iran-emrooz.net | Sun, 04.04.2010, 9:14
ایلنا: سال ۱۳۸۸ هجری شمسی در خاورمیانه به پایان رسید در حالی كه سرنوشت بسیاری از مناقشهها و راهحلهای ارائه شده برای حل و فصل آنها همچنان درهالهای از ابهام باقی مانده است، گفتوگوهای صلح خاورمیانه، تطمیع و تهدید رهبران یمن و حتی عربستان سعودی نسبت به شورشیان حوثی، درگیریهای لفظی آنكاراـتلآویو، مبارزه با شبهنظامیان طالبان در افغانستان و پاكستان، غفلت بیپایان رهبران عرب نسبت به فلسطینیها، برنامه هستهای ایران و مسیر پرمخاطره دموكراسی در عراق همگی خاورمیانه نفتخیز را همچنان به پرمناقشهترین منطقه روی زمین بدل كرده است؛ منطقهای كه بهدلیل تمام پیچیدگیهای سیاسی، فرهنگی و ژئوپلیتیكی آن همچنان به صورت معمایی لاینحل به نظر میرسد.
مصر در آستانه شكست دیكتاوری ۳۰ ساله
مصر در سال ۱۳۸۸ شاهد تحولات سیاسی در عرصه داخلی بوده است و احزاب و گروههای مردمی در این كشور در این سال برای مقابله با دیکتاتوری چند دههای «حسنی مبارک»، رئیس جمهوری مصر جسارت بیشتری پیدا كردند و برای تحقق دموكراسی متحدتر شدند.
این گروهها با ورود «محمد البرادعی»، مدیر كل سابق آژانس بینالمللی انرژی اتمی با شور و اشتیاق بیشتری برای شکستن حاکمیت دیكتاتور مصر در انتخابات پیشرو همراه شد. البرادعی كه در ۲۹ بهمن سال ۸۸ وارد قاهره شد با انتشار بیانیهای بر لزوم اصلاحات در قانون اساسی كشور مصر، پایان حالت فوقالعاده و لغو محدودیتهای موجود برای نامزدهای ریاستجمهوری تاكید كرد.
حالت فوقالعاده و محدودیتهای موجود برای نامزدهای ریاستجمهوری از سال ۱۹۸۱ میلادی، توسط «حسنی مبارك»، رئیس جمهوری مصر اعمال شده است.
احزاب و گروههای سیاسی مخالف در مصر از جمله گروه «اخوانالمسلمین»، جنبش «كفایه» و حزب «الغد» معتقدند كه حسنی مبارك در تلاش برای موروثی كردن قدرت و جایگزین كردن فرزندش «جمال مبارك » به جای خودش است.
این در حالی است كه نامزد شدن البرادعی برای انتخابات ریاستجمهوری ممكن است با مشكلی قانونی رو به رو شود زیرا كلیه نامزدهای انتخابات باید عضو یكی از احزاب رسمی باشند.
اما استقبال بی سابقه مردم مصر از البرادعی علی رغم تهدیدات جدی رژیم مبارک و فضای امنیتی حاکم بر مصر نشان میدهد كه مصر در سال ۱۳۸۹ شاهد روزهای پر تنشی خواهد بود و مردم مصر برای به زیر کشیدن دیكتاتوری مبارک و ایجاد تغییرات بنیادین مصمم هستند. زیرا نظام مبارک به هیچ وجه در انتخاباتی سالم ، قدرت رویارویی با خواست تودهها مردمی را ندارد و به طور قطع و یقین یا باید شکست سختی را تحمل كند و یا سركوب و فشار را بر مردم افزایش دهد.
لبنان؛ پیروزی حریری، وحدت داخلی و تنش زدایی با سوریه
سال ۱۳۸۸ برای لبنان سالی همراه با تغییر و تحولات سیاسی مهم بود. «سعد الحریری» كه در انتخابات تیرماه سال ۱۳۸۸ پیروز شده بود بالاخره پنج ماه پس از انتخابات کابینه وحدت ملی شامل ۳۰ وزیر را تشكیل داد.
