰ از مواد هستهیی اعلام نشده برای آزمایش و تجربه در چند فعالیت تبدیل اورانیوم، غنیسازی، ساخت و تابش از جمله جداسازی پلوتونیوم در تاسیسات و مکانهای اعلام نشده، استفاده کرده است.
۴ـ ایران در اکتبر ۲۰۰۳ به مدیرکل اطلاع داد که سیاستی کاملا باز را اتخاذ کرده است و تصمیم گرفته است تصویر کاملی از فعالیتهای هستهییاش را به آژانس ارائه کند. در پی آن، ایران به آژانس اجازه دسترسی به اماکنی را داد که آژانس خواستار بازدید از آنها شده بود و اطلاعات و اظهارنامههایی در ارتباط با منشا تجهیزات و قطعات وارد شده ارائه کرد و افراد را برای مصاحبه در دسترس آژانس قرار داد. ایران همچنین به اجرای کد اصلاح شده ۱/۳ از بخش عمومی ترتیبات فرعی که در فوریه ۲۰۰۳ با آن موافقت کرد ادامه داد؛ این کد ارائه اطلاعات طراحی درباره تاسیسات جدید هستهیی را به محض اینکه تصمیم برای ساخت، اتخاذ یا اجازه ساخت چنین تاسیساتی داده شود، الزامی میکند. ایران در نوامبر ۲۰۰۳ اعلام کرد که قصد دارد پروتکل الحاقی در موافقتنامه پادمانها را امضا کند (که این کار را در دسامبر ۲۰۰۳ در پی تصویب متن از سوی شورا انجام داد)؛ ایران علاوه بر آن اعلام کرد که پیش از لازمالاجرا شدن آن، مطابق با مفاد آن پروتکل عمل خواهد کرد.
۵ ـ بین ۲۰۰۳ و اوایل ۲۰۰۶ ایران گزارشهای تغییر فهرست موجودی را تسلیم و اطلاعات طراحی مربوط به تاسیساتی را که در آن فعالیتهای اعلام نشده، انجام شده بود فراهم کرد و مواد هستهیی را برای راستیآزمایی در اختیار آژانس قرار داد. ایران همچنین تایید کرد که از نهادهای مرتبط با وزارت دفاع در برخی از فعالیتهای اعلام نشده پیشین استفاده کرده است. ایران اذعان کرد که تماسهایی با واسطههایی از یک شبکه پنهان تامین هستهیی در ۱۹۸۷ و اوایل دهه ۱۹۹۰ داشته است و اینکه در ۱۹۸۷ یک برگه دستنویس حاوی پیشنهاد کمک برای توسعه فنآوری غنیسازی اورانیوم از طریق سانتریفیوژ دریافت کرده بود که در آن اشارههایی نیز به یک واحد بازتبدیل با تجیهزات ریختهگری شده بود. ایران همچنین تایید کرد که بستهای از اطلاعات مربوط به فنآوری غنیسازی اورانیوم دریافت کرده است که شامل یک سند ۱۵ صفحهای (که از این به بعد به عنوان «سند فلز اورانیوم» به آن اشاره میشود) بود و به گفته ایران درخواستی برای آن نداده بود؛ این سند فرآیندها را برای تبدیل ترکیبات فلوریداورانیوم به فلز اورانیوم و تولید اجزای نیم کروی فلز اورانیوم غنیشده را توصیف میکند.
۶ـ آژانس به تلاش برای دریافت توضیحات مربوط به دامنه و ماهیت برنامه هستهیی ایران به ویژه بر اساس پذیرش ایران راجع به تماسهایش با شبکه پنهان تامین هستهیی، اطلاعاتی که توسط شرکتکنندگان در آن شبکه فراهم آمد و اطلاعاتی که توسط یک کشور عضو به آژانس داده شد، ادامه داد. سومین مورد که از آن به عنوان «اسناد مطالعات ادعایی» یاد میشود و در سال ۲۰۰۵ به آژانس ارایه شد، نشان داد که ایران در فعالیتهایی که مطالعاتی را در مورد یک پروژه به اصطلاح نمک سبز، تستهای انفجاری با قدرت بالا و مهندسی دوباره یک وسیله ورود مجدد موشک برای جای دادن یک خرج جدید شامل میشود، شرکت داشته است. همه این اطلاعات با هم نگرانیهایی را در مورد ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هستهیی ایران به وجود میآورد.
۷ـ در اوت ۲۰۰۷ ایران و آژانس در مورد «تفاهمهای جمهوری اسلامی ایران و آژانس درباره مدالیته حل و فصل مسائل باقیمانده» (که به طور کلی به آن به عنوان «برنامه کار» اشاره میشود) موافقت کردند. آژانس در فوریه ۲۰۰۸ اعلام کرد که چهار موضوع در برنامه کار که «مسائل باقیمانده گذشته» نام گرفت و دو موضوع که «دیگر مسائل باقیمانده» نام گرفت یا بسته شدند، یا تکمیل شدند یا دیگر حلنشده هستند. مسائل باقیمانده که نیازمند توضیح ایران است مربوط به مطالعات ادعایی است و علاوه بر آن موضوعات دیگری وجود دارد که در جریان حل شش موضوع دیگر مطرح شده بود و باید در رابطه با مطالعات ادعایی به آن پرداخت؛ این مسایل شامل شرایط دستیابی ایران به سند فلز اورانیوم، تدارک و فعالیتهای تحقیق و توسعه نهادهای و شرکتهای نظامی که میتوانست با برنامه هستهیی مرتبط باشند و تولید تجهیزات و قطعات توسط هستهیی توسط شرکتهای متعلق به صنایع دفاع.
۸ ـ آژانس بین فوریه و مه ۲۰۰۸، مطابق با برنامه کار اطلاعاتی را (شامل مستندها) درباره مطالعات ادعایی با ایران در میان گذاشت و خواستار توضیح شد. در مه ۲۰۰۸ ایران یک ارزیابی ۱۱۷ صفحهای از آن اطلاعات را به آژانس ارائه داد. اگرچه ایران درستی برخی از اطلاعات آژانس (مثل تایید اسامی افراد، مکانها و سازمانها) را تایید کرد، ارزیابی ایران بر کاستیهای شکل و قالب این اطلاعات تمرکز داشت و ادعاها را با این استدلال که آنها مبتنی بر اسناد «جعلی» و اطلاعات «ساختگی» است، رد کرد.
۹ـ آژانس به دریافت اطلاعات بیشتر از کشورهای عضو ادامه داد و اطلاعات جدیدی به واسطه تلاشهای خود به دست آورد. آژانس بدون اینکه موفق شود، تلاش کرد که ایران را وارد بحث درباره این اطلاعات کند و در نهایت در اکتبر ۲۰۱۰ نامهای به ایران نوشت تا اطلاعات بیشترش را در اختیار ایران بگذارد.
