دی ولت - ٢١ ژانویه ٢٠١١
ترجمه: هرمز اختر

چند سال است که ایران، و یا حداقل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به یکی از بزرگترین تاجران مواد مخدر در دنیا تبدیل شده اند. این امر از یک سری گزارش های وزارت امور خارجه آمریکا که دارای طبقه بندی محرمانه بوده و هم اکنون در اختیار روزنامه "دی ولت " قرار دارند استنتاج می‌شود. این گزارش ها از سفارت آمریکا در آذربایجان ارسال شده‌اند. چون مابین گروه های قومی هر دو کشور ایران و آذربایجان ارتباطات تنگاتنگی بر قرار است، تحت نظر داشتن ایران به یکی از وظایف محوری این سفارت تبدیل شده است. بر اساس این مدارک مسیر تجارت مواد مخدر در این منطقه جلوی چشمان آمریکایی ها از آذربایجان گذشته و به اروپا ختم می گردد.

در یکی از این گزارش های محرمانه که دارای تاریخ ١٢ ژوئیه ٢٠٠٩ می باشد بر اساس اظهارات بازرسان محلی سازمان بین المللی مبارزه با مواد مخدر وابسته به سازمان ملل متحد از افزایش سرگیجه آور تجارت مواد مخدر با مبدا ایران از راه آذربایجان به مقصد اروپا خبر داده می شود. حداقل واقعیت اینست که مقدار مواد مخدر کشف و توقیف شده رشد جهشی داشته است. در سراسر سال ٢٠٠٦ مقدار ٢٠ کیلوگرم هروئین ایرانی در آذربایجان کشف شده است. این مقدار در اولین سه ماهه سال ٢٠٠٨ به ١٥٠٠٠ کیلو و در اولین سه ماه سال ٢٠٠٩ به حدود ٥٩٠٠٠ کیلوگرم رسیده است. سفارت مزبور گزارش می دهد که بر بنا به گفته ی مقامات دولت آذربایجان مواد کشف شده کاملا مراحل آزمایشگاهی تولید را طی کرده و آماده عرضه در بازار بوده اند.
بر مبنای این گزارش یکی از علل حضور آمریکا در آذربایجان به تقاضای شخصی الحان علی اف رئیس جمهور آذربایجان بر می گردد که از رشد این مسئله بیمناک بوده است.

بر اساس برآورد مسئولان در سال ٢٠٠٨ در افغانستان حدود ٧٧٠٠ تن تریاک خام تولید شده است که معادل ٧٧٠ تن هروئین می باشد. افغانستان در دنیا با فاصله زیادی از دیگران، مقام اول در تولید تریاک را دارا می باشد. بر اساس گزارش مزبور در سه ماهه اول سال ٢٠٠٩ فقط حدود ٥/٧ در صد هروئین تولیدی از تریاک افغانی توقیف شده است. اگر این مقدار را متناسبا بر کل سال تعمیم بدهیم و در نظر داشته باشیم که در دنیا بطور متوسط تنها بیست در صد هروئین تولید شده کشف و توقیف می شود به این نتیجه خواهیم رسید که بخش قابل توجهی از تجارت مواد مخدر دنیا از طریق ایران صورت می گیرد و اینکه ایران بخش مهمی از تریاک تولیدی افغانستان را می خرد و در آخر اینکه بخش عظیمی از هروئین تولیدی دنیا در ایران تهیه می گردد. گزارش فوق همچنین نشان میدهد که ارگان های دولتی ایران در این مسئله مشارکت دارند. هر زمان که قاچاقچیان ایرانی در آذربایجان دستگیر شده و به دولت ایران تحویل داده می شوند اغلب پس از مدت کوتاهی دوباره سر و کله شان پیدا می شود.

سفارت آمریکا در باکو در یک گزارش با طبقه بندی"سیکرت – نوفورن" (محرمانه، غیر قابل دسترسی برای خارجیان) دارای تاریخ ٢٦ سپتامبر ٢٠٠٨ کوشش می کند که دلایل رشد انفجاری تجارت مواد مخدر ایران را توضیح دهد. در این مدارک گفته می شود که "مواد کشف شده تنها یک پنجم مجموع هروئینی است که به آذربایجان وارد می شود و ٩٥ در صد این مواد از ایران می آیند و تقریبا تمامی آن راه خود را بسوی اروپا ادامه می دهد".