معرفی کابینه لبنان پس از آن صورت گرفت که رهبران گروه های مخالف موسوم به ۸ مارس شامل «سیدحسن نصر الله»، دبیر کل حزب االله ، «نبیه بری»، رئیس پارلمان، «میشل عون»، رئیس جریان ملی آزاد و «سلیمان فرنجیه»، رئیس جریان المرده در نشست ۱۵ آبان ماه موافقت خود را با شرکت در کابینه پیشنهادی اعلام کردند.
بر اساس توافقی كه شد برای نخستین بار در لبنان پنج وزیر کابینه توسط «میشل سلیمان»، رئیسجمهوری و ۱۵ وزیر نیز توسط ائتلاف «سعد الحریری»، نخستوزیر لبنان تعیین شدهاند؛ ۱۰ وزیر باقیمانده متعلق به گروههای مخالف هستند که هفته گذشته با ائتلاف حاکم به توافق رسیدند و از جمله شامل دو تن از حزبالله میشوند.
در واقع سال ۱۳۸۸ سال آشتی میان گروههای مختلف سیاسی لبنان بود. اگر چه انتخابات پارلمانی با تنش هایی رو به رور بود و تشكیل دولت حدود ۶ ماه به طول انجامید اما بسیاری انتخابات این كشور را موفقیتآمیز تلقی كردند. وحدت ملی زمانی به اوج خود رسید كه دولت «سعد حریری» در ماه آذر از حق حزب الله در نگه داشتن تسلیحات خود پشتیبانی کرد. در بیانیه دولت تاكید شد كه حزبالله لبنان حق نگه داشتن تسلیحات خود را دارد.
تحول مهم دیگر برای لبنان در سال ۸۸ این بود كه این كشور پس از طی كردن دهههای از بحرانهای امنیتی و سیاسی، توانست بار دیگر روابط خود را با دمشق از سرگیرد. سفر رئیسجمهوری لبنان و نخستوزیر این كشور در اواخر ماه آذر به دمشق و دیدار با «بشار اسد» نشان از تمایل دو كشور برای بهبود روابط بود.
از سرگیری روابط بین سوریه و لبنان یکی از تحولات مهم در سطح خاورمیانه بود. این روابط پس از انتخاب «میشل سلیمان» به عنوان رئیسجمهوری لبنان در سال گذشته و آشتی میان دمشق و ریاض و سپس تشکیل دولت وحدت ملی به ریاست سعد الحریری بهبود یافت.
حریری پس از سالها روابط پرتنش با سوریه بر سر ترور پدرش، در پارلمان لبنان برای پیشبرد مناسبات برادرانه با دمشق ابراز تمایل کرد.وی پیش از رای اعتماد پارلمان به کابینه پیشنهادی خود تاکید کرد كه دولت لبنان خواهان برقراری مناسبات برادرانه میان لبنان و سوریه در راستای روابط تاریخی دو طرف با در نظر گرفتن منافع دوجانبه است.
جامعه بینالملل، سوریه را مسئول ترور رفیق حریری دانسته است که در آوریل سال ۲۰۰۵ میلادی نیروهایش را تحت فشارهای علنی پس از ۲۹ سال حضور نظامی و نفوذ سیاسی از لبنان خارج کرد.
اما روابط دوجانبه بین دو كشور تا جایی پیش رفت كه رئیسجمهوری سوریه در گفتوگو با رئیس مجلس ملی لبنان گفت: «دمشق علیه هرگونه حمله احتمالی اسرائیل با دولت و مردم لبنان میماند.»
یمن؛ از جنگ داخلی تا نفوذ القاعده
دولت «علی عبدالله صالح» درسال ۱۳۸۸، سال دشواری را پشت سر گذاشت زیرا این كشور در این سال شاهد درگیرهای زیادی در جنوب و نفوذ عوامل القاعده بود. با وجود آتش بس نسبی در برخی ماههای سال ۸۸ در یمن اما جنوب و شمال این کشور در این سال ملتهب و آتشبس شکننده و ضعیف بود.