۱۰ـ بین ۲۰۰۷ و ۲۰۱۰ ایران همچنان به مخفی کردن فعالیتهای هستهیی از طریق ندادن اطلاع به موقع درباره تصمیم برای ساخت یا دادن اجازه ساخت یک تاسیسات برق هستهیی جدید در دارخوین و سومین تاسیسات غنیسازی در نزدیکی قم (کارخانه غنیسازی سوخت فردو) ادامه داد. آژانس همچنان در انتظار پاسخهای اساسی ایران به تقاضای آژانس برای اطلاعات بیشتر درباره اعلامیههایش در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ و این موضوع است که تصمیم گرفته است ۱۰ تاسیسات غنیسازی دیگر را بسازد (اماکنی برای ۵ تاسیسات شناسایی شده است) و اینکه این کشور فنآوری غنیسازی از طریق لیزر را در اختیار دارد.
۱۱ـ آژانس به دریافت، جمعآوری و ارزیابی اطلاعات مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هستهیی ایران ادامه داده است. با توجه به اینکه اطلاعات بیشتری در اختیار آژانس قرار گرفته است، آژانس قادر بوده است با وجود فقدان تعامل ایران تحلیلاش از ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هستهیی ایران را بهبود بخشد.
B.
اعتبار اطلاعات
۱۲ـ همانطور که در پاراگراف ۶ بالا اشاره شد، در میان اطلاعات در دسترس آژانس سند مطالعات ادعایی قرار دارد: حجم بالایی از اسناد (شامل مکاتبات، گزارشها، گرافهای نمایشی، ویدیو و طراحیهای مهندسی) که بالغ بر یک هزار صفحه است. اطلاعات منعکس شده در آن سند دارای ماهیت پیچیده به لحاظ فنی و به هم مرتبط است و نشان دهنده تحقیق، توسعه و فعالیتهای آزمایشی در طول زمان است. این سند همچنین شامل مکاتبهها در سطوح کاری هماهنگ با اجرای روز به روز یک برنامه رسمی است. این اطلاعات طبق رویه آژانس با دقت و حساسیت بررسی شد. آژانس همچنین نشستهای متعددی با برخی کشورهای عضو داشت تا اطلاعاتی که در اختیارش قرار گرفته بود را روشنسازی کند، از آنها سوالاتی درباره کاری که روی این سند و اطلاعات منعکس شده در آن داشتهاند بپرسد و اطلاعات بیشتری درباره این منابع اساسی کسب کند.
۱۳ـ علاوه بر سند مطالعات ادعایی آژانس اطلاعاتی را از بیش از ۱۰ کشور عضو دریافت کرده است، این اطلاعات شامل اطلاعات مربوط به اکتساب، اطلاعات مربوط به سفرهای بینالمللی افرادی که گفته میشود در فعالیتهای نسبت داده شده دست داشتهاند، سوابق مالی، اسناد منعکسکننده ترتیبات بهداشتی و ایمنی و دیگر اسنادی است که نشان دهنده تکنیکهای ساخت برای برخی قطعات انفجاری با قدرت بالاست. این اطلاعات، اطلاعات منعکس در سند مطالعات ادعایی را تقویت میکند و گرایش به اثبات این اطلاعات دارد. این اطلاعات به فعالیتهایی که اساسا فراتر از فعالیتهای شناسایی شده در آن سند است، مربوط میشود.
۱۴ـ علاوه بر اطلاعات اشاره شده در پاراگراف ۱۲ و ۱۳، آژانس اطلاعاتی را از طریق تلاشهای خود از جمله انتشارات و مقالاتی که از طریق تحقیقات با منابع آزاد، تصاویر ماهوارهیی، نتایج فعالیتهای راستیآزمایی آژانس و اطلاعات ارائه شده توسط ایران در چارچوب آن فعالیتهای راستیآزمایی است، به دست آورده است. به ویژه آژانس مذاکرات مستقیم با برخی افرادی داشته است که در فعالیتهای مربوطه در ایران دست داشته است، از جمله برای نمونه مصاحبهای با یک شخصیت برجسته در شبکه مخفی تامین هستهیی (پاراگراف ۳۵ بالا را مشاهده کنید). اطلاعات کسب شده توسط آژانس از مذاکرات با این افراد داشت، از نظر چارچوبهای زمانی و محتوای فنی با اطلاعات ارائه شده توسط کشورهای عضو و اطلاعاتی که از طریق تلاشهای خود به دست آورده است، هماهنگ است.
۱۵ـ همانطور که در پاراگراف ۸ اشاره شد، ایران برخی اطلاعات منعکس شده در سند مطالعات ادعایی را تصدیق کرده است. اما بسیاری از پاسخهای ایران به سوالات آژانس در ارتباط با این تلاشها برای حل نگرانیهای آژانس، غیر دقیق/ یا ناکامل بوده است و این اطلاعات با تاخیر به دست آمده و گاهی متناقض است. این همراه با وقایعی نظیر برچیدن سایت لویزان شیان در اواخر سال ۲۰۰۳ / اوایل ۲۰۰۴ (به پاراگراف ۱۹ مراجعه کنید) و یک الگوی اذعان دیرهنگام به وجود بخشهای پیشتر اعلام نشده برنامه هستهیی ایران باعث افزایش نگرانیهای آژانس به جای رفع آنها شده است.
۱۶ـ همانطور که در بالا اشاره شد اطلاعاتی که در این ضمیمه گنجانده و ارائه شده است از طیف گستردهای از منابع مستقل، از جمله تعدادی از کشورهای عضو، از تلاشهای آژانس و از اطلاعات فراهم شده توسط ایران اخذ شده است. این اطلاعات از لحاظ مفاد فنی، افراد و سازمانهای دخیل و چارچوبهای زمانی کاملاً با هم سازگاری دارند. بر اساس این ملاحظات و با توجه به شناخت عمومی آژانس از برنامه هستهیی ایران و تحول تاریخی آن، آژانس اطلاعاتی را که بخش c این ضمیمه به آن اتکا دارد کاملاً معتبر میداند.
C.
شاخصهای توسعه مواد منفجره هستهیی
۱۷ـ ایران در چارچوب برنامه هستهیی خود به توانایی غنیسازی اورانیوم تا سطح ۲۰ درصد اورانیوم ـ ۲۳۵ که اعلام کرده برای استفاده به عنوان سوخت در رآکتورهای تحقیقاتی است، دست یافته است. در نبود هرگونه نشانهای حاکی از اینکه ایران در حال حاضر به فکر بازفرآوری سوخت هستهیی تابیده شده برای استخراج پلوتونیوم است، آژانس تاکنون تحلیلهای خود درباره برنامه هستهیی ایران را روی مسیری برای دستیابی که شامل اورانیوم با غنای بالا است، متمرکز کرده است. بر اساس نشانههایی که آژانس در ارتباط با فعالیتهای هستهیی ایران مشاهده کرده است، کار آژانس بر تحلیلی متمرکز بوده که با توسعه وسیلهای برای انفجار اورانیوم با غنای بالا از درون مرتبط بوده است.