برآوردها نشان می دهند که معتادان اروپایی سالانه حدود پانزده میلیارد یورو برای خرید هروئین پرداخت می کنند. این بدان معنی است که قاچاقچیان ایرانی مواد مخدر سالانه در اروپا صدها میلیون و شاید هم چندین میلیارد یورو به جیب می زنند. بر اساس اظهارات متخصصین یک گرم هروئین در خیابان های اروپا به قیمت حدود شصت یورو خریداری به فروش می رسد که قاچاقچیان عمده حدود نیمی از آن را صاحب می شوند.

اما این قاچاقچیان ایرانی چه کسانی هستند و چرا به ناگهان مسیر آذربایجان را انتخاب کرده اند؟ گزارش سال ٢٠٠٨ یکی از دلایل این انتخاب را چنین ارزیابی می کند که مسیری که از طریق کوهستان های کردستان به ترکیه می رسد و تا چندی قبل مسیر اصلی تجارت مواد مخدر به اروپا بود اکنون به علت بالاگرفتن درگیری های مسلحانه ارتش ترکیه با نیروهای حزب کارگران کردستان (پ ک ک) مشکل دار شده است. یک عامل دیگر اینست که مافیای مواد مخدر روسی تحت تسلط آذربایجانی ها می باشد. اما به نظر ماموران سازمان بین المللی مبارزه با مواد مخدر که گفته هایشان در گزارش سال ٢٠٠٨ منعکس شده است قبل از همه این ها این رشد به این دلیل است که اخیرا لابراتورهای بزرگ تولید مواد مخدر در ایران و بخصوص در تبریز ایجاد شده اند و ایران در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین مراکز تولید و انتقال هروئین به اروپا می باشد.

سفارت آمریکا در پی نوشتی در انتهای این گزارش خاطر نشان می سازد که "اظهارات طرف های مذاکره با مشاهدات ما تطبیق دارند". همچنین به این حقیقت اشاره می نماید که گرچه در آذربایجان وزارت امنیت ملی پیشرفتهای بزرگی در راه مبارزه با قاچاق مواد مخدر داشته است اما این ادعا را نمی توان در مورد مقامات گمرک و مرزبانان این کشور اظهار نمود. اگرچه گمرک آذربایجان دارای نیروی ویژه ای بنام "ک-٩" می باشد اما این نیرو را در مبارزه با قاچاق مواد مخدر به کار نمی گیرد. در بسیاری از موارد که ماموران سازمان "آی-ان-ال" (سازمانی متعلق به وزارت امور خارجه آمریکا که نقش مشاور دولت آمریکا در امور تجارت بین المللی مواد مخدر را بر عهده دارد) ماموران گمرکی آذری را در گشت های حوالی مرز ایران همراهی کرده اند مشاهده شده است که ماموران مزبور توانایی و یا اراده ی بازرسی دقیق و موثر وسایل نقلیه را نداشته اند.

دریک گزارش محرمانه دیگر به تاریخ ١٥ اکتبر ٢٠٠٩ سفارت گفته های خالافوف معاون وزارت امور خارجه آذربایجان را ذکر میکند مبنی بر این که نیروهای امنیتی ایران این تجارت را کنترل می نمایند. بر این اساس هنگامی که آذربایجان قاچاقچیان مواد مخدر ایرانی را به ایران تحویل میدهد تا آنان دوران محکومیتشان را در زندان های کشور خودشان بسر ببرند اغلب پیش می آید که آن ها بلافاصله آزاد می شوند. او می گوید: " برخی اوقات ما افرادی را دوباره دستگیر می کنیم که آن ها را مدت کوتاهی قبل از آن به ایران تحویل داده بودیم".

