فشار، تهدید و بازداشت در میان اهالی سینمای ایران که پس از جریانات انتخابات ۸۸ آغاز شد در هفته‌های اخیر معطوف به زنان این شاخه هنری شده است. چندین منبع مختلف در تهران به کمپین بین المللی حقوق بشر درایران گفتند که بازداشت مهناز محمدی، مستندساز و پس از آن بازداشت پگاه آهنگرانی و مرضیه وفا مهر که هر دو از بازیگران جوان سینمای ایران هستند فضا را در میان سینمایی‌ها ناآرام‌تر کرده است. منابع یاد شده گفتند که مسوولین می‌خواهند کاملا رابطه سینماگران داخلی رابا خارج از کشور قطع کنند. این درحالی است که ناصر تقوایی به کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران گفت که به او گفته شده موضوع دستگیری هنرمندان در جلسه‌ای با حضور مسولان وزارت اطلاعات و وزارت ارشاد مورد بررسی قرار گرفته است. در جلسه‌ای که به همین منظور تشکیل شده وزیر اطلاعات و معاون حوزه سینمایی و نیز یکی از مدیران وزارت اطلاعات شرکت داشته‌اند. در این جلسه موضوع دستگیری‌های اخیر ازمهناز محمدی و پگاه آهنگرانی تا مرضیه وفامهر مورد بررسی قرار گرفته است.



دادستان تهران، یک هفته پس از دستگیری پگاه آهنگرانی، در مصاحبه مطبوعاتی خود روز دوشنبه ۲۷ تیرماه ضمن تایید بازداشت او با گفتن اینکه «تحقیقات درباره او ادامه دارد» پاسخ درباره هر سوالی از بازداشت او را به زمان نامشخصی در آینده موکل کرد. خانواده این بازیگر نیز به دلیل تحت فشار بودن در ترجیح داده‌اند در سکوت آزادی دخترشان را دنبال کنند. این بازیگر ۲۷ سالهٔ سینمای ایران و دختر منیژه حکمت، کارگردان مطرح ایرانی در روز ۱۹ تیرماه امسال در منزل شخصیش بازداشت و به زندان اوین منتقل شد. وب سایت دویچه وله پس از انتشار خبر بازداشت او اعلام کرد که این بازیگر قرار بوده خبرهای جام جهانی فوتبال زنان در آلمان را برای شبکه دویچه وله پوشش دهد. این سایت نوشته بود یک روز قبل از پرواز این بازیگر به وزارت اطلاعات احضار و تهدید شده است که اگر برای خروج از کشور اقدام کند بازداشت خواهد شد. ولی او علیرغم انصرافش از سفر باز هم دستگیر شده است. هم اکنون در سینماهای ایران فیلم «ورود آقایان ممنوع» با بازی او در حال اکران است. هنوز اتهامات او اعلام نشده است.

روز گذشته بازداشت موقت مرضیه وفا مهر بازیگر و همسر ناصر تقوایی، کارگردان صاحب نام ایرانی که از یکماه پیش در زندان قرچک ورامین است، نیز توسط قاضی شعبه ۱۲ دادگاه فرهنگ و رسانه‌ها به مدت یکماه دیگر افزایش یافت. تمدید بازداشت او به دلیل تکمیل نشدن تحقیقات پرونده‌اش ذکر شده است. اتهامات او به گفته قاضی حاج محمدی، به دلیل بازی در فیلم» تهران من، حراج» است که سه سال پیش توسط دانشجوی فیلم سازی ساخته شده است. او در حالی به زندان قرچک ورامین فرستاده شده است که به دلیل وضعیت نابسامان امنیت و امکانات بهداشتی این زندان، چندی پیش تمام زنان سیاسی این زندان به زندان اوین منتقل شدند.

در روزهای قبل از انتخابات هنرمندان ایران خصوصا هنرمندان سینمایی در حمایت از کاندیداهای خود، میرحسین موسوی و کروبی مانند دیگر شاخه‌های جامعه بسیار فعال عمل کردند و اکنون در حال پرداخت تاوان سنگین انتخابشان هستند. درست در روزهای نخست پس از انتخابات و هم زمان با دستگیری چهره‌های سیاسی اصلاح طلب و دانشجویان، برخورد‌ها با هنرمندان نیز آغاز شد. در روزهای نخست کسانی مانند هما روستا، مهتاب نصیر‌پور و سینا رازانی که از بازیگران مطرح تئا‌تر و سینمای ایران هستند در تظاهرات خیابانی برای چند ساعت تا چند روز بازداشت شدند و یا قطب الدین صادقی، مدرس تئا‌تر و کارگردان تئا‌تر در برخورد با نیروهای امنیتی در یکی از تحصن‌های خیابانی یکی از دستانش مورد آسیب قرار گرفت. اما اولین تهدید جدی برای فاطمه معتمد آریا و می‌رطهماسب بود.

فاطمه معتمدآریا، بازیگر سر‌شناس ایران که در تاریخ ۲۸ شهریور ۸۸ به دعوت آکادمی اسکار قرار بود به همراه گروهی از سینمایی‌های ایرانی به لس آنجلس برود تا در برنامه» بررسی سینمای ایران» شرکت کند توسط حراست فرودگاه تهران متوقف شد و از خروج او جلوگیری به عمل آمد. در این سفر مجتبی می‌رطهماسب، مستند ساز خلاق ایرانی نیز حضور داشت که او را نیز ممنوع الخروج کردند و دلیل آن را تلویحا حمایت این دو هنرمند از جنبش سبز و میرحسین موسوی اعلام کردند. فاطمه معتمد آریا قبل از انتخابات در فیلم تبلیغاتی که از تلویزیون ایران نیز پخش شد از میر حسین موسوی، کاندیدا مورد دلخواهش حمایت کرده بود. اما ماجرا به همین جا ختم نشد و دو ماه پس از اولین ممانعت از خروج فاطمه معتمد آریا، او دوباره در تاریخ ۱۲ آبان‌‌ همان سال از همراهی با گروه نمایش «شاهنامه فردوسی» در آلمان نیز بازماند و بازیگر دیگری به ناچار نقش او را گرفت. اداره حراست وزارت ارشاد در تماس با مرکز هنرهای نمایشی ایران اعلام کرده بود که فاطمه معتمد آریا اجازه فعالیت برون مرزی را ندارد.