C1.
ساختار مدیریت برنامه
۱۸ـ کشورهای عضو اطلاعاتی را برای آژانس تهیه کردهاند که نشان میدهند فعالیتهای اشاره شده در بخشهای C. ۲ تا C. ۱۲ لااقل در یک دوره زمانی مهم از یک ساختار برنامهای مدیریت شدهاند، نهادهای مشورتی به آنها کمک کردهاند و با توجه به اهمیت این تلاشها شخصیتهای ارشد ایرانی در داخل این ساختار فرماندهی حضور داشتهاند. آژانس از تحلیل این اطلاعات و اطلاعات بهدست آمده از سوی ایران و بر اساس تلاشهای خود قادر بوده است که به اعتقاد خودش درک خوب از فعالیتهای ایران تا پیش از پایان ۲۰۰۳، به دست آورد. توانایی آژانس برای ایجاد یک درک خوب همسان از فعالیتهای ایران بعد از پایان سال ۲۰۰۳ به دلیل اطلاعات محدودتری که در اختیار آژانس بود، کاهش یافت. برای سهولت ارجاع، شکل زیر خلاصهوار درک و فهم آژانس را از این ساختار برنامهای و تغییرات اداری که در طول سالها در آن ساختار به وجود آمده است، نشان میدهد. پیوست اول این ضمیمه جزییات بیشتری را بر مبنای اطلاعات درباره پروژهها و تمهیدات سازمانی داخل این ساختار برنامه ارائه میکند.
۱۹ـ آژانس اطلاعاتی را از کشورهای عضو دریافت کرده است که نشان میدهد مدتی پس از اینکه ایران در اواخر سال ۱۹۸۰ فعالیتهای خریدهای پنهانی خود را آغاز کرد، ساختارهای سازمانی و تمهیدات اداری برای یک برنامه هستهیی اعلام نشده، ایجاد شدند که از طریق مرکز تحقیقات فیزیک (PHRC) مدیریت میشدند و تحت نظارت یک کمیته علمی وابسته به موسسه تحقیقات آموزش صنایع دفاعی (ERI) که برای هماهنگی تحقیق و توسعه برای وزارت دفاع و نیروهای مسلح وزارت (MODAFL) تاسیس شده بود، قرار داشتند. ایران تایید کرده است که این مرکز در در ۱۹۸۹ در لویزان ـ شیان در تهران تاسیس شده است. ایران اعلام کرده است که مرکز تحقیقات فیزیک با هدف آمادگی برای مبارزه و خنثیسازی خسارات و تلفات حوادث و حملات هستهیی (دفاع هستهیی) و نیز برای حمایت و تهیه وسایل و خدمات علمی به وزارت دفاع ایجاد شده است. ایران علاوه بر آن اعلام کرده است که این فعالیتها در سال ۱۹۹۸ متوقف شدهاند. ایران در اواخر سال ۲۰۰۳/ اوایل ۲۰۰۴ این محل را کاملا تخلیه و پاکسازی کرد.
۲۰ـ طبق اطلاعات به دست آمده از سوی کشورهای عضو در اواخر دهه ۱۹۹۰ و یا اوایل دهه ۲۰۰۰ فعالیتهای مرکز تحقیقات فیزیک تحت «برنامه آماد» (AMAD Plan) یکپارچه شدند. محسن فخریزاده (مهابادی) مقام اجرایی برنامه آماد بود که امور اجرایی آن توسط «دفتر ارکیده» انجام میشد. به نظر میرسد اکثر فعالیتهایی که تحت برنامه آماد اجرا میشدند در طول سالهای ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ رخ دادهاند.
۲۱ـ اکثر جزییات فعالیتهایی که گفته میشود تحت برنامه آماد اجرا شدهاند، از اسناد مطالعات ادعایی گرفته شدهاند و همانطور که در بند ۶ نشان داده شد به مطالعاتی اشاره دارند که در سه زمینه فنی اجرا شدهاند: پروژه نمک سبز، مواد منفجره با قدرت بالا (از جمله توسعه چاشنیهای انفجاری سیمی) و باز مهندسی اتاقک خرج موشک شهاب ۳ که قابلیت بازگشت مجدد دارد.
۲۲ـ بر اساس ارزیابیهایی که آژانس از اطلاعات مندرج در این اسناد انجام داده است، پروژه نمک سبز (که با عنوان پروژه۱۳/۵ مشخص شده) بخشی از یک پروژه بزرگتر بود (که به عنوان پروژه ۵ مشخص شده) تا منبع اورانیوم مناسبی را برای استفاده در یک برنامه غنیسازی آشکار نشده، فراهم کند. محصول این برنامه به فلز تبدیل میشود تا در یک کلاهک جدید که موضوع مطالعات مربوط به موشکهای با قابلیت برگشت بودند (مشخص شده با عنوان پروژه ۱۱۱) مورد استفاده قرار گیرند. آژانس در مه ۲۰۰۸ در جایگاهی نبود که ارتباط میان پروژه ۵ و پروژه ۱۱۱ را به ایران اثبات کند. اما بعداً اسنادی که ارتباط میان پروژه ۵ و پروژه ۱۱۱ را اثبات میکردند به آژانس نشان داده شدند و از این رو ارتباطی میان مواد هستهیی و برنامه توسعه یک خرج جدید مشخص شد.
۲۳ـ اطلاعاتی که آژانس از کشورهای عضو دریافت کرده است، نشان میدهد که به خاطر نگرانیهای رو به رشد درباره وضعیت امنیت بینالمللی در عراق و کشورهای همسایه در آن زمان فعالیت روی برنامه آماد در پی «دستور توقف» صادره از سوی مقامات ارشد ایران در اواخر سال ۲۰۰۳ ناگهان متوقف شد. اما بر اساس همین اطلاعات کارمندان این برنامه برای ثبت و ضبط دستاوردهای پروژههای مربوطه خود در محل باقی ماندند. بعداً تجهیزات و محلهای کار نیز تخلیه و منتقل شدند بهطوری که چیز زیادی در آنجا وجود ندارد که ماهیت حساس کار انجام شده را در آنجا مشخص کند.
