روز جهانی معلم

از سال ۱۹۶۶، بنا به توصیه سازمان جهانی کار (ILO) و یونسکو، روز پنجم اکتبر، مصادف با ۱۳ مهر ماه، روز جهانی معلم نامگذاری شد تا این روز بهانه‌ای باشد برای حمایت و تقویت بیش از پیش دولت‌ها از معلمان کشورهایشان.

سال گذشته دبیرکل آموزش بین الملل در پیام جهانی خود نوشته بود: « توصیه‌های سال ۱۹۹۷ میلادی یونسکو درباره وضعیت پرسنل آموزشی موسسات عالی، تعهدات بیشتری در قبال اعضای هیات علمی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ایجاد کرد. هر دو این توصیه ها با هم اساساً به عنوان منشور حقوق و مسوولیت های معلمان تلقی می شود.»

او در بیانیه خود آورده بود: «هرچند دولت ها در جهان ادعا می کنند از ارزش ها و اصول مندرج در این توصیه ها حمایت می کنند اما بسیاری از دولت ها نه حقوق محفوظ در این توصیه ها را رعایت می کنند و نه سیاست هایی را به اجرا می گذارند که با این توصیه ها سازگار باشد.»

«ای آی» سازمان جهانی معلمان است که ۳۰ میلیون معلم که بیش از ۱۷۰ کشور عضو آن هستند. این سازمان نشانگر نوعی همبستگی جهانی است. معلمانی که در این سازمان عضو هستند در جهت ارتقای آموزش، رفع مشکل های معلمان و مسائلی در این حد فعالیت می کنند.

ای آی در ایران و سراسر جهان، راهبردهای مسالمت آمیزی را در پیش گرفته که به بهبود شرایط معلمان به عنوان خادمان حرفه ای بخش عمومی و دانش آموزان کمک کند. شعار سال گذشته روز جهانی معلم «اهمیت معلم» بود. علاوه بر آن، میلیون ها مربی در سراسر جهان گرد پیام «آموزش باکیفیت حق بنیادین هر انسانی است»، دست به راهپیمایی مسالمت آمیز زدند.

پس از جهانی شدن روز معلم، بسیاری از کشورها تحت تاثیر قرار گرفته و با حمایت یونسکو، تسهیلاتی را برای معلمان خود در نظر گرفتند. به طور مثال کشور کانادا، بالغ بر ۱۰۰ میلیون دلار برای برقراری کلاس های آموزشی و امکانات ویژه برای دانش آموزان و ارتقای سطح کیفی دانش معلمان «اونتاریو» کانادا اختصاص داد.

در آمریکا نیز با تحقیقاتی که در سال ۱۹۷۷ انجام شد، حقوق معلمان هاوایی کمترین میزان را در میان دیگر ایالات امریکایی به خود اختصاص داده بود اما از سال ۲۰۰۱ به بعد با تغییر سیستم آموزشی وضعیت معلمان به کلی دگرگون شد.

***




بیانیه كانون صنفی معلمان ایران به مناسبت روز جهانی معلم

به نام خداوند جان وخرد
همكاران گرامی

همانگونه كه می دانید در سال ۱۹۹۴میلادی، روز پنجم اكتبر، برابرسیزدهم مهرماه، از سوی سازمان یونسكو،"روز جهانی معلم"(World Teachers' Day) نامگذاری گردید. هرچند این روز، در نظام جمهوری اسلامی به عنوان روز جهانی گرامیداشت مقام معلم، به رسمیت شناخته شده است، اماسال هاست نه تنها ازسوی هیچ نهاد و ارگانی رسمی از جمله آموزش و پرورش، پاس داشته نمی شود متآسفانه حتی در تقویم رسمی كشور نیز به آن كمترین اشاره ای نگردیده ونمی گردد! روزی كه بی گمان در سرمشق و الگوی پدیده ی نوین"جهانی شدن" معنا و مفهوم می یابد، همان پدیده ای كه نشان وخبراز جهانی همبسته و همپیوند می دهد. جهانی كوچك كه در آن به سختی می توان از دانشی بومی وحقیقتی محلی سخن گفت. دنیایی كه در آن اندیشه و تفكر جهانی، همچون فن آوری فراگیر آن؛ روز به روز در اجتماع وسیاست و فرهنگ نیز پا به پیش می گذارد و سخن از آموزه های بومی این حیطه ها را دشوارتر می سازد. گویا در چنین بستر و زمینه ای است كه وقتی از "روزجهانی معلم" سخن گفته می شود، حساسیت و مقاومت های بسیاری را برمی انگیزد، آنچنان كه حتی از كمترین اشاره ای به این روز دریغ می گردد.

