سقوط گیج كننده رئیس جمهور تونس بعد از سلطه‌ای طولانی باعث خوشحالی در خیابانهای این كشور و سیل مطالب و پیامها در وب سایتهای خاورمیانه‌ای شد كه یك سوال را ایجاد می‌كند: آیا این اتفاق می‌تواند در مصر و یا سایر رژیم های دارای مشت آهنین منطقه هم اتفاق بیفتد؟

به گزارش سرویس بین الملل «آینده»؛ آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت، شكی وجود ندارد كه خیزش مردمی تونس كه تركیبی از چالشهای اقتصادی و تقاضا برای آزادیهای سیاسی بود، باعث پررنگ تر شدن چنین جریاناتی در منطقه ای می شود كه تحت حاكمیت رهبرانی مرتجع و تك رو قرار دارد. تظاهر كنندگان در قاهره با كنایه زدن به حسنی مبارك رئیس جمهور مصر و همچنین فعالان صنفی و اتحادیه ای در اردن فریاد زده اند: تونس درس برای ماست.

اما كارشناسان می گویند شانس خانه تكانی سیاسی دومینووار مانند آنچه در اروپای شرقی پس از جنگ سرد رخ داد، كم است.

بسیاری از كشورهای دارای شكافهای سیاسی مانند مصر و .. تعداد زیادی از نیروهای نظامی را در اختیار دارند كه هیچ نشانی را از شكستن قوانین و پیوستن به تظاهر كنندگان نشان نداده‌اند. سایر حكومتها مانند سوریه به شدت با مخالفان برخورد می‌كنند.

سایر كشورهای كوچكتر با داشتن اپوزیسیونهایی سازمان یافته تر مانند كویت و بحرین مزایای اجتماعی زیادی را برای شهروندان خود ایجاد می كنند كه عده كمی ترجیح می‌دهند این موقعیت خود را به خطر بیندازند.

سامی الفرج مدیر مركز مطالعات استراتژیك كویت با اشاره به تظاهراتهای گسترده در ایران پس از انتخاب احمدی نژاد به ریاست جمهوری ۲۰۰۹ می گوید: برای اینكه بدانیم تنها به خیابان رفتن نمی‌تواند تغییری را ایجاد كند، باید ایران را مثال بزنیم.

با این حال وی معتقد است هنوز هم اشتباه است كه قدرت مردم در خیابانهای تونس را نادیده بگیریم.

الفرج می گوید: تونس این باور را در ذهن ایجاد می كند كه ممكن است. همه گمان می‌كنند كه این كار در كشور آنها نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. رهبران هم نمی‌توانند آن را انكار كنند.

سقوط زین العابدین بن علی پس از گسترده ترین اعتراضات چند نسل اخیر در تونس و هفته ها ناآرامی در میان جوانان و سایر مردم این كشور كه چشم امیدی را به رشد اقتصادی اخیر تونس نداشتند شكل گرفت. این مسئله در كشورهای دیگری از منطقه نیز كه با اعتراضات مشابهی روبرو هستند دیده نشده است.

در اردن بیش از ۵ هزار نفر روز جمعه برای اعتراض به افزایش قیمتها به خیابانها آمده و خواستار بركناری نخست وزیر شدند. ملك عبدالله هم هفته گذشته دستور كاهش قیمت و مالیات برخی غذاها و سوخت را داد تا فشار بر طبقات فقیر را كاهش دهد.

در تویتر و فیس بوك و وبلاگها سیل پیامها برای تبریك به مردم تونس جاری شد كه نمونه‌ای از نقش قدرتمند شبكه وب در تثبیت و سازمان دهی نهضتهای سیاسی است. بسیاری از افراد عكس پروفایل خود را با پرچم سرخ رنگ تونس جایگزین كردند.

كاخ ملك عبدالله، شاه سعودی اعلام كرده رئیس جمهور سقوط كرده تونس و خانواده او در این كشور ساكن شده و آرزوی بازگشت صلح و امنیت به مردم تونس را كرده است. سایر رهبران عرب تنها چند بیانیه رسمی معدود را منتشر كرده كه نشانی از فضای سنگین سیاسی است. اتحادیه عرب خواستار آرامش شده و بیان كرده كه این پایان یك دوران و شروع دوران دیگری است.

لبیب كمهاوی تحلیلگر سیاسی از اردن می‌گوید: هم اكنون زنگها به صدا درآمده و هشداری به رهبران دیگر است كه مردم بیدار شده‌اند. آنها نیازمند آزادی سیاسی و اصلاحات جدی اقتصادی و پایان دادن به فساد و رشوه خواری و قوم پرستی هستند.

در قاهره گروهی كوچك از فعالان در بیرون سفارت تونس برای دومین بار تجمع كرده و مقایسه هایی را با كشورهای آفریقای شمالی انجام دادند: ادعای فساد ریشه دار اداری و فقر و فشار نیروهای امنیتی و محدودیتهایی برای رسانه و اینترنت.

تظاهركنندگان در برابرنیروهای پر تعداد پلیس كاری از پیش نبردند اما فریاد زدند كه به زودی ما هم گام در راه تونس خواهیم گذاشت و شعارهای دیگری را حاكمیت سه دهه ای حسنی مبارك سر دادند.

محمد عادل فعال مصری می گوید: اتفاقات تونس به همه ما امید داد كه ترس شكسته می شود و دیكتاتور را می توان شكست داد. اشرف بعلبا فعال دیگری می گوید كه سرانجام تغییر رخ خواهد داد. وی می گوید: جرقه زمانی كه خدا بخواهد زده خواهد شد و در آن زمان دنیا ازاتفاقات مصر شوكه خواهد شد. ما فراتر از آماده ایم.

این ماهیت خیابانی خیزش تونس است كه منطقه را فراگرفته تا اینكه نسخه استاندارد مخالفت در قالب نهضتی اسلامی مانند اخوان المسلمین مصر یا حزب الله لبنان باشد كه دربرابر دولتهای تحت حمایت غرب قرار می گیرند.

معین ربانی تحلیلگر اردنی كه وقایع فلسطین را دنبال می كند می گوید خیزش مردم تونس فرق داشته چرا كه هیچ نهضت سیاسی رهبری آن را بر عهده نداشته است.

وی گفت: عاملی كه منجر به شروع این روند در تونس شد، در تمام منطقه وجود دارد. اما عوامل خاصی نیز هست مانند حماقت بیش از حد و نخوت بن علی در تقابل با معترضان. اما من گمان نمی كنم چون بن علی سقوط كرده، هم اكنون نوبت سایرین باشد.

با این حال وقایع تونس یك مخالف هم داشت. معمر قذافی كه حدود ۴۰ سال است حاكم كشور همسایه تونس یعنی لیبی است. وی در سخنرانی در تلویزیون ملی این كشور از اقدامات منجر به كشته شدن مردم و منطق سرنگونی یك رئیس جمهور برای جایگزینی آن با كس دیگری انتقاد كرد و گفت مردم تونس اشتباه كرده اند و باعث هرج و مرج در كشورشان خواهند شد.

خیزش تونس امواجی را نیز در سودان دارد كه رأی دهندگان جنوب این كشور در رفراندومی برای استقلال شركت كرده و انتظار می رود كه جدیدترین كشور جهان را تشكیل دهند.

عمر البشیر رئیس جمهور سودان كه به علت جنایات جنگی در دارفور تحت تعقیب بین المللی است هم با شورشهایی در غرب و شرق و همچنین مخالفتهای داخلی روبروست.افزایش اخیر قیمت نفت و مسكن و خوابگاهها باعث اعتراضاتی در دانشگاههای سودان و تقاضا برای استعفای مقامهای دولتی شده است كه انتظار می رود این بحران اقتصادی با جدایی جنوب این كشور تشدید شود.

در خیابانهای دمشق هم صداهای مشابهی به گوش می رسد، جایی كه بشار اسد سیاستهای اقتصادی لیبرال خود را با هیچ اصلاحات سیاسی همراه نكرده است.

هیثم احمد یك بازاری دمشقی می گوید: رهبران دنیای عرب باید مراقب باشند. آنها باید برای كاهش قیمتها و تسكین نگرانیهای مردم تلاش كنند در غیراینصورت آنها هم به سرنوشت مشابهی دچار می شوند.

فعالان كشور كوچك بحرین كه اقلیت شیعه آن حاكمان سنی را برای احقاق حق خود به چالش كشیده است، با رد درخواست مجوز تظاهرات روبرو شدند و در عوض در برابر سفارت تونس تجمع كردند تا برای ابراز همدردی و اتحاد با مردم معترض تونس گل اهدا كنند.