۲۴ـ آژانس اطلاعات دیگری نیز از کشورهای عضو در اختیار دارد که نشان میدهد برخی فعالیتهای قبلاً اجرا شده تحت برنامه آماد بعدها از سر گرفته شده است و فخریزاده نقش اصلی سازمانی خود را حفظ کرد. وی اول زیر نظر یک سازمان جدید معروف به بخش فنآوریها و تجهیزات پیشرفته توسعه (SADAT) کار میکرد و به گزارشدهی خود به MODAFL ادامه میداد و بعدها در اواسط ۲۰۰۸ به عنوان رییس دانشگاه تکنولوژی مالک اشتر (MUT) در تهران منصوب شد. بر اساس مشورت یکی از اعضای آژانس فخریزاده در فوریه ۲۰۱۱ کرسی عملیاتی خود را از دانشگاه مالک اشتر به یکی از اماکن مجاور آن معروف به سایت «موژه» منتقل کرد. اکنون ریاست سازمان تحقیقات و نوآوری دفاعی بر عهده او است. آژانس نگران است، زیرا برخی از فعالیتهایی که پس از سال ۲۰۰۳ انجام شده ارتباط نزدیکی با یک برنامه سلاح هستهیی دارد.
C2.
فعالیتهای خرید
۲۵ـ تلاشهای ایران طبق برنامه آماد برای خرید کالاها و خدمات طبق ادعا ظاهراً تعدادی از شرکتهای خصوصی را که قادر به پوششدهی به اهداف واقعی خریدها هستند، دخیل کرده است. آژانس از سوی تعدادی از کشورهای عضو مطلع شده است که برای مثال شرکت کیمیا معدن یک شرکت پوششی برای عملیات مهندسی شیمی تحت برنامه آماد بوده است و برای خریدهای سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) نیز مورد استفاده قرار میگرفته است.
۲۶ـ علاوه بر آن در تمام این مدت نمونههایی از انجام خریدها و تلاشهایی برای انجام خریدها از سوی افراد مرتبط با برنامه آماد در زمینه تجهیزات، مواد و خدماتی که گرچه کاربرد غیرنظامی داشتند، برای توسعه وسیلههای انفجاری هستهیی هم مفید بودند، از سوی خود آژانس آشکار شده و یا برای آن شناخته شده است. از جمله این تجهیزات، مواد و خدمات عبارتند از: سوییچهای الکترونیکی پر سرعت و دهانههای جرقه (که برای ماشهکشی و چاشنیهای آتشی قابل استفاده است)، دوربینهای پر سرعت (که در شناساییهای آزمایشی مفید است)، منابع نوترونی (که برای کالیبرهکردن تجهیزات اندازهگیری نوترونها قابل استفاده است)، آشکارسازهای تشعشعات و تجهیزات اندازهگیری (که در یک محیط تولید مواد هستهیی مفید است) و دورههای آموزشی درباره موضوعات مرتبط با توسعه مواد منفجره هستهیی (از قبیل محاسبات برش نوترونی و تعاملات/ هیدرودینامیکهای امواج ضربتی).
C3.
دستیابی مواد هستهیی
۲۷ـ در سال ۲۰۰۸ مدیرکل شورای حکام را مطلع کرد که: هیچ اطلاعاتی در آن زمان ـ جدای از سند اورانیوم فلزی ـ در مورد طرح یا ساخت واقعی اجزای مواد هستهیی برای یک سلاح هستهیی یا سایر اجزای کلیدی مشخص مثل آغازگرها یا در مورد مطالعات فیزیک هستهیی موجود نیست و استفاده واقعی از مواد هستهیی مرتبط با «مطالعات ادعایی» را نمایان نمیکند.
۲۸ـ اگرچه، همانگونه که در بالا در پاراگراف ۲۲ بیان شد، اطلاعات مندرج در مستندهای مطالعات ادعایی بیانگر این هستند که ایران روی پروژهای به منظور تامین یک منبع اورانیوم برای استفاده در یک برنامه غنیسازی مخفی کار میکرده است که محصول آن قرار بود به فلز مورد استفاده در کلاهک جنگی جدید تبدیل شود که موضوع مطالعات مربوط به حامل موشکهای با قابلیت برگشت بود. اطلاعات تکمیلی ارائه شده از سوی کشورهای عضو مشخص میکند که اگرچه اورانیوم استفاده نشده است، مقادیر در حد کیلوگرم از فلز اورانیوم طبیعی در دسترس طرح آماد قرار داشت.
۲۹ـ اطلاعاتی که توسط یک کشور عضو در اختیار آژانس قرار داده شده است و آژانس قادر بوده است آنها را مستقیما بررسی کند مشخص میکند که ایران از طریق کسب تجربه در بازیافت اورانیوم از ترکیبات فلوراید پیشرفتهایی داشته است. (با استفاده از اکسید سرب به عنوان ماده جانشین به منظور خودداری از احتمال بروز آلودگی کنترل نشده در محل کارگاه).
۳۰ ـ به علاوه شماری از تجهیزات، اگرچه الان اعلام شده و در حال حاضر تحت نظارت پادمان است، به غنیسازی اورانیوم اختصاص داده شده است (کارخانه غنیسازی سوخت و کارخانه آزمایشی غنیسازی سوخت در نطنز و کارخانه غنیسازی سوخت فردو نزدیک قم) به طور پنهانی توسط ایران ساخته شدهاند و زمانی وجود آنها اعلام شد که آژانس از طریق منابع دیگری غیر از ایران مطلع شده بود. این امر، به همراه تلاشهای قبلی ایران برای پنهان کردن فعالیتهای مرتبط با مواد هستهیی، نگرانی بیشتری را درباره احتمال وجود تجهیزات و مواد هستهیی اعلام نشده در ایران ایجاد کرد.
C4.
اجزاء هستهیی برای یک دستگاه مواد انفجاری
۳۱ـ HEU بازیابی شده از فرایند غنیسازی برای استفاده در یک دستگاه هستهیی، ابتدا تبدیل به فلز میشود. سـپس فلز قالب شـده و به اجزای مناسب برای مرکز هستهیی، ماشینکاری میشود.
۳۲ ـ همانگونه که در پاراگراف ۵ بالا بیان شد، ایران اذعان کرده است، همراه با یک صفحه سند دستنویس که ارائهکننده کمکهایی با توسعه تکنولوژی سانتریفیوژ برای غنیسازی اورانیوم است، که مرجع آن همچنین واحدی است که برای تبدیل مجدد با تجهیزات قالب گیری ساخته میشود، همچنین سند فلز اورانیوم را دریافت کرده است که ازجمله، فرآیند تبدیل اجزای اورانیوم به فلز اورانیوم و تولید اجزای اورانیوم فلزی غنیشده نیمکرهای را تبیین میکند.