در این گزارش از قول خالافوف ذکر می گردد که دولت افغانستان به دولت باکو اطلاع داده است "نیروهای امنیتی ایران" بصورت فعالی با "برخی از گروه های قاچاق مواد مخدر افغانی" همکاری دارند. همچنین در این گزارش از خالافوف نقل قول می شود که قاچاقچیان دستگیر شده در بازجویی ها اظهار نموده اند که ماموران دستگاه های امنیتی ایران در تجارت مواد مخدر مشارکت فعالی داشته و همچنین لابراتورهای تولید هروئین را اداره می نمایند. بر این اساس مرکز تولید هروئین از تریاک افغانی در شهر تبریز در شمال غربی ایران و نزدیک به مرزهای ایران با آذربایجان قرار دارد. از این گزارش اما نمی توان دریافت که این تجارت تا به چه اندازه پس زمینه سیاسی دارد. گرچه مقامات آذری از این شکایت دارند که ایران قصد دارد از طریق غرق کردن آذربایجان در مواد مخدر حکومت آن را بی ثبات سازد. اما از بسیاری از گزارش های محرمانه آمریکا در مورد ایران چنین استنباط می گردد که نبرد قدرت تنگاتنگی در میان نیروهای امنیتی ایران در جریان است، بویژه مابین رهبران قدرتمند سپاه پاسداران و دستگاههای امنیتی. در حقیقت مسئله بر سر جانشینی رهبر انقلاب آیت الله خامنه ای پس از مرگ وی می باشد، برای این کار به پول نیاز است و هرچه قدر در این راه کمتر به منابع دولتی تکیه شود بهتر است. این حدس هم قابل توجه است که دولت ایران تحت فشار تحریم های بین المللی سعی می کند از طریق تجارت مواد مخدر برای خود منابع ارزی بوجود آورد. اگر این حقیقت داشته باشد که سپاه پاسداران و یا دولت ایران تجارت مواد مخدر را سازماندهی می کنند این بدان معنی خواهد بود که معتادان مواد مخدر اروپایی رژیم ایران را با مبالغ میلیاردی پرداختیشان از لحاظ مالی تامین می کنند.

اشاره در گزارش های باکو به مسیر قبلی مواد مخدر از طریق کردستان به ترکیه در گزارش های محرمانه سفارت آمریکا در آنکارا در ٢٦ سپتامبر ٢٠٠٨ بازتاب دارد. در این گزارش به یک محموله کشف شده هروئین در ترکیه در همان سال اشاره می شود که در کامیونی متعلق به شرکتی به نام مناس بدست آمده است. یکی از رهبران اپوزیسیون ترکیه بنام کمال کیلیچ داراغلو با این گزارش در برابر پارلمان ترکیه ادعا نمود که دنگیر میر فیرات معاون رئیس فراکسیون حزب اسلامی حاکم (حزب رفاه اسلامی) که در عین حال یکی از مشاورین نزدیک نخست وزیر اردوغان است، در تجارت مواد مخدر دست دارد. کیلیچ داراغلو مقابل دوربینهای تلویزیونی اظهار داشت که پس از کشف مواد مخدر مزبور، فیرات طی نامه ای به مقامات گمرکی دستور داده که از آن پس کامیون های شرکت مناس را بازرسی ننمایند. قابل ذکر است که فیرات قبلا یکی از سهامداران این شرکت بوده است. فیرات در دفاع از خود ادعا نمود که از سال ٢٠٠٧ او دیگر رابطه اش را با این شرکت قطع نموده و به همین دلیل در هنگام کشف محموله هروئین به این مسئله ربطی نداشته است. او ظهار نمود که مشکلی که پس از خروج او در آن شرکت بوجود آمده به او هیچ ارتباطی ندارد. وی از میلیون ها تماشاگر تلویزیون پرسید که "حتی اگر هم من هنوز سهامدار این شرکت بودم کشف یک کامیون مواد مخدر چه ارتباطی می توانست با من داشته باشد ؟".

ها کسی باید قدم بعدی را به ام توصیه کرده باشد زیرا وی از مقامش به عنوان معاون ریاست حزب رفاه استعفا داد. از آن پس او در گزارش های آنکارا در ارتباط با فساد اداری و معاملات مرموز به عنوان پاشنه آشیل حزب رفاه شناخته می شود. فیرات اما پست نمایندگی پارلمان را همچنان حفظ نمود و از این طریق هنوز از مصونیت پارلمانی سود می برد.