جسدهای یخ‌زده، گورهای بی‌نام و نشان

«در روز‌های ۲۱ و ۲۴ تيرماه جنازه‌‌هايی بدون نام و مشخصات و تحت تدابير شديد امنيتی، به اين قبرستان آورده شده و با صدور اجباری جواز دفن برای آن‌ها در قطعه ۳۰۲ به خاک سپرده شده است.»

رادیو فردا / نیوشا بقراطی

«دفن ۴۴ جسد بی‌نام و نشان در بهشت زهرای تهران»، که به نوشته وب سایت نوروز، متعلق به معترضان انتخابات بوده، جزو جنجالی‌ترین خبر‌‌هایی بود که در پی انتخابات به گوش رسید؛ و واکنش‌‌ها به آن نیز همچنان ادامه دارد.

روز ۳۱ مردادماه پایگاه خبری نوروز، وب سایت اطلاع رسانی حزب مشارکت ایران اسلامی، گزارشی را منتشر کرد که حاکی از دفن ده‌ها جسد بدون نام و نشان در بهشت زهرا بود.

در این گزارش با تیتر «بیست و یکم و بیست و چهارم تیرماه در بهشت زهرای تهران چه خبر بوده است؟»، نوشته شده: يکی از پرسنل زحمت کش بهشت زهرای تهران به خبرنگار نوروز گفت: «در روز‌های ۲۱ و ۲۴ تيرماه جنازه‌‌هايی بدون نام و مشخصات و تحت تدابير شديد امنيتی، به اين قبرستان آورده شده و با صدور اجباری جواز دفن برای آن‌ها در قطعه ۳۰۲ به خاک سپرده شده است.»

این گزارش پس از انتشار، از سوی دو تن از نمایندگان اصولگرای مجلس و همچنین مدیرعامل بهشت زهرای تهران تکذیب شد.

در پی تکذیب خبر، نوروز، برای اثبات ادعای خود اقدام به انتشار شماره‌‌های مربوط به جواز دفن این اجساد کرد. همزمان، عکس‌‌هایی نیز از قطعه ۳۰۲ بهشت زهرا بر روی وبسایت‌‌های مختلف قرار گرفته که ده‌ها قبر را با پلاک شناسه آن‌ها نشان می‌دهد. روی این پلاک‌‌ها، شماره‌‌های یادشده درج شده‌اند، اما خبری از نام متوفی نیست.

در پی بالا گرفتن بحث دفن احتمالی اجساد معترضان به صورت گروهی و بی نام و نشان، گفت‌وگویی کرد‌هایم با حنیف مزروعی، سردبیر پایگاه اطلاع رسانی نوروز و عضو حزب مشارکت اسلامی؛ کسی که مسئول درج این خبر در وبسایت نوروز است، و مدارک و شواهد این گزارش‌‌ها را در اختیار دارد.

آنگونه که آقای مزروعی به رادیوفردا می‌گوید، ماجرا، از بیش از یک ماه پیش آغاز شده بود، از بیست و یکم تیرماه و در سردخان‌های واقع در جنوب تهران؛ سردخان‌های انباشته از جسد‌های یخ زده.

حنیف مزروعی: این مسئله اگر بخواهم توضیح بدهم یک سابقه ای هم دارد و آن این است که در تاریخ بیست و یک تیرماه یکی از مادران قربانیان حوادث اخیر به خبرنگار نوروز مراجعه می‌کند و اعلام می‌کند که وقتی برای یافتن جسد فرزندش به یکی از سردخانه‌‌های مناطق جنوبی تهران که سردخانه شهید امین زاده است، مراجعه کرده، در آنجا با انبوه بسیار زیاد اجساد کشته شدگان حوادث اخیر روبه‌رو شده. بعد از این که این خبر را دریافت کردیم، در تاریخ بیست و دو تیرماه اگر شنوندگان خاطرشان باشد، سایت نوروز اولین سایتی بود که اعلام کرد یک سردخانه در جنوب تهران که یک سردخانه صنعتی است جسد‌های کشته شدگان را نگهداری می‌کند.

