درخواست فعالان سیاسی و فرهنگی در نشست كمیته پیگیری بازداشت‌های خودسرانه
محمد ملكی را آزاد و به بیمارستان منتقل كنید

«كمیته پیگیری بازداشت‌های خودسرانه» در دعوتی از فعالان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی خواست تا روز جمعه هفدهم مهر ماه ۱۳۸۸ با حضور در منزل «محمد ملكی» از چهره‌های شناخته شده سیاسی كه اینك در پی حوادث پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در زندان به‌سر می‌برد، به ادامه بازداشت او اعتراض كرده و آزادی و انتقال دكتر ملكی را به بیمارستان با توجه به وضعیت جسمانی‌اش كه پیش از بازداشت نیز تحت درمان بوده است، خواستار شوند.

بر این اساس جمعی از نمایندگان احزاب و نهادهای مدنی گوناگون در منزل دكتر محمد ملكی حاضر شدند تا با تجلیل از این شخصیت، همراهی خود را با همسر و فرزندان دكتر ملكی اعلام كنند. خانواده‌ای كه همچون دیگر خانواده‌های زندانیان سیاسی و عقیدتی نقشی اساسی در پشتیبانی از زندانی به عنوان نیرو دهنده داشته ‌است.

دکتر محمد ملکی متولد ۱۳۱۲ در سال ۱۳۴۰ در رشته بهداشت و صنایع غذایی فارغ التحصیل و به تدریس در دانشگاه تهران مشغول شد. دكتر ملكی از سال ۱۳۳۰ فعالیت‌های سیاسی‌اش را در سال‌های آخر دبیرستان آغاز کرد كه این فعالیت در جنبش دانشجویی، نهضت مقاومت ملی و جبهه ملی اول نیز ادامه یافت. از همین رو دكتر ملكی در سال ۱۳۳۹ در ارتباط با ورود ریچارد نیکسون و فعالیت‌های دانشجویی‌اش بازداشت شد. او در جریان انقلاب سال ۱۳۵۷ رابط ایران و خارج از کشور در ارتباط با دانشجویان و دریافت پیام‌های آیت الله خمینی و تکثیر و توزیع آنها بود. تحصن‌های استادان دانشگاه‌ها و روحانیت در دانشگاه تهران با هماهنگی دکتر ملکی انجام شد و همچنین در کمیته استقبال از آیت الله خمینی عضویت فعال داشت. بعد از پیروزی انقلاب و با اصرار آیت الله طالقانی و حکم شورای انقلاب، مسئولیت ریاست دانشگاه تهران را قبول کرد. اما دوران ریاست دكتر ملكی دیری نپایید و او در تیرماه ۱۳۶۰ بازداشت و مدت ۵ سال را در شرایطی سخت گذراند. به‌گونه‌ای كه قدسی میر معز، همسر دكتر ملكی خاطراتی را از فشارها بر همسرش و طاهر احمد زاده دیگر همبند دكتر ملكی در دهه 60به یاد می‌آورد. بازجویی‌های طولانی از ملكی در بیرون از زندان، دیگر خاطره‌ای است كه قدسی میرمعز از آنها یاد می‌كند.

دکتر ملکی كه بارها برای خروجش از ایران برای شركت در سمینارها و جلسات تحقیقی در زمینه تخصصی و علمی خود در خارج از کشور با مشكل مواجه بوده است بار دیگر در اسفند ۱۳۷۹ در منزل محمد بسته نگار به همراه جمعی از فعالان ائتلاف نیروهای ملی- مذهبی توسط دادگاه انقلاب بازداشت و مدتی را در زندان به‌سر برد.

هاشم صباغیان، عضو شورای مركزی نهضت آزادی ایران كه او نیز در سال ۱۳۸۰همراه دكتر ملكی مدتی را در بازداشت به سر برده است با اشاره به سوابق مبارزاتی و فكری دكتر محمد ملكی كه آن‌را درخشان ارزیابی كرد، گفت كه دكتر ملكی مسیرهای سختی را پشت سر گذاشته است كه این زندان را نیز با موفقیت خواهد گذراند.