روز جهانی معلم، اشاره ای است به معلم و آموزش و پرورش جهانی. معلم جهانی ، آموزشگری است با نگاه و اندیشه ای فراگیر، خردمند، آگاه وآشنا به حقوق خویش، كه دانش آموزش را نیز، به همین الگوتربیت می كند. كسی كه از اندیشه و نگرشی نقاد و جست وجوگر برخورداراست. حقوق بشر، حقوق شهروندی ودیگر ارزش های زندگی نوین را می شناسد وستایشگرآزادی انسان است. صلح طلب و آرامش جوست وبه آدمی با هر نژاد و رنگ وآیینی احترام می گذارد وعشق می ورزد. انسانی خردگرا كه به آسانی زیرباراندیشه های جزمی نرفته ، رام و پیروآنها نمی شود.

روز جهانی معلم،همچنین اشاره ای به آموزش و پرورش نوین است. نظامی كه سمت و سوی آن رو به دموكراسی است و در آن دامنه ی اختیارات معلم، گسترده وفراگیر است. به ویژه درمقایسه با نظام آموزشی سنتی، معلم به مراتب از فضای آزاد بیشتری برخوردار است. چنین نظامی، همچنین درتعیین هدف های خویش، علمی و مستقل عمل می كند وخود را ابزاری در دست ایدئولوژی و سیاست حاكم نمی بیند و نمی گذارد. پرورش ذهن وتربیت جان و روان دانش آموز را ، اسیرنگاه و نگرش تنگ بینانه جاهلانه نمی كند. نظام پرورشی نوین، اخلاق مدار و اخلاق گراست اما، نه اخلاقی بومی ومحلی ، بلكه اخلاقی جهانی. اخلاقی مبتنی بر:" فرهنگ همبستگی و برابری اجتماعی و اقتصادی، فرهنگ عدم خشونت، فرهنگ بردباری و راستگویی، فرهنگ حقوق برابر برای جمیع انسان ها". بهرحال، اگرپیام روز جهانی معلم، نشانی است ازچنین آموزه و ارزش هایی، آیا می توان پذیرفت جای فعا ل فرهنگی آن، زندان باشد؟ آیا می توان معلمی اینچنین را به شلاق محكوم نمود كه چرا به احقاق حق خویش و جامعه، برخواسته است؟ آیاچنین نظامی، نباید درمرتبه و جایگاه محوری سیاستگذاری ها بنشیند؟

در پایان، كانون صنفی معلمان ایران، ضمن تبریك "روزجهانی معلم" به همه ی فرهنگیان جهان و تجدید عهد و پیمان خویش با همكاران فرهنگی ، باردیگر بر مطالبات و خواسته های زیر تآكید نموده و اجرای آن را از مسئولان و دست اندركاران مملكتی موكدا خواستار است:

۱. آزادی بی قید و شرط همكاران فرهنگی دربند: رسول بداقی، هاشم خواستار، فرزاد كمانگر، عبداله مومنی، جعفرابراهیمی، محمد داوری و...
۲. مختومه شدن تمامی پرونده هایی كه از سال ۷۸ تاكنون در شعب مختلف دادگاه ها و دادسراها برعلیه فعالان صنفی تشكیل شده و اعاده تمامی حقوق تضییع شده آنان.
۳. رفع محدودیت از فعالیت همه ی نهادهای مدنی دانشجویان، حقوق زنان، كارگران، حقوقدان، روزنامه نگاران و...بویژه كانون ها ی صنفی معلمان سراسر كشور.

كانون صنفی معلمان ایران
۱۳/۷/۸۸


دبیر کانون صنفی معلمان: تجمع صنفی روز جهانی معلم برگزار نمی‌شود

سرمایه، شکوفه آذر: همزمان با اینکه معلمان سراسر کشورهای عضو یونسکو در آستانه پنجم اکتبر (۱۳ مهر)، روز جهانی معلم، خود را برای برپایی جشن ملی آماده می کنند، فعالان معلمی در تهران، اصفهان، تبریز و دیگر شهرهای بزرگ به دلیل محدودیت ها، «اجازه برگزاری هیچ نوع تجمع و نشست صنفی» را ندارند.

علی اکبر باغانی، دبیر «کانون صنفی معلمان ایران» که به گفته خودش سال گذشته ناچار به استعفا شد، در گفت و گو با «سرمایه»، از اینکه سختگیری امسال مسوولان درباره برگزاری روز جهانی معلم بیشتر شده، ابراز تاسف کرد.

وی می افزاید: «این در حالی است که ایران از زمان وزارت آقای نجفی در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، عضو «ای آی» یونسکو است و هزینه سالانه تحقیقات، مراسم جهانی روز معلم و عضویت در یونسکو را پرداخت می کند.»

بنا بر گزارش های منتشر شده در سایت کانون صنفی معلمان ایران، هم اکنون دست کم ۶ معلم از تهران و دیگر شهرها دستگیر شده اند: ۱- محمد داوری، مدیر وبلاگ سخن معلم ۲- رسول بداقی، عضو کانون صنفی ۳- امینی از کردستان ۴- فرزاد کمانگیر از کردستان ۵- جعفر ابراهیمی عضو کانون صنفی معلمان ۶- هاشم خواستار،یکی از مسوولان سایت کانون صنفی معلمان.

رسول بداقی آخرین معلمی است که دستگیر شده است. او پیش از دستگیری، مسوول نگهداری از فیلم ها و عکس هایی بود که اعضای کانون در بازدید از خانواده های آسیب دیده حوادث اخیر، تهیه کرده بودند. بنا به گفته نیکنژاد، خلیل بهرامیان به عنوان وکیل این معلم انتخاب شده بود اما گویا وکیل دیگری برای بداقی تعیین کرده اند.

در تماس روزنامه «سرمایه» با «خلیل بهرامیان»، او گفت: «من اطلاعی ندارم که آیا وکیل دیگری برای ایشان تعیین شده است یا خیر اما به هرحال من امروز وکالتنامه را به زندان، نزد آقای بداقی خواهم برد تا امضا کنند.»

هفته گذشته همچنین محمدرضا رضایی گرگانی عضو هیات مدیره کانون صنفی معلمان در شرایط خاص، نامه استعفای خود را از طریق نهادی به وزارت کشور داد که این موضوع را در نامه ای به دادستانی دادگاه انقلاب اعلام کرد.

استعفای اعضای کانون صنفی معلمان، طبق قانون ابتدا باید از طریق کانون صنفی پذیرفته و سپس به وزارت کشور ارسال شود. دبیر کانون صنفی معلمان ایران به «سرمایه» گفت: «این استعفا هنوز از سوی کانون صنفی پذیرفته نشده و در حال طی کردن مراحل قانونی مرسوم است.»

محمد نیکنژاد عضو دیگر کانون صنفی معلمان در گفت و گو با «سرمایه» گفت: «متاسفانه امسال خلاف سال های گذشته اجازه برگزاری هیچ نوع نشست و تجمع صنفی به مناسبت روز جهانی معلم داده نشد.»

سال گذشته مصادف با این روز جهانی، عده ای از معلمان که در برابر محوطه وزارت آموزش و پرورش «خانه دوم خود» تجمع کرده بودند تا به معلمان پیشکسوت گل بدهند و همراه با خانواده های خود، ساعاتی را به این مناسبت سپری کنند، شش تن از معلمان شرکت کننده دستگیر شدند.

محمد نیک نژاد با یادآوری خاطرات سال گذشته به «سرمایه» می گوید: «سال گذشته با مجوز آقای قالیباف شهردار تهران، سالن ورشو واقع در پارک ورشو به برگزاری این جشن اختصاص یافت اما متاسفانه از سوی نهادهای دیگر، این سالن بسته شد و به ما اجازه برگزاری جشن داده نشد. سال گذشته قصد معلمانی که می خواستند در این جشن شرکت کنند، اهدای گل به پیشکسوتان و خواندن چند متن بود که متاسفانه محقق نشد.»