۳۳ ـ سند فلز اورانیوم در دسترس شبکه مخفی توزیع فرآورده هستهیی قرار گرفت تا برای توسعه توانمندی غنیسازی سانتریفیوژ کمکهایی را در اختیار ایران قرار دهد و همچنین بخشی از یک مجموعه بزرگتر از اطلاعات است که دربرگیرنده عوامل یک طرح انفجار هستهیی است. بسته اطلاعاتی مشابه که در سال ۲۰۰۳ ظاهر شد، توسط همان شبکه به لیبی ارائه شده بود. اطلاعات مربوط به لیبی که ابتدا توسط کارشناسان آژانس در ژانویه ۲۰۰۴ بررسی شد، دربرگیرنده جزییات مرتبط با طراحی و ساخت و تولید اجزای لازم برای یک دستگاه انفجاری هستهیی بود.
۳۴ـ به علاوه یک کشور عضو، امکان دسترسی کارشناسان آژانس به مجموعهای از فایلهای الکترونیکی که از کامپیوترهای ضبط شده یکی از اعضای کلیدی شبکه در نقاط مختلف به دست آمده بود را فراهم کرد. این مجموعه دربرگیرنده اسناد دیده شده در لیبی بود که به همراه آن نسخههای بعدی آن اسناد، از جمله نسخه الکترونیکی به روز شده سند فلز اورانیوم بود.
۳۵ـ در گفتوگویی در سال ۲۰۰۷ با یکی از اعضای شبکه مخفی توزیع فرآورده هستهیی به آژانس گفته شد که اطلاعات طراحی انفجار هستهیی در اختیار ایران قرار داده شده است. با توجه به اطلاعات دریافت شده در جریان آن گفتوگو، آژانس نگران این است که ایران به اطلاعات طراحی پیشرفتهتری نسبت به آنچه درسال ۲۰۰۴ شناسایی شد و توسط شبکه مخفی توزیع هستهیی به لیبی داده شده بود، دسترسی پیدا کرده باشد.
۳۶ـ علاوه بر آن یک کشور عضو اطلاعاتی را ارائه کرد که نشان میداد در جریان طرح آماد، کارهای مقدماتی که با مواد هستهیی مرتبط نبوده برای ساخت اجزای فلز اورانیوم طبیعی و غنیشده با درصد بالا برای یک دستگاه انفجار هستهیی انجام گرفته است.
۳۷ـ از آنجا که تبدیل اجزای HEU به فلز و ساخت اجزای فلزی HEU در اندازه و کیفیت مناسب، گامهایی در مسیر توسعه یک دستگاه انفجار هستهییHEU محسوب میشوند، روشن ساختن موضوع بالا از سوی ایران ضروری است.
C5.
توسعه چاشنی
۳۸ـ توسعه ایمن چاشنیهای سریع عملکننده و تجهیزات مناسب برای آتشزنی چاشنیها، یک قسمت لاینفک از برنامه توسعه یک دستگاه هستهیی انفجاری است. در میان اسناد مطالعات ادعایی، تعدادی از اسناد مربوط به توسعه چاشنیهای سریع معروف به چاشنیهای انفجاری سیمی (EBW) توسط ایران در بین سالهای ۲۰۰۳ ـ ۲۰۰۲ است که به عنوان یک جایگزین ایمن چاشنی برای طراحی دستگاه هستهیی اشـاره شده در پاراگراف ۳۳ اسـتفاده میشود.
۳۹ـ در سال ۲۰۰۸ ایران به آژانس اظهار کرد که EBW را برای کاربردهای غیرنظامی و نظامی متعارف، توسعه داده و همزمانی در حدود یک میکرو ثانیه را در زمان آتشزنی دو یا سه چاشنی با هم بهدست آورده است و یک نسخه از مقاله مربوط به توسعه EBW ارائه شده توسط دو محقق ایرانی در یک کنفرانس در ایران در سال ۲۰۰۵ را به آژانس ارائه کرد. هر دو مقاله نشان داد که وسیله آتشزنی با ولتاژ بالا توسط ایران توسعه یافته و یا به دست آمده است. همچنین در سال ۲۰۰۸ ایران به آژانس گفت که قبل از دوره ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ فنآوری EBW را به دست آورده است. ایران همچنین یک سند کوتاه فارسی بدون تاریخ را که مربوط به مشخصات برنامه توسعه چاشنی بوده و نیز یک سند از یک منبع خارجی که نمونهای از یک مثال کاربردهای غیرنظامی چاشنیهای همزمان است به آژانس ارائه کرد. اما ایران درباره نیاز خود یا کاربرد این چاشنیها توضیحی به آژانس ارائه نکرده است.
۴۰ـ آژانس مشخص کرده که کاربردهای غیرهستهیی اگرچه خیلی کم، برای چاشنیهای EBW و همچنین تجهیزات مناسب برای آتشزنی چاشنیهای چندگانه با همزمانی بالا وجود دارد. با این وجود با توجه به کابردهای احتمالی آنها در وسائل انفجاری هستهیی و این حقیقت که چنین فنآوری کاربردهای غیرنظامی و متعارف نظامی کمی دارد، توسعه در زمینه چنین چاشنیها و تجهیزاتی توسط ایران یک موضوع نگرانکننده است، به ویژه در ارتباط با استفاده احتمالی سیستم آغازگر چند نقطهیی که در پایین ذکر شده است.
C6.
آغازگر مواد منفجره با قدرت بالا و آزمایشهای مربوطه
۴۱ـ چاشنیها یک منبع آغازگر نقطهای از مواد منفجره را ارایه میکنند که به طور طبیعی امواج چاشنیها را از هم دور میکنند. در یک دستگاه از نوع انفجار هستهیی یک ترکیب اضافی که به عنوان سیستم آغازگر چند نقطهای شناخته شده، میتواند موج چاشنی را تغییر شکل داده تا همگرا شده و به صورت یک شکل در مرکز مواد شکافپذیر، چگالی فوقبحرانی ایجاد کند.
۴۲ـ آژانس اطلاعات بهدست آمده از کشورهای عضو را به ایران ارائه کرده که نشان میدهند ایران به اطلاعات در مورد طراحی سیستم آغازگر چند نقطهیی که میتواند به صورت موثر و همزمان یکبار انفجاری قوی را در سطح خودش آغاز کند، دسترسی دارد. آژانس قادر بوده تا به صورت مستقل تایید کند که این طراحی و کشور مبداء طراحی آن، وجود دارد. به علاوه آژانس توسط کشورهای دارنده سلاح هستهیی مطلع شد که آغازگر چند نقطهیی ویژه ادوات انفجاری هستهیی استفاده میشود. در ۱۱۷ صفحه ارائه شده به آژانس در تاریخ مه ۲۰۰۸، ایران بیان کرده که موضوع قابل درک نبوده و ایران هیچ فعالیتی را در رابطه با این سند انجام نداده است.