اما واقعه مهم‌تر مربوط به بازداشت جعفر پناهی، فیلم ساز مطرح ایرانی و نام آشنا جشنواره‌های بین المللی فیلم می‌شد. این فیلم ساز نخستین بار در هشتم مرداد ماه ۸۸ به همراه جمعی از مستند سازان در بهشت زهرای تهران توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد. آن‌ها آن روز برای شرکت در مراسم ندا آقا سلطان، یکی از کشته شدگان روزهای پس از انتخابات شرکت کرده بودند. اما همگی آن‌ها یک روز پس از بازداشت آزاد شدند. اما مجددا جعفر پناهی در شامگاه ۱۰ اسفند ۸۸ توسط ماموران امنیتی در خانه‌اش بازداشت شد، در این بازداشت خانگی همسر، دخترش، محمد رسول اف و ۱۴ نفر از مهمانانی که در منزل او بودند نیز دستگیر شدند. اما یک روز بعد همسر، دختر و ۱۴ مه‌مان او آزاد شدند. سایت تابناک، نزدیک به دولت دلیل بازداشت جعفر پناهی را اقدام برای ساخت فیلمی از اتفاقات پس از انتخابات اعلام کرد. جعفر پناهی که نامی آشنا در جشنواره‌های بین المللی فیلم به واسطه نمایش‌های فیلم‌هایش است پس از انتخابات در تظاهرات خیابانی و مراسم ختمی که از جان باختگان انتخابات برگزار می‌کرد شرکت داشت و تصاویری از آن مراسم می‌گرفت. او در دادگاه بدوی به اتهام اجتماع و تبانی با هدف ارتکاب جرم علیه امنیت کشور و فعالیت تبلیغی علیه جمهوری اسلامی به شش سال حبس تعزیری، ۲۰ سال محرومیت از ساخت فیلم و ۲۰ سال ممنوعیت از مصاحبه و خروج از کشور محکوم شد. او که اکنون به قید وثیقه تا صدور حکم دادگاه تجدید نظرش آزاد است در فیلم مستندی از مجبتی می‌رطهماسب حضور یافته است که در واقع بازگو کننده روزگار او پس از اعلام حکم و خانه نشینی‌اش است.

محمد رسول اف، فیلم ساز نیز هم زمان با جعفر پناهی دستگیر شد. او در واقع یکی از مهمان‌های جعفر پناهی در شب حمله ماموران امنیتی به منزل او بود که به همراه باقی مه‌مان‌ها آن شب دستگیر شد. با این حال او به دلیل تصاویری که از اتفاقات انتخابات ۸۸ گرفته بود در زندان ماند و ۲۶ اسفند ماه با قرار وثیقه ۱۰۰ میلیون تومانی آزاد شد. او در دادگاه بدوی در آذر ماه سال ۸۹ به اتهام تبلیغ علیه نظام و اقدام علیه امنیت ملی به ۶ سال حبس تعزیری محکوم شد. او که در بخش نگاه ویژه جشنواره کن به دلیل ساخت فیلم» به امید دیدار» برنده بهترین جایزه کارگردانی شده بود نتوانست بعد از آزادیش به دلیل ممنوع الخروج بودنش در مراسم این جشنواره شرکت کند. فیلم او درباره وکیل ایرانی است که می‌کوشد برای خروج از ایران ویزا بگیرد. در مراسم جشنواره کن همسر رسول اف به نمایندگی همسر ممنوع الخروجش جایزه را گرفت. رسول اف در حال حاضر منتظر رای دادگاه تجدید نظر خود است.

و اما مهناز محمدی، مستندساز و از فعالان حقوق زنان یکی دیگر از اهالی سینمای ایران است که از روزهای پس از انتخابات مشکلاتی برای وی به وجود آمد. او اولین بار هشتم مرداد ماه ۸۸ به همراه جعفر پناهی و شماری از مستندسازان در حالکیه برای مراسم ندا آقا سلطان، یکی از کشته شدگان وقایع پس از انتخابات ۸۸ در بهشت زهرای تهران حضور یافته بود بازداشت شد. بازداشت او ۲۴ ساعت بیشتر طول نکشید و همراه با بقیه آزاد شد. اما دو سال بعد در روز یکشنبه ۵ تیر ۱۳۹۰ مجددا توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد و تا کنون خبری از او در دست نیست و علت بازداشت نیز مشخص نشده است. او در روزهای قبل از انتخابات به همراه رخشان بنی اعتماد، مستند «ما نیمی از جمعیت ایران هستیم» را درباره مطالبات زنان در انتخابات ریاست جمهوری ساخته بود. در حالیکه علت بازداشت این مستند ساز مسکوت مانده است دو بازیگر جوان دیگر سینمای ایران، پگاه آهنگرانی و مرضیه وفا مهر نیز بازداشت شدند و خانواده‌هایشان نیز تحت فشار هستند.


پگاه آهنگرانی


مرضیه وفا مهر و همسرش ناصر تقوایی


مهناز محمدی، مستندساز و از فعالان حقوق زنان