جنگ داخلی در یمن که بین مبارزان الحوثی و ارتش این کشور از دهه ۹۰ آغاز شد تا به حال هزاران کشته و مجروح و آواره بر جای گذاشته است، بعد از وحدت دو یمن شمالی و جنوبی آن چه بیش از همه حائز توجه ناظران و جناح های سیاسی بود تقسیم منابع یمن بین آحاد مردم بود، از همان ابتدا این تقسیم منابع بین شمالی و جنوبی به گونه ای انجام شد که حتی مردم این دو منطقه با هم دچار اختلاف شدند و این کشور چندین بار در مرحله تجدید دوپارگی پیش رفت.
گسترش موج تظاهرات مردمی در جنوب و به وجود آمدن مئسله القاعده در یمن هیئت حاکمه یمن در سال ۸۸ در بحرانی بی سابقه قرار داد.
درگیری شبهنظامیان الحوثی و نیروهای صنعا در شمال در مرداد سال ۸۸ با آغاز عملیات گسترده ارتش یمن برای سرکوب جنگجویان در استان «صعده» در شمال این کشور شدت یافت. ریاض نیز در ماه آذر به عملیات گسترده یمن علیه جنگجویان الحوثی پیوست و تاکید کرد كه به حملات خود در این منطقه ادامه خواهد داد.
اگر چه «عبدالملك الحوثی»، رهبر شیعیان یمن در اواسط ماه بهمن شروط صنعا برای پایان جنگ داخلی را پذیرفت اما اوضاع سیاسی و امنیتی در این كشور همچنان تا پایان سال ۸۸ ملتهب بود.
این در حالی است كه یمن در سال ۸۸ با حضور تروریستهای القاعده در كشور نیز مبارزه میكند.
از طرف دیگر توانایی ویژه سازمان تروریستی القاعده برای تحرك در درون سیستم ملوکالطوایفی یمن خطر ایجاد پایگاه آموزشی تروریستی در این كشور را دو چندان كرد. وجود بستری گستردهای برای رشد بنیادگرایی در یمن موجب نگرانی جامعه بینالملل را دو چندان كرد. همچنین به خاطر ئجود جنگ داخلی با جنبش «الحوثی» این نگرانی وجود دارد که دولت صنعا نیروی اصلی خود را به سرکوب شیعیان اختصاص دهد و خطر القاعده را دستکم گیرد.
همچنین بازداشت «عمر فاروق عبدالمطلب»، تبعه نیجریه كه در یمن سوار بر هواپیمای آمریكایی شد و قصد داشت در روز كریسمس هوایپمای مسافربری آمریكا را منفجر كند، توجه بین المللی را بیش از پیش به نفوذ القاعده در یمن جلب كرد.
در نتیجه این تحولات، ایالات متحده آمریکا تصمیم گرفت تا سفارتخانه خود در یمن را هر چند برای مدتی کوتاه تعطیل نماید. بسته شدن سفارت ایالات متحده آمریکا در صنعا پایتخت یمن که دو سال پیش به فاصله شش ماه دوبار مورد حمله قرار گرفته بود سبب پیدایش این اندیشه می گردد که آیا بر میزان حوادث خشونت بار در یمن افزوده خواهد شد؟
عراق؛ از چالشهای امنیتی تا انتخابات پارلمانی
عراق در سال ۱۳۸۸ میلادی دو تحول مهم را پشت سر گذاشت؛ چالش برقراری امنیت در شهرها پس از خروج آمریكاییها و انتخابات پارلمانی.
براساس توافقنامه امنیتی واشنگتن- بغداد، نظامیان آمریکا از روز ۹ دی ماه خروج از شهرها و روستاهای عراق و استقرار در پایگاه های نظامی بیرون از شهرها را آغاز کرد. مردم عراق این روز را «روز استقلال» نامیدند و به جشن و پایکوبی پرداختند.
پس از خروج آمریكاییها از شهرهای عراق، این کشور وارد مرحله جدیدی شد، مسئولیتهای امنیتی و حاکمیت کامل عراق به خودشان واگذار شد. برعهده گرفتن مسئولیت امنیتی، پس از وقوع انفجارهای پی در پی در بغداد که درنتیجه آن صدها تن کشته و یا زخمی شدند، دولت عراق را در برابر آزمایشی واقعی قرار داد.
با این وجود، پارلمان عراق قانون انتخابات این کشور را در ماه بهمن پس از مدتی تنش میان گروهها و احزاب سیاسی در اوایل تصویب کرد. نحوه برگزاری انتخابات در شهر «کرکوک» در شمال عراق از جمله موضوعاتی بود که مانع تصویب این قانون شده بود. کرکوک که یکی از شهرهای مهم نفت خیز عراق است. این اهمیت باعث شده که ترکمن ها، سنی ها و کردهای این منطقه هر کدام ادعای اداره این شهر را داشته باشند. لذا این موضوع باعث تأخیر در تصویب قانون انتخاب در پارلمان شده بود.
براساس قانون انتخابات عراق، انتخابات براساس فهرست باز و نظام چند دایره ای برگزار شد. در صورتی که طارق هاشمی سنی مذهب با کردها که اکنون با هم متحد شده اند خواستار انتخابات با فهرست بسته شدند تا چهره های سنی مذهب بتوانند تحت لوای احزاب اسلامی یا ملی به مجلس راه یابند. در رابطه با کردهای عراق هم وضعیت به همین صورت بود. آنها خواستار برگزاری انتخابات بر مبنای فهرست بسته بودند. اهل سنت عراق میدانند که برگزاری انتخابات با فهرست باز، باعث میشود که شیعیان عراق بیشترین کرسیها را در پارلمان به دست آورند. از طرف دیگر طارق الهاشمی معتقد بود كه انتخابات به صورت فهرست باز باعث میشود که شخصیت نزدیک به حزب بعث که وی خواهان ورود آنها به پارلمان است، نمی توانند وارد مجلس نمایندگان بشوند. به همین دلیل قانون انتخابات را وتو کرد. این قانون برای بار دوم به مجلس فرستاده شد اما در دیداری که طارق الهاشمی با «کریستوفر هیل»، سفیر آمریکا در عراق داشته وی از وتوی مجدد قانون انتخابات صرف نظر کرده است. بدین ترتیب احتمالا انتخابات عراق در ماه مارس برگزار میشود.
انتخابات در ۱۶ اسفند برگزار شد و ۱۴ ائتلاف سیاسی در آن شرکت کردند. «ائتلاف عراق ملی» وابسته به عمار حکیم و «ائتلاف دولت قانون» وابسته به «نوری المالکی»، نخستوزیر که متشکل از چهل تشکل سیاسی و دهها تن از شخصیتهای علمی که اکثرا دیدگاههای لائیک دارند، مهمترین احزاب شرکت در این انتخابات بودند. هدف مالکی از ایجاد ائتلاف دولت قانون، ایجاد عراق یکپارچه با حفظ خصوصیت اسلامی و تشکیل یک دولت قانونمند که بعد از خروج نیروهای آمریکایی حاکمیت خود را به دست آورده اعلام شده است.
برخی نیروها و كشورهایی كه به انتخابات پارلمانی به مثابه محملی برای كسب موقعیت انحصاری در ساختار سیاسی عراق چشم دوخته بودند اكنون واقعیت شكل گرفته در عرصه سیاسی این كشور را مغایر با اهداف و آرزوهای خود یافته اند . این نیروها كه بیش از پیش مورد حمایت آمریكا و برخی دولت های عربی منطقه قرار دارند با طرح مسایل حاشیهای همچون تقلب در انتخابات تلاش دارند تا به زعم خود قاعده بازی در عرصه سیاسی عراق را برهم بزنند و از تحقق واقعیت رای مردم عراق در صحنه سیاسی این كشور جلوگیری كنند.
افغانستان؛ انتخابات تردیدآمیز، صلح با طالبان و فساد
مهمترین رویدادهای كه افغانستان در سال ۱۳۸۸ پشت سر گذاشت دومین دوره انتخابات ریاستجمهوری و طرح افزایش نیروهای خارجی در این كشور بود.
بر اساس نتایج اعلام شده انتخابات از مجموع پنج میلیون و ۶۶۲ هزار و ۷۵۸ رای معتبر، «حامد کرزی»، رئیسجمهوری كنونی افغانستان با کسب سه میلیون و ۹۳ هزار و ۲۵۶ رای مقام نخست و «عبدالله عبدالله»، رقیب اصلی وی با بهدست آوردن یک میلیون و ۵۷۱ هزار و ۵۸۱ رای در مقام دوم جای گرفته است. كمیسیون انتخابات «حامد كرزی» را با كسب ۷/۴۹ درصد از آرا پیروز اعلام كرد اما به علت این كه وی نتوانست بیش از ۵۰ درصد آرا را كسب كند دور دوم انتخابات قرار بود در ۷ نوامبر برگزار شود ولی با كنارهگیری «عبدالله عبدالله» از دور دوم انتخابات به نشانه اعتراض، كمیسیون انتخابات با لغو انتخابات رسما حامد كرزی را رئیسجمهور جدید اعلام كرد و به این نتیجه رسید كه حامد كرزی در دور دوم انتخابات رقیب نداشته و كرزی روز ۱۲ نوامبر رسما برای دوره دوم ریاستجمهوری خود سوگند یاد كرد.
دیگر نامزدهای انتخابات ریاستجمهوری افغانستان نیز حدود یک میلیون رای کسب کردند.
این درحالی كه شكایتهای زیادی در مورد تقلب در انتخابات به كمسیون شكایات ارسال شده است و قرا است بعد از بررسی آنها نتیجه نهایی اعلام شود.
عبدالله كه وزیرخارجه سابق افغانستان بود برای تضمین اعتبار دور دوم انتخابات و جلوگیری از احتمال تقلب در این دور پیششرطهایی را مطرح کرده بود، اما گفتوگوهای وی با حامد كرزی در اوایل ماه نوامبر نتیجهای نداشت.
یکی از پیششرطهای عبدالله بركناری «عزیز الله لودین»، رئیس کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان بود که توسط کرزی به این سمت منصوب شده است. تعلیق وظایف سه عضو کابینه و رئیس اداره ارگانهای محلی و نظارت بر کار سه وزارتخانه دیگر و همچنین شماری از والیها، از دیگر شرایط عبدالله است.
عبدالله گفته بود که این مقامها در دور نخست انتخابات در کار انتخابات به نفع کرزی مداخله کردهاند و مداخلات آنها در دور دوم هم ادامه خواهد یافت. وی تاکید کرده که این شرایط را برای شفافیت انتخابات مطرح کرده است؛ با این وجود كرزی برای دومین بار و در انتخاباتی تردیدآمیز رئیس جمهوری افغانستان شد.
تحول مهم دیگر كه در سال ۸۸ در افغانستان رخ داد و بر سرنوشت بر سرنوشت این كشور موثر است، افزایش نیروهای خارجی در این كشور بود. رئیسجمهوری آمریكا در اویل ماه آذر از افزایش ۳۰ هزار نیروی دیگر در افغانستان خبر داد.
رئیسجمهوری آمریكا در سخنرانی خود خطاب به دانشجویان دانشکده افسری وست پوینت گفت: «به این نتیجه رسیدهام که اعزام ۳۰ هزار سرباز دیگر آمریکایی به افغانستان برای تامین منافع حیاتی ملی ما است.»
اوباما گفت: «این تصمیم را میگیرم چون قانع شدهام که امنیت ما در افغانستان و پاکستان در مخاطره است.»
طالبان چند روز بعد از تصمیم اوباما با انتشار بیانیهای اعلام کرد كه ۳۰ هزار نظامی آمریکایی دیگر که باراک اوباما اعزام آن را به افغانستان وعده داده است فقط موجب تقویت مقاومت مخالفان مسلح در این کشور خواهد شد.
در این بیانیه تاكید شد كه هر چه دشمن سربازان بیشتری به افغانستان اعزام كند، مجاهدین افغان به افزایش تعداد و تقویت مقاومت خود متعهدتر میشوند.
افزایش نیروها در حالی مطرح شد كه همزمان با آن طرح صلح با طالبان توسط حامد كرزی در نشست بینالمللی لندن ارائه شد.
نشست یک روزه لندن كه در هشتم اسفند برگزار شد، با صدور بیانیهای از طرح دولت افغانستان برای مذاکره با طالبان حمایت کرد. در نشست لندن قرار شد نشستی در کابل، پایتخت افغانستان برای بحث و تبادل نظر در باره مکانیسم این مذاکرات احتمالی برقرار شود.
رئیسجمهوری افغانستان در این نشست تعهد کرد تا با فساد در کشور مبارزه جدی کند. موضوع فساد یکی از مهمترین محورهای انتقادکنندگان به عملکرد دولت کرزی در سال ۸۸ بود.
با این حال چند روز بعد سخنگوی طالبان افغانستان با رد مجدد پیشنهاد رئیسجمهوری این كشور برای سازش و صلح، اعلام كرد كه كرزی دستنشانده است و ملت و حكومتی را نمایندگی نمیكند.
«قاری محمد یوسف»، سخنگوی طالبان افغانستان گفت كه حامد كرزی در فساد سردرگم شده است و جنگسالارانی وی را احاطه كردن كه در حال ثروتمند كردن خودشان هستند.
مشكل مهم دیگر افغانستان در سال ۸۸ مئله فساد در این كشور بود. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد كه در اواخر دی ماه منتشر شد، مردم افغانستان از دی ماه سال ۷۸ تا ۸۸ براى انجام كارهاى خود بیش از ۲.۵ میلیارد دلار رشوه پرداخت كردهاند كه تقریبا معادل یك سوم تولید ناخالص داخلى این كشور است.
این گزارش كه با عنوان «فساد در افغانستان» منتشر شده است، تائید كرد كه ۵۹ درصد جمعیت افغانستان احساس مىكنند كه نارضایتى عمومى در مقایسه با ناامنى (۵۴ درصد) و بیكارى (۵۲ درصد) بزرگترین نگرانى بهشمار میرود.
گزارش سازمان ملل اضافه كرد كه ۵۴ درصد مردم افغانستان بر این باورند كه سازمانهاى بینالمللى و سازمانهاى غیر دولتى فاسد هستند و تنها به این دلیل اینجا فعالیت مىكنند تا به ثروت برسند.
با توجه به این تحولات، افغانستان سال ۸۸ را در حالی اغاز میكند كه طالبان، برقراری امنیت و فساد را به عنوان مهمترین چالشها در دستور كار دارد.
ترکیه؛ از میانجیگری منطقهای تا تضاد با سكولارهای ارتش
اوضاع ترکیه در سال ۱۳۸۸ دستخوش نوسانات زیادی بود از سالها پیش که گروههای اسلامی با رای مردم بر سر کار آمدند تا کنون ارتش لائیک ترکیه در آشکار و پنهان مخالفت و دشمنی خود را با آن نشان داده است.
خنثی شدن چند مرحله توطئه کودتا که آخرین آنها در ماههای بهمن و اسنفد با دستگیری دهها تن از مقامات بلندپایه ارتش روی داد ، نشان داد که ترکیه یكی از سالهای پرتنش را در عرصه سیاست داخلی تجربه كرده است. به گمان برخی از كارشناسان، هر لحظه در این کشور ممکن است کودتایی توسط نظامیان لائیک که حکومت اسلامگرایان را برنمیتابند رخ دهد و البته اسلامگرایان نیز با اقتدار هرچه تمامتر به دقت مسائل را زیر نظر دارند.