۴۳ ـ اطلاعات ارائه شده به آژانس توسط همان کشور عضو، مفهوم شروع چند نقطهیی را همان گونه که توسط ایران در حداقل یک آزمایش مقیاس بزرگ در سال ۲۰۰۳ برای شروع یک بار انفجاری بالا به شکل پوسته نیم کروی استفاده شد، شرح میدهد. بر اساس آن اطلاعات، طی آن آزمایش با استفاده از چند کابل فیبرنوری سطح داخلی نیمکرهٔ بار انفجاری بالا تحت نظر قرار گرفت و نور خروجی ماده منفجره به محض انفجار توسط یک دوربین با سرعت بالا ثبت شده است. این موضوع باید یادآوری شود که ابعاد سیستم آغازگر و مواد منفجره استفاده شده با آن با ابعاد خرج جدید که طبق اسناد مطالعات ادعایی به مهندسانی که در حال مطالعه بر روی جایگذاری بار جدید بر روی اتاقک موشک شهاب ۳ بودهاند داده شده است، هماهنگی داشتند (پروژه ۱۱۱) (قسمت C. ۱۱ در زیر را ببینید). اطلاعات بیشتری که توسط همان کشور به آژانس ارائه شده، نشان میدهد که تعداد زیادی آزمایشهای مواد منفجره توسط ایران در منطقه مریوان انجام شده است.
۴۴ـ آژانس نشانههای قوی دارد حاکی از اینکه توسعه سیستم آغازگر مواد منفجره توسط ایران و توسعه آرایش تشخیصی با سرعت بالا استفاده شده برای نظارت آزمایشهای مربوطه توسط یک کارشناس خارجی انجام شده که نه تنها دارای این دانش در این زمینه بوده، بلکه بیشتر کار خود را در این زمینه در برنامه سلاح هستهیی کشور خودش انجام داده است. آژانس موارد منتشر شده توسط این کارشناس خارجی را مرور کرده و با او ملاقات کرده است. آژانس قادر بوده است که این موضوع را از سه طریق مورد راستیآزمایی قرار دهد، از جمله از طریق خود کارشناس که از حدود سال ۱۹۹۶ تا حدود ۲۰۰۲ در ایران بوده است که ظاهرا ایران را در زمینه توسعه یک موسسه و فنون لازم برای ساخت الماسهای فرا پخششونده (یا نانو الماسها) کمک میکرده و آموزشهایی نیز در زمینه فیزیک انفجارها و کاربردهای آن ارائه کرده است.
۴۵ـ به علاوه آژانس بعد از سال ۲۰۰۳ اطلاعاتی را از دو کشور عضو دریافت کرده است مبنی بر اینکه ایران در تحقیقات تجربی شامل یک نسخه کوچک شده از سیستم آغازگر نیمکروی و با مواد منفجره با قدرت بالا که در پاراگراف ۴۳ به آن اشاره شد شرکت کرده است، اگر چه این کار در ارتباط با کاربردهای غیرهستهیی بوده است. این کار به همراه دیگر مطالعات که به آژانس اطلاع داده شده و در آنها از همان سیستم آغازگر در شکل استوانهییاش استفاده شده، میتواند مربوط به توسعه و بهینهسازی طراحی آغازگر چند نقطهیی در رابطه با کاربردهای هستهیی باشد.
۴۶ ـ نگرانی آژانس در مورد فعالیتهای شرح داده شده در این بخش ناشی از این است که یک سیستم آغازگر چند نقطهیی مانند آنچه در بالا شرح داده شد، میتواند در یک وسیله انفجاری هستهیی استفاده شود. اما ایران در این زمینه مایل به گفتوگو با آژانس نبوده است.
C7.
آزمایشات هیدرودینامیک
۴۷ ـ یک مرحله ضروری در برنامه توسعه سلاح هستهیی تعیین این موضوع است که آیا طراحی تئوری یک وسیله انفجاری که نحوه عملکرد آن میتواند از طریق شبیهسازی کامپیوتری بررسی شود، در عمل کار خواهد کرد یا نه؟ برای این منظور آزمایشات مواد منفجره با قدرت بالا تحت عنوان «آزمایشات هیدرودینامیکی» انجام میشود که در آن ترکیبات هستهیی و شکافتپذیر با مواد جانشین جایگزین میشوند.
۴۸ ـ اطلاعاتی که آژانس از طریق کشورهای عضو به دست آورده و برخی از آنها را مستقیما بررسی کرده است نشان میدهد که ایران ترکیبات هستهیی انفجاری شبیهسازی شده را با استفاده از مواد با چگالی بالا مانند تنگستن تولید کرده است. این ترکیبات محفظههای مرکزی کوچکی مناسب برای وارد کردن کپسولها، مانند آنهایی که در بخش C. ۹ شرح داده میشود، دارد. استفاده نهایی از چنین ترکیباتی نامشخص است، اگرچه آنها میتوانند به اطلاعات دیگری که آژانس در رابطه با آزمایشاتی با استفاده از تجهیزات تشخیصی سرعت بالا شامل اشعه ایکس جهت نظارت بر تقارن شوک فشرده شده یک هستهٔ شبیهسازی شده یک سلاح هستهیی دریافت کرده است، مربوط باشند.
۴۹ ـ دیگر اطلاعات ارائه شده توسط اعضا به آژانس نشان میدهد که ایران یک محفظه پوششی برای انفجارات بزرگ برای آزمایشات هیدرودینامیکی ساخته است. محفظه انفجاری یا اتاقک گفته شده در سال ۲۰۰۰ در پارچین قرار گرفته است. یک ساختمان در آن زمان اطراف یک سازه استوانهای بزرگ در مجتمع نظامی پارچین ساخته شده است. یک خاکریز بزرگ بین ساختمان حاوی استوانه و ساختمان همسایه آن ساخته شده که احتمال استفاده از آن برای انفجارات بزرگ در اتاقک را نشان میدهد. آژانس تصاویر ماهوارهیی تجاری به دست آورده که مطابق با این اطلاعات است. با توجه به شواهد مستقل شامل نوشتهای از یک کارشناس خارجی که در بند ۴۴ به آن اشاره شد، آژانس توانست زمان ساخت این استوانه و بعضی از ماهیتهای طراحی آن (مانند ابعاد) را تایید کند و اینکه این استوانه برای محدود کردن انفجارات بالاتر از ۷۰ کیلوگرم مواد منفجره که برای انجام آزمایشات شرح داده شده در بند ۴۳ مناسب است، طراحی شده بود.
۵۰ ـ به خاطر اطلاعاتی که آژانس از یک کشور عضو در اوایل سال ۲۰۰۰ به دست آورد و ادعا شد که ایران در حال انجام آزمایشات انفجاری بالا احتمالا در رابطه با مواد هستهیی در مجتمع نظامی پارچین بوده است، آژانس از ایران اجازه گرفت که ۲ بار در سال ۲۰۰۵ از این سایت بازدید کند. آژانس با استفاده از تصاویر ماهوارهیی موجود در آن زمان، تعدادی از مناطق مورد نظر را شناسایی کرد که هیچ کدام از آنها شامل محلی که احتمالا حاوی ساختمانی که اتاقک انفجاری در آن قرار داشت، نمیشد. بنابراین، بازدیدهای آژانس هیچ چیز ملموسی را کشف نکرد.
۵۱ ـ آزمایشات هیدرودینامیکی مانند آنهایی که در بالا شرح داده شد و شامل انفجارات بالا در رابطه با مواد هستهیی یا جایگزینهای مواد هستهیی است، نشانههای قوی از توسعه احتمالی تسلیحات است. بهعلاوه، استفاده از مواد جانشین و یا پوشش ایجاد شده توسط اتاقک مشخص شده در بالا میتواند مانع آلودگی سایت به مواد هستهیی شود. ایران باید دلیل این فعالیتها را توضیح دهد.
C8.
مدلسازی و محاسبات
۵۲ ـ اطلاعات ارائه شده به آژانس توسط دو کشور عضو در رابطه با مطالعات ادعایی مدلسازی که در سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ توسط ایران انجام شده بود، نگرانی ویژهای برای آژانس است. بر اساس این اطلاعات، مطالعات شامل مدلسازی اشکال کروی شکل متشکل از ترکیباتی از مرکز یک وسیله هستهیی با اورانیوم با غنای بالا بوده که تحت شوک و فشار برای رفتار نوترونی در چگالی بالا و اندازهگیری راندمان انفجار هستهیی مربوطه قرار گرفته است. این اطلاعات همچنین مدلهایی را مشخص میکند که ظاهرا برای آن مطالعات و نتایج این محاسبات که آژانس دیده است، مورد استفاده قرار میگرفته است. کاربرد چنین مطالعاتی در هر موردی به غیر از انفجار هستهیی برای آژانس نامشخص است. بنابراین، مهم است که ایران با آژانس همکاری کرده و توضیح ارائه کند.
۵۳ـ آژانس در سال ۲۰۰۵ از یک کشور عضو، اطلاعاتی به دست آورده که نشان میدهد در سال ۱۹۹۷ نمایندگانی از ایران با مقاماتی از یک موسسه در یک کشور دارای سلاح هستهیی ملاقات کردند تا درخواست آموزش دروسی در زمینههای محاسبات نوترونی با استفاده از کدهای رایانهیی که در روش مونت کارلو و تراکنش امواج شدید با فلزات استفاده میشود، داشته باشند. در نامهای به تاریخ ۱۴ مه ۲۰۰۸ ایران به آژانس اعلام کرد که هیچ چیزی برای اثبات این اطلاعات وجود ندارد. آژانس همچنین اطلاعاتی را از طریق یک کشور عضو به دست آورد که نشان میدهد در سال ۲۰۰۵ ترتیباتی در ایران برای اجرای پروژههایی با مراکز SADAT (بخش C. ۱ و ضمیمه ۱ را ببینید) انجام شده که در این میان میتوان به ایجاد یک بانک اطلاعاتی برای یک مرکز محاسبات هیدرودینامیکی اشاره کرد. آژانس همچنین در سال ۲۰۰۵ از یک کشور عضو دیگر اطلاعاتی به دست آورد حاکی از اینکه یک مقام بلندپایه در SADAT از دانشگاه شهید بهشتی در رابطه با محاسبات پیچیده مربوط به حالت بحرانی یک کره جامد اورانیوم که به وسیله انفجارهای شدید تحت فشار قرار میگرفت، درخواست کمک کرد.
۵۴ ـ تحقیقات توسط آژانس درباره مقالات علمی منتشر شده در دهه گذشته نشان میدهد که کاگران ایرانی به ویژه گروههایی از محققان دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه امیرکبیر مقالاتی در رابطه با تولید، اندازهگیری و مدلسازی انتقال نوترونی به چاپ رساندهاند. آژانس همچنین از طریق تحقیق منابع نامشخص مقالات ایرانی دیگری درباره کاربردهای انفجار از طریق شوک متحرک در مدلسازی انفجار در مواد منفجره قوی و استفاده از کدهای هیدرودینامیکی در مدلسازی ایجاد جهش با بارهای توخالی یافت. چنین تحقیقاتی معمولا در فیزیک رآکتور یا تحقیق مهمات متعارف استفاده میشود، اما کاربردهایی در توسعه انفجارات هستهیی نیز دارد.
C9.
آغازگر نوترونی
۵۵ـ آژانس از یک کشور عضو اطلاعاتی به دست آورده است که ایران کارهایی را روی تولید کپسولهای کوچک مناسب برای استفاده به عنوان ظروف ترکیبات حاوی مواد هستهیی انجام داده است. آژانس همچنین توسط یک کشور دیگر مطلع شد که ایران ممکن است با این ترکیبات آزمایشهایی را به منظور ارزیابی اجرای آنها در تولید نوترونها انجام داده باشد. این ترکیبات اگر در مرکز یک قلب هستهیی از یک وسیله هستهیی از نوع انفجار داخلی قرار داده شود و فشرده شود، میتواند یک ابری از نوترونها مناسب برای شروع یک واکنش زنجیرهای شکافت تولید کند. گفته شده محلی که آزمایشها در آن انجام شده، از آلودگی بعد از انجام آزمایشها پاک شده است. طراحی کپسول و مواد همراه آن با اطلاعات طراحی وسیلهای که طبق ادعاها شبکه مخفی تامین هستهیی برای ایران تامین کرده است، مطابقت دارد.
۵۶ـ آژانس همچنین اطلاعاتی از کشورهای عضو دارد حاکی از اینکه کار در این زمینهٔ فنی ممکن است بعد از ۲۰۰۴ در ایران ادامه داده باشد و اینکه ایران ممکن است از سال ۲۰۰۶ به بعد یک برنامه ۴ ساله را برای سنجش اعتبار طراحی این منبع نوترونی از جمله از طریق استفاده از یک مواد غیرهستهیی برای اجتناب از آلودگی آغاز کرده باشد.
۵۷ـ با توجه به اهمیت تولید و انتقال نوترون و تاثیرات آن بر روی اجسام هندسی حاوی مواد شکافتپذیر در چارچوب یک وسیله انفجار داخلی، ایران باید به آژانس در رابطه با اهداف و تواناییهایش در این زمینه توضیح دهد.
C10.
انجام یک آزمایش
۵۸ ـ یک کشور عضو اطلاعاتی را به آژانس ارائه کرده حاکی از اینکه ایران ممکن است آزمایشهایی مقدماتی را طراحی و اجرا کرده باشد که میتواند در صورتی که ایران دست به انجام یک آزمایش وسیله انفجاری هستهیی بزند برایش مفید باشد. به ویژه آژانس اطلاعاتی دارد مبنی بر اینکه ایران برخی آزمایشهای عملی را انجام داده تا ببیند آیا وسیله آتشزایی EBW میتواند به طور رضایتبخشی در فواصل دور بین یک نقطه پرتاب و محل یک وسیله آزمایش که در یک مکان دور قرار گرفته، عمل کند یا نه. علاوه بر آن در بین مطالعات ادعایی که توسط آن کشور عضو، ارائه شده سندی وجود دارد به فارسی که مستقیما به ترتیبات پشتیبانی و ایمنی مربوط میشود که برای اجرای یک آزمایش هستهیی ضروری است. آژانس توسط یک کشور عضو دیگر مطلع شده است که این ترتیبات مستقیما همانهایی است که توسط کشورهای دارای سلاح هستهیی برای اجرای آزمایشهای هستهیی به کار میرود.
C11.
انضمام به یک موتور حمل موشک
۵۹ـ اسناد مطالعات ادعایی شامل اطلاعات وسیعی است در رابطه با کاری که ادعا میشود توسط ایران در سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ تحت پروژه ۱۱۱ انجام شده است. با توجه به این اطلاعات این پروژه شامل یک برنامه ساختاری و مفصلی از مطالعات مهندسی است که برای آزمایش چگونگی انضمام یک بار کروی در اتاقک خرجی که روی موتور موشک قاره پیمای شهاب ۳ سوار میشود، مورد استفاده قرار میگیرد.
۶۰ـ براساس آن اسناد، ایران با استفاده از تعدادی از کدهای رایانهای تجاری در دسترس، مطالعات مدلسازی رایانهای را در حداقل ۱۴ طرح تصاعدی اتاقک خرج و محتویات آن انجام داد تا ببیند آنها چگونه میتوانند در برابر فشارهای مختلفی که موقع پرتاب شدن و انتقال روی خط سیر بالستیک به یک هدف با آن روبه رو میشوند، مقاومت کنند. باید یادآوری شود که اطلاعات ارائه شده به آژانس توسط کشور عضو که براساس آن ادعا شده ایران در حال توسعه جرمها و ابعاد ترکیبات مشخص شده در آن بوده (بند ۴۳ و ۴۸ بالا) با ارزیابیهای مربوط به مطالعات مهندسی پروژه ۱۱۱ بر روی اتاقک خرج جدید مطابقت کند.
۶۱ـ در طی این مطالعات، ادعا شده که ترکیبات نمونه در کارگاههایی شناخته شده در ایران تولید شده که البته ایران اجازه بازدید ازآنها را به آژانس نداده است. گفته شده شش گروه مهندسی تحت پروژه ۱۱۱ برای تولید گزارشهای فنی که شامل یک قسمت محتوایی از اسناد مطالعات ادعایی نیز است، کار کردهاند. آژانس این گزارشها را به صورت وسیع مطالعه کرده و دریافته که آنها هر دو از نظر داخلی مطابقت داشته و مطابق با دیگر اطلاعات مربوط به پروژه ۱۱۱ است.
۶۲ـ اسناد مطالعات ادعایی همچنین نشان میدهد که به عنوان بخشی از فعالیتهای انجام گرفته تحت پروژه ۱۱۱، ملاحظاتی برای قرار دادن خرج نمونه و اتاقک آن در معرض آزمایشهای فشار مهندسی انجام شده تا ببینند آنها در عمل تا چه حد میتوانند در برابر فشارهای ناشی از پرتاب و انتقال شبیهسازی شده مقاومت کنند. (که عموما آزمایشهای محیطی گفته میشود.) این کار مکمل مطالعات شبیهسازی مدلهای مندرج در بند ۶۰ است. بر اساس اطلاعات ارائه شده در اسناد مطالعات ادعایی، تحت پروژه ۱۱۱ تدارکاتی اگر چه اندک در حال انجام بوده تا امکان روی هم سوار کردن اجزای تولید شده را فراهم کند.
۶۳ـ ایران اجرای مطالعات مهندسی را انکار کرده و ادعا کرده است اسنادی که آژانس دارد به شکل الکترونیکی است و میتوانسته دستکاری شود و به راحتی جعل شود. با وجود این حجم اسناد و دامنه و محتوای آن به اندازه کافی، جامع و پیچیده است که از نظر آژانس محتمل نیست که جعلی یا ساختگی باشد. در حالی که فعالیتهای مرتبط با پروژه ۱۱۱ ممکن است مربوط به توسعه یک خرج غیرهستهیی باشد، بسیار به برنامه تسلیحات هستهیی مرتبط هستند.
C12.
سیستم تعبیه، مسلح کردن و شلیک
۶۴. اسناد مطالعات ادعایی نشان میدهد که به عنوان قسمتی از مطالعات انجام شده توسط گروههای مهندسی تحت پروژه ۱۱۱ برای قرار دادن خرج جدید بر روی موتور موشک شهاب ۳ که قابلیت بازگشت مجدد دارد، کار اضافی روی توسعه یک سیستم شلیک نمونه کار شده که امکان انفجار خرج را هم در هوای بالای یک هدف یا به محض برخورد دستگاه با زمین فراهم میکند، انجام شده است. ایران در اطلاعاتی که در ۱۱۷ صفحه ارائه کرده (مربوط به بند ۸ بالا)، این اطلاعات را به عنوان یک «بازی انیمیشنی» رد کرده است.
۶۵ـ آژانس در رابطه با کارشناسانی از کشورهای عضو علاوه بر آنهایی که اطلاعات مورد نظر را تهیه کرده بودند، یک ارزیابی از ماهیت احتمالی خرج جدید انجام داده است. در نتیجه آن ارزیابی، مشخص شد که هرگونه گزینه خرج به غیر از اهداف هستهیی که میتواند یک گزینه انفجار هوایی (مثل سلاحهای شیمیایی) نیز داشته باشد میتواند منتفی اعلام شود. از ایران درخواست شد که درباره این ارزیابی اظهار نظر کند و در جلسهای که در مه ۲۰۰۸ در تهران برگزار شد، توافق شد که اگر مبنای این اطلاعات صحیح باشد، این موضوع یک برنامه برای توسعه سلاح هستهای تلقی شود. پیوست ۲ نتایج ارزیابی آژانس را همانطور که توسط دبیرخانه به کشورهای عضو در جلسه فنی ارائه شد، بازتولید میکند.»