هم اکنون معلمان سراسر ایران، به جز کانون صنفی معلمان ایران، دارای نهاد مستقل دیگری با عنوان «سازمان معلمان» هستند. این دو نهاد، تنها نهادهای مستقل و غیردولتی هستند که قانوناً اجازه دفاع و حمایت از حقوق صنفی معلمان را دارند. اما در آستانه روز جهانی معلم، سازمان معلمان نیز وضعیتی بهتر از کانون صنفی معلمان ایران ندارد. شهین دخت میاندشتی عضو شورای مرکزی کانون صنفی معلمان به «سرمایه» می گوید: «متاسفانه ما نیز مانند کانون صنفی معلمان، مجوز برگزاری نشست و تجمعی به مناسبت روز جشن جهانی معلمان نداریم.»
قرار بود به مناسبت روز جهانی معلم، این دو نهاد مدنی ك صنفی، نشستی دوستانه با یکدیگر داشته باشند اما بنا به گفته شهین دخت میاندشتی «ما حتی اجازه این نشست دوستانه را نیز نداریم.»

مرادی مدیرکل روابط عمومی آموزش و پرورش در پاسخ به سوال «سرمایه» در مورد مراسم روز جهانی معلم و واکنش این وزارتخانه درباره فشارهای اخیر روی معلمان گفت: «هیچ اطلاعی ندارم و اصولاً در مورد مسائل سیاسی ورود پیدا نمی کنم.» علی عباسپور تهرانی رئیس کمیسیون آموزش مجلس نیز در پاسخ به سوال «سرمایه» در مورد واکنش این کمیسیون درباره فشارهای اخیر روی معلمان، تنها با خنده به این اکتفا کرد که بگوید: «No comment».


***

روز جهانی آموزگار

سرمایه / مهدی بهلولی، عضو کانون صنفی معلمان

«هدف آموزش، رشد کامل شخصیت انسانی، تقویت احترام به حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین خواهد بود. آموزش باید تفاهم، مدارا و دوستی درمیان همه ملت ها و گروه های نژادی و مذهبی را ترویج کند و به فعالیت های (سازمان) ملل متحد، در راه حفظ صلح، یاری رساند.» (بند ۲ ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر)

سال هاست که در ایران، گویی پیوندی ناگسستنی میان سامانه آموزش و پرورش و انبوهی از نارسایی و کمبودها بسته شده است. آنچنان که هنگام سخن از این نهاد- بزرگ ترین و گسترده ترین نهاد آموزشی کشور- همگی به یاد کسری بودجه های میلیاردی، ساختمان های فرسوده و مخروبه، مدرسه های کپری، بخاری های نفتی قدیمی و کلاس های ۴۰ نفره می افتیم. برخورد با آموزگاری که از اینها و دیگر شرایط کاریش، دلی چرکین و پرخون نداشته باشد، به راستی که در این دیار، پدیده ای کمیاب است.

آموزگار نیز از چندان منزلت و جایگاهی برخوردار نیست و آموزگاری، پیشه ای شده است با کمترین انگیزه ای. آمار درستی در دست نیست اما اندک هستند معلمانی که فرزندان خویش را به آموزگاری بخوانند و سفارش کنند. آخر کسی که کار اصلی و رسمیش، حتی کفاف نیمی از خرج زندگیش را نمی دهد، چگونه، چشم در چشم فرزند، می تواند چنین به اندرز بنشیند و راهنما باشد،؟ بگذریم.

پنجم اکتبر دیگری است؛ «روز جهانی آموزگار» روزی که در ایران، سرنوشت غم باری یافته است.
در جایی از «الوین تافلر» خواندم که: «در عصر حاضر، مهارت های فرهنگی عمومیت یافته، از داخل کتاب های درسی یا کلاس های آموزشی به تنهایی حاصل نمی شود بلکه مستلزم آن است که شخص بداند در جهان فراسوی خانه و خیابان و محل سکونتش چه می گذرد... آموزش و پرورش به مفاهیم تازه ای نیاز دارد که آنقدر عمیق باشد که از مسائل بودجه، تعداد شاگردان، حقوق معلم و تعارضات سنتی بر سر برنامه و بسیاری از مسائل دیگر به مراتب فراتر رود.»