دكتر ملكی كه از او مقاله‌ها و كتاب های متعددی در رابطه با موضوع‌های علمی، فرهنگی و سیاسی به چاپ رسیده است به هنگام بازداشت دو جمله‌ای را خطاب به بازداشت كنندگانش بیان می‌كند كه حاضران در این نشست برای نشان دادن میزان صلابت دكتر ملكی به آنها اشاره داشتند، «خوشحالم كه پایان زندگی ام در تخت منزل نیست بلكه در دستگاه شماست» واینكه «امنیت شما چه گونه است که با خوابیدن من در رختخواب نیز به خطر می افتد».

بر همین اساس محمد توسلی رییس دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران از مقاومت و شجاعت اخلاقی دكتر ملكی سخن گفت. اعلام این‌كه من در انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری شركت نكرده‌ام از سوی دكتر ملكی با توجه به اتفاقاتی كه در جامعه رخ داده بود، نكته‌ای بود كه مهندس توسلی از آن به عنوان امری یاد كرد كه نشان از شجاعت اخلاقی دكتر ملكی دارد، چرا كه دكتر ملكی، ملاک های اخلاقی‌اش را حتی اگر به ضررش بود، فراموش نمی كرد.

توسلی بازداشت افرادی همچون دكتر ملكی را موجب شكسته شدن سمبل های مقاومت ندانست و گفت كه جوان های ایران، پیام نسل ملکی را گرفته اند، پیامی كه برای تحقق آن زمان نیاز است. بر این اساس او گفت كه تحقق تحول در جامعه زمان بر است و نیاز به صبوری و پیگیری دارد؛ اینطور نیست كه مطالبات مردم یک شبه برآورده شود؛ آموزه ای قرآنی هم همین را نشان می دهد.

توسلی در تأیید این سخن همسر دكتر ملكی كه «همه با هم یكی هستیم» به وجود اختلاف دیدگاه در روش‌های اجتماعی اشاره كرد و گفت: «یاد بگیریم به اعقادات همدیگر احترام بگذاریم. جامعه ای که نتواند همدیگر را تحمل کند هیچگاه نمی تواند زمینه های فرهنگی یک جامعه دموکراتیک را فراهم کند.» بر همین اساس او بر امر آموزش تأكید كرد. توسلی افزود: «آگاهی گام به گام بالا می رود، در این راستا باید فرهنگ گفت و گو را گسترش دهیم كه این فرآیند زمینه‌ساز تحول فرهنگی در جامعه خواهد شد.»

او در ادامه با اشاره به لزوم احترام به كسانی كه ارزش هایی را در زمان حال می آفریند بدون توجه به دیدگاه‌ها و یا عملكرد گذشته‌شان، گفت كه این پیام را بدهیم كه گذشته را فراموش نمی کنیم اما می گذریم برای اینکه همه باید در کنار هم باشیم تا جنبش موفق باشد.

محمد بسته نگار عضو شورای فعالان ملی- مذهبی نیز كه در كنار نمایندگان احزاب و نهادهای مدنی مختلف از جمله سازمان ادوار تحكیم وحدت، دفتر تحكیم وحدت، كانون مدافعان حقوق بشر، جنبش مسلمانان مبارز، حزب ملت ایران، كمیته گزارشگران حقوق بشر و جامعه زنان انقلاب اسلامی در این نشست حاضر شده بود به ذكر خاطره‌ای از چگونگی انتصاب دكتر ملكی به ریاست دانشگاه تهران پس از پیروزی انقلاب پرداخت.

دوران سرپرستی دانشگاه تهران توسط دكتر ملكی تنها دوره‌ای بوده که دانشگاه به صورت شورایی متشکل از اساتید، دانشجویان و کارمندان اداره می‌شده است كه این شوراها، رییس دانشکده و رییس دانشگاه را تعیین می‌کردند. دكتر ملكی پس از تشکیل این شوراها باردیگر به ریاست دانشگاه تهران انتخاب شد.

منش و روش دكتر محمد ملكی در دوران فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی‌اش به گونه‌ای است كه قدسی میرمعز همسرَ دكتر ملكی در پایان این نشست خطاب به حاضران گفت:«هیچکس برای نجات ما نخواهد آمد جز خودمان. هرکس در بیرون منافع خودش را در نظر خواهد گرفت.»