دولت اردوغان که طی هفت سال گذشته توانسته است با جلب اعتماد میلیونی، کنترل دو قوه اجرائیه و مقننه را در دست بگیرد، در سال ۱۳۸۸ با مقاومت جبهه لائیک در قوه قضایی رو به رو شد و محافلی در این قوه مانع از اجرای سیاستهای دولت برای تحقق آرمان های حزب حاکم عدالت و توسعه شدهاند.
احکام دادگاه قانون اساسی در حمایت از شکایات ارتش و حزب مخالف جمهوریخواه خلق و رد چندین مصوبه دولت در مورد آموزش عالی و دادگاه های نظامی نشانگر تضاد جدی بین دولت و نیروی قضایی در ترکیه است.
تحولات سال ۸۸ در ترکیه نشان داد كه این كشورآبستن یک تنش تند بین دولت و محافل سكولار است و به عقیده كارشناسان دولت اردوغان برای رفع این مشکل روزهای آتی تلاش خواهد کرد که با تغییر برخی مفاد قانون اساسی قدرت خود را در مقابل محافل سكولار افزایش دهد و این امر به علت این که موضوع مرگ و زندگی برای سكولارها خواهد بود، ترکیه را در آستانه یک بحران سیاسی دیگر قرار خواهد داد.
از طرف دیگر یكی از مسائل مهم در مورد تركیه در سال ۸۸ ، تلاش این كشور برای افزایش نقش منطقهای خود بود كه تاثیراتی بر روابط منطقهای خاورمیانه داشت.
«رجب طیب اردوغان» بارها در این سال اعلام كرد كه كشورش ماده است تا ایفای نقش میانجی خود را در مذاكرات صلح دمشق-تلآویو از سر بگیرد.
پس از برگزاری ۳ دور مذاكره غیرمستقیم سوریه با رژیم صهیونیستی با میانجیگری تركیه دور چهارم این مذاكرات بر اثر هجوم این رژیم به نوارغزه در جنگ ۲۲ روزه قطع شد.
اردوغان در سفر اواخر بهمن به شهر «حلب» سوریه برای دیدار با «بشار اسد»، رئیسجمهوری سوریه بر آمادگی كشورش برای میانجیگری بین دمشق و تلآویو تاكید كرد.
گزارشهایی كه در مورد میانجیگری تركیه بین ایران و غرب مطرح شد و سفر رئیسجمهوری آمریکا به ترکیه هم نشان از تلاش آنكارا برای افزایش نقش میانجیگری خود در منطقه در سال ۸۸ داشت. سفر «باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا به آنكار در فروردین و سفر اردوغان به آمریكا در آذر ماه سال ۸۸ نشانههای دیگری از تلاش تركیه برای افزایش نقش منطقهای و در پارهای اوقات جهانی داشت.
نمونه دیگر تلاش آنکارا برای ایفای نقش میانجیگر در خاورمیانه در مناقشه سوریه و عراق مطرح شد. پس از آن كه «نوری المالکی»، نخستوزیر عراق دمشق را به عدم همکاری در تحقیقات بمبگذاریهای زمستان ۸۸ در بغداد متهم كرد، با اینکه «احمد داود اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه اعلام كرد كه آنكارا نقش میانجیگری در حل مناقشه سوریه و عراق ندارد، اما از روزهای نخست این مناقشه، وزیر خارجه ترکیه در دمشق با «بشار اسد»، رئیسجمهوری سوریه و سپس در بغداد با المالکی دیدار و مذاکراتی انجام داد و این راه تا آنجا پیش رفت كه کشورهای عربی در نشست اتحادیه کشورهای عربی در قاهره موفقیت ترکیه را در میانجیگری میان سوریه و عراق مثبت ارزیابی کردند.
فلسطین؛ سكوت اعراب و طرح شكست خورده صلح
جنگ ۲۲ روزه اگر چه قبل از آغاز سال ۸۸ به پایان رسید اما پیامدهای و ویرانیهای آن را مردم فلسطین در سال ۸۸ به دوش كشدیدند. جنگی كه منجر به شهادت بیش از یكهزار و ۴۰۰ فلسطینی و ویران شدن هزاران منزل و خسارتی چندین میلیاردی برای فلسطینیان شد. متاسفانه در برابر حملات هولناك و ددمنشانه اسراییل علیه فلسطینان رهبران عرب سكوت اختیار كردند و هیچ موضعگیری در قبال این رژیم برای حمایت از فلسطینیها اتخاذ نكردند. به همین دلیل عمق این فاجعه تلخ نه تنها در خاطر فلسطینیان بلكه در خاطر تمامی ملتهای آزاده عرب و مسلمان به ثبت رسید.
به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران، جنگ غزه با هدف تضعیف جنبش حماس، ایجاد شكاف میان گروههای فلسطینی و تضعیف یا به عبارتی از میان بردن مقاومت اسلامی انجام گرفت، اما بر اساس ارزیابیهای انجام شده، این جنگ گرچه توانست نتایج ویرانگری را در سطح اقتصادی و معیشتی مردم این منطقه به جای گذارد، اما بر عكس خواستهها و مطالبات رژیم صهیونیستی، آمریكا و حتی برخی از كشورهای عربی، این جنگ منجر به تضعیف قدرت مقاومت نشد بلكه بر عكس ایستادگی مردم و همراهی آنها با مقاومت اسلامی در جنگ غزه، جایگاه مردمی آن را محكمتر از سابق كرد و ثابت كرد كه مقاومت بازیگر اساسی و مهمی در تمامی تصمیمات سیاسی اتخاذ شده است.
از دیگر تحولات سال ۲۰۰۸ در فلسطین، میتوان از گفتوگوهای گروههای فلسطینی و تلاش مصر برای میانجیگری میان این گروهها یاد كرد. این گفتوگوها تا به امروز با گذراندن فراز و نشیبهای بسیاری نتوانسته است به ساحل برسد و اختلافات میان گروههای فلسطینی تا به این لحظه هم چنان ادامه دارد. بسیاری معتقدند كه دخالتهای كشورهای خارجی عامل اصلی این شكاف و اختلافات است .
اگر چه «جورج میچل»، فرستاده ویژه آمریكا به خاورمیانه در هفدهم اسنفد با انتشار بیانیهای با بیان اینكه مقامهای اسرائیل و فلسطین به از سرگیری مذاكرات غیرمستقیم با میانجیگری آمریكا توافق كردهاند، گفت كه امیدوار است مذاكرات غیرمستقیم صلح بهزودی به مذاكرات مستقیم منجر شود، اما ادامه ساخت شهرك سازیها این ابراز امیدواری را در ابهام قرار داد.
زمانی كه «باراك اوباما»، رئیسجمهوری آمریكا و «هیلاری كلینتون»، وزیر خارجه آمریكا تصمیم نتانیاهو مبنی بر ساخت یكهزار و ۶۰۰ واحد مسكونی جدید در كرانهباختری را محكوم كردند، امیدها برای برقراری صلح خاموش شد. ساخت واحدهای جدید كه همزمان با سفر «جو بایدن»، معاون اول اوباما به فلسطین اشغالی اعلام شد از طرف دیگر باعث شد كه روابط میان تلآویوـواشنگتن به تنش بگرایید.
اوباما در هفته آخر اسنفد سال ۸۸ به نتانیاهو هشدار داد و خواستار این شد كه نخستوزیر اسرائیل تعهد جدی خود را به روابط تلآویوـواشنگتن و گفتوگوهای صلح نشان دهد.