باری، در آموزش و پرورش ما، که متاسفانه بیش از ۹۵ درصد بودجه، تنها ویژه حقوق ناچیز ماهانه فرهنگیان است، سخن از ورود مفاهیم نوین اندیشگی و اجتماعی، چندان گوشی شنوا ندارد. آموزش و پرورشی که به گفته مسوولان ارشدش، به روزمرگی افتاده است و بی هیچ هدف و راهبردی، به ناکجاآباد می رود، بی گمان نابهنگام و کهنه است. تازه، به روز، سرزنده و در فراخور زمانه نوین نیست و توانایی جذب نگرش و آموزه های نو را ندارد. در چنین سامانه ای هم، روشن است که انسانی نوین، پرورش نمی یابد و نمی بالد.

بگذارید نمونه‌ای بیاورم. تا جایی که من دیده و شنیده‌ام چه در کتاب های درسی و چه در فضای مدرسه ما، چندان خبری از آشنایی دانش آموز، با فرهنگ و تمدن گذشته و کنونی دیگر ملت ها نیست. بگذریم از اینکه به تازگی، سخن از حذف نام پادشاهان گذشته خود ایران زمین نیز از کتاب های تاریخ، به میان آمده است، اگر با چند دانش آموز دبیرستانی، درباره تمدن دیگر ملل کنونی و اندیشه های فرهنگی آنها به گفت وگو بنشینید، بهتر می توانید به داوری این سخن بپردازید که آموزش و پرورش ما، انسانی کثرت گرا، با اندیشه های باز فرهنگی، به دست نمی دهد.

فضای چیره بر کتاب های درسی، بیشتر از اینکه، ذهنی و اندیشه ای جست و جوگر، پرورش دهد، در پی تولید کسی است که همه حق را به جانب خویش می داند. کسی که در وجودش، هیچ شک و گمانی را احساس نمی کند و خود و جامعه خود را حقیقت یافته و رستگار می داند و چندان نیازی به شناخت دیگر فرهنگ ها و تمدن ها ندارد. در حالی که «در بسیاری از مدرسه های ابتدایی کشورهای توسعه یافته، جایی به عنوان سالن آموزش فرهنگ ها و تمدن ها وجود دارد. در این سالن، یک نماد مشخص هر کشور- که دست کم پرچم آن است- افزون بر نقشه های جغرافیایی، انسانی و اقتصادی، جزوه ها، کتاب ها، فیلم های ویدئویی در مورد کشورهای گوناگون جهان به چشم می خورد. آموزگاران تلاش می کنند از این مکان برای آشنا ساختن دانش آموزان با فرهنگ زندگی در کشورهای گوناگون بهره ببرند. این سالن ها معمولاً در جایی از مدرسه هستند که توجه کودکان را هنگام عبور و مرور روزانه جلب می کنند و کودکان، بیشتر اوقات فراغت خود را در آنجا می گذرانند. بنابراین، افراد از کودکی با مسائل جهانی آشنا می شوند و مهارت های لازم برای شهروند جهانی شدن را به دست می آورند.»(۱)

باری، می توان گفت سامانه نوین آموزشی- که از نارسایی های سنتی بودجه و تعداد دانش آموز کلاس و کمبود جا و مکان تا اندازه بسیاری رهایی یافته است- با نگرش و دیدگاهی گشوده و باز، رو به سوی پرورش دانش آموزی جهانی گام بر می دارد. روشن است که در چنین نظامی«روز جهانی آموزگار» ارج دارد و برایش بزرگداشت می گیرند. اما در ایران که از سویی، هر سال با «آغاز فصل سرد» هراس بخاری های نفتی و آتش سوزی مدرسه، سراسر وجود همه را می گیرد و از دیگر سو، گویا پرورش انسانی بومی را برنامه ریزی کرده و می کنند، سخن از «روز جهانی آموزگار» سخن از رازی مگوست.

پی نوشت:
۱.اصلاحات آموزشی و مدرن سازی، محمدرضا سرکارآرانی، نشر روزنگار، چاپ اول، ۱۳۸۲، ص ۳۸۵