تعداد جسد‌هایی که آنجا بود، مشخص بود در گزارش‌‌هایی که شما دریافت کردید؟

نه متأسفانه. چون کسی که این خبر را به ما داده بود چون خودش مادر یکی از قربانیان بوده، به ما گفت که وقتی خودش با این صحنه روبه‌رو شده از حال رفته. یعنی به قدری صحنه برایش تاثر برانگیز بوده که از حال رفته.

از کجا می‌شود با اطمینان گفت که این‌ها کشته شدگان تظاهرات بعد از انتخابات هستند؟

آن مادر برای یافتن فرزندش مدام مراجعه می‌کرده به زندان اوین، دادگاه انقلاب، دادگستری تهران. در ن‌هایت یک روز به او اطلاع می‌دهند که شما برای پیدا کردن فرزندتان بروید به این آدرس. در آن آدرس یک آلبوم خیلی زیادی جلوی این مادر می‌گذارند که بیاید از توی این عکس‌‌ها فرزندش را شناسایی کند. این عکس‌‌ها، عکس‌‌های کشته شدگان بود.

طوری که این مادر ادعا می‌کند خیلی وقت گرفته تا این عکس‌‌ها را ملاحظه کرده. موقعی هم که از آن محل خارج می‌شده، به صورت اتفاقی چشمش می‌افتد به جسد‌های تلنبار شده روی هم توی آن سردخانه. که می‌گوید از آنجا به بعد از هوش رفتم، وقتی به هوش آمدم توی ماشین داشتند بقیه بچه‌‌هایم مرا بر می‌گرداندند به خانه. این چیزی است که ما از آن اطلاع داریم. اما وقتی ما در بیست و دو تیرماه این خبر را منتشر کردیم، باتوجه به اینکه سند و مدرک کافی هم برای اثباتش نداشتیم، فقط اعلام کردیم که شنیده شده که این اتفاق افتاده.

اما براساس اطلاعاتی که خبرنگاران ما بعداً توانستند به دست بیاورند، و کارمندان همان سردخانه هم تایید کردند، درهمان شبی که ما این خبر را منتشر کردیم، تعداد زیادی خودرو‌های غیر معمول وارد آن سردخانه شده و چیز‌هایی را در آن گذاشتند و از آنجا خارج شدند. این را کارمندان سرخانه شهید امین زاده تایید کردند. این شروع این ماجرا بوده بعد...

بعد گزارشی که در سایت نوروز منتشر شد و واکنش‌‌هایی را به دنبال داشت در مورد دفن جمعی اجساد بی نام و نشان، بر اساس مدارک و شواهدی که دارید، مربوط است به همین اجسادی که اشاره شده؟

شک غالب ما و اطمینان غالب این است که انتشار آن خبر، کسانی را که مسئول این کار بودند را به آن واداشت که بیایند این جسد‌‌ها را از آن سردخانه منتقل کنند و احیاناً ببرند به بهشت زهرا برای خاک کردن.

برگردیم به بهشت زهرا. خلاصه کوتاهی بگویید که قضیه از چه قراری بوده بر اساس خبری که شما دریافت کردید از بهشت زهرا، از دفن این اجساد؟

بله. چیزی که قابل توجه است که تمام این جسد‌هایی که بردند بهشت زهرا، همه یخ زده بودند. چون اگر در حالت عادی جسد‌ها در پزشکی قانونی نگهداری می‌شدند، فریز نمی‌شوند. اما جسد‌هایی که بردند به بهشت زهرا همه فریز شده است. تمامی کارشناسان و پزشکی قانونی تایید می‌کنند که بعضی جسد‌هایی که تحویل خانواده‌‌ها شده در این دوران، جسد‌هایی بوده که کاملا ً یخ‌زده بوده.

نحوه دفن و آنچه که در بیست و یکم و بیست و چ‌هارم تیرماه پیش آمده، چطور؟ آن ماجرا از چه قرار بود؟

براساس آن چیزی که در اختیار ما قرار گرفته، برخی از جنازه‌‌ها را مطلع شدیم به بهشت زهرای تهران منتقل کردند. البته خبر‌هایی هم شنیده شد که به شهر‌هایی مانند اصف‌هان و اطراف تهران بردند. اما ما چون گزارش مستندی از آن نداشتیم، اقدام به انتشارش در سایت نکردیم.

اما در مورد بهشت زهرای تهران، چیزی که ما قطعاً مطمئن هستیم اینست که و تعدادی از پرسنل بهشت زهرا این مