جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - Friday 29 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Wed, 16.09.2009, 21:34


گروه تحلیلگران انقلاب سبز

گاهی اوقات برای شناخت شرایط وقوع یک پدیده اجتماعی، باید شرایط عدم وقوع آن را نیز در نظر گرفت. یعنی به موازات تلاش برای شناخت شرایط ایجاد پدیده ای که با آن مواجه هستیم، میتوان شرایط عدم ایجاد آن را نیز بررسی کرد. در سالهای گذشته و تا قبل از بروز بحران جاری، اگر کشمکش و اختلاف نظری در درون حاکمیت وجود داشت، معمولا به جامعه سرایت نمیکرد. به همین علت، مراسم رسمی و حکومتی، با روالی معین و مشخص برگزار میشد.

به این ترتیب، هرگاه گروه یا حزبی سیاسی برای مبارزه ای اجتماعی با حاکمیت از مردم کمک میخواست، اغلب مردم با این تفکر که «این هم یک بازی دیگر است»، ماندن در خانه یا رفتن به مسافرت و دید و بازدید را بر حضور و عمل اجتماعی ترجیح میدادند. به همین دلیل بود که با وجود برخی اختلاف نظرهای اساسی، در سالهای اخیر، خطیب نماز جمعه روز قدس، همچون همیشه، علی اکبر هاشمی بود.

در حقیقت، این اعتماد به نفس و خونسردی در حاکمیت وجود داشت که علی رغم اختلاف نظر، امامت جمعه هاشمی را تحمل کند، و «نمایش وحدت» خود را بی جهت، ضایع نکند. از طرف دیگر، هاشمی هم از آن جا که میدانست در صورت بیان صریح عقاید خود، با شعارهای تند و مخالف نمازگزاران مواجه میشود، همان حرفهای دو پهلو و مبهم همیشگی را به زبان می آورد. اما چرا امسال سخنران و خطیب جمعه، بر خلاف رسم و عادت همیشگی انتخاب شده اند؟

در این که بحرانی سیاسی در جامعه بروز کرده است، شکی نیست. همه میدانیم که شرایط با سالیان گذشته، کاملا متفاوت است. اما اگر امسال این امکان وجود داشت که روز قدس، به مظهر وحدت تبدیل شود، آیا باز هم هاشمی از امامت جمعه منع میشد؟ به عقیده ما پاسخ این سوال منفی است.

چرا که اگر حاکمیت مثل سالهای گذشته از انفعال مردم و حضور یکدست و منسجم نیروهای خود، اطمینان میداشت، باز هم هاشمی به امامت جمعه تعیین میشد تا اگر بخواهد سخنی بر خلاف خواست حاکمیت، بر زبان آورد، با شعارهای «مرگ بر منافق»، «مرگ بر ضد ولایت فقیه» و «خونی که در رگ ماست، هدیه به رهبر ماست» وی را ساکت کنند و با همین بهانه، در مذاکرات و تعاملات درونی خود با هاشمی، از موضع قدرت برتر ظاهر شوند و نقش او و نظرات انتقادی و اصلاحی وی را در اداره امور کشور، کمتر دخالت دهند. در حقیقت، اعلام نیمه رسمی نام خطیب جمعه در روزهای قبل و سپس تکذیب آن، پیامی زیرپوستی، به هاشمی بود.

از آن جا که حاکمیت هنوز توان حذف هاشمی و یکدست کردن کامل قدرت را در خود نمیبیند، تلاش میکند که وی را به نحوی از هواداری از معترضان منصرف کرده و به سوی کانون قدرت «وحدت بخش» باز گرداند. از این رو، بازی «اعلام و تکذیب»، تلاشی بود برای وادار کردن هاشمی به ایجاد ارتباط پشت پرده و تن دادن به مصالحه؛ کودتا چیان، به این امید بودند که هاشمی برای حضور در تریبون نماز جمعه، به آنان رو کند و حاضر به مصالحه و امتیاز دادن بشود و حاکمیت مجددا به نمایش وحدت باز گردد.

اما ظاهرا هاشمی تمایلی برای این که امامت جمعه خود را از جناح حاکم، در خواست کند، نشان نداد. او در واکنش به بازی کودتا چیان، بیانیه ای خطاب به مردم صادر کرد و از آنان خواست در تظاهرات روز قدس شرکت کنند. از همین روست که اسامی تکذیب شده، برای سخنرانی روز قدس، تایید شدند.

چرا که اگر هاشمی در حضور میلیونی مردم، نظرات و رهنمود های سیاسی دلخواه خودش را بیان میکرد، و با تایید میلیونی تظاهر کنندگان همراه میشد، آنگاه، هاشمی در کشاکش سیاسی خود با جناح حاکم، یک پیروزی دیگر به دست می آورد و راه حل سیاسی او برای بحران، بر راه حل نظامی - امنیتی جناح حاکم غلبه میکرد.

از این فعل و انفعالات، دو نتیجه منطقی میتوان گرفت: اول این که جناح نظامی - امنیتی حاکم، از حضور میلیونی مردم در تظاهرات روز قدس مطمئن شده است و دیگر قادر به جلوگیری از این حضور، نیست.

دوم و مهمتر این که نحوه گزینش خطیب جمعه و سخنران پیش از نماز جمعه، نشان میدهد که کودتاچیان، برای تداوم اعمال روشهای نظامی و امنیتی خود، در صدد تعیین دستور کار و نوع بازی در روز قدس هستند؛ ظاهرا، آنها این بار نمی‌خواهند بازی را برهم بزنند و مراسم را لغو کنند. بلکه می‌خواهند بازی خود را در این روز به اجرا بگذارند. بر این اساس، کودتاچیان، سعی میکنند که نوع و شیوه حضور مردم در تظاهرات روز قدس را تعیین کنند.

برای این کار به جای تهدید و ارعاب و منصرف کردن مردم، تلاش میشود که مردم را تا حد امکان تحریک و عصبانی کنند تا بتوانند از روز قدس یک ماجرای امنیتی جدید بسازند و مصداقی برای تعبیر «شمشیر کشیدن بر روی نظام» ساخته شود و گروه حاکم، بتواند پس از روز قدس، سرکوب را به عنوان حق نظام برای دفاع از خود، توجیه کند.

در این صورت، بروز هر گونه درگیری، و زد و خورد در روز قدس، میتواند به مثابه یک بهانه و دستاویز برای تداوم وضعیت فوق العاده و سرکوب و برخورد امنیتی با معترضان و به تعویق انداختن راه حل سیاسی، از سوی نظامیان مورد استفاده قرار گیرد. به راحتی میتوان استنباط کرد که اگر حاکمیت به هر دلیلی مایل به امامت جمعه هاشمی نبوده باشد، میتوانست از خطیبی خنثی مثل امامی کاشانی استفاده کند، تا بحران جدیدی ایجاد نشود. اما در شرایطی که با تهدیدات و خط و نشان کشیدن در نماز جمعه گذشته، نتوانستند از حضور مردم در روز قدس جلوگیری کنند، به دنبال آن هستند که با استفاده از منفور ترین چهره های سیاسی، و کسانی که در واقع، خود از عوامل بحران هستند، در روز قدس، بحرانی جدید ایجاد کنند.

تا بدین طریق از پایان کار خود در فردای روز قدس جلوگیری کنند و تا حد امکان، از تن دادن نظام به یک راه حل سیاسی جلوگیری کنند. چرا که یافتن هر گونه راه حل سیاسی، سرآغاز خروج از بحران امنیتی و کمرنگ تر شدن نقش نظامیان در عرصه سیاست کشور خواهد بود. بدین ترتیب به نظر میرسد هشیاری و حضور مسالمت آمیز مردم در روز قدس و پرهیز از هرگونه درگیری فیزیکی و کلامی، و تن ندادن به تحریکات و سخنان تند و توهین آمیز، کودتا چیان را یک گام دیگر، به سقوط، نزدیک تر کند. به همین دلیل، با ورود مردم به بازی تحریک و خشونت، وضعیت امنیتی کنونی بیشتر تداوم خواهد یافت. در جنگ روانی، پیروزی از آن کسی خواهد بود که با خونسردی و متانت بیشتر عمل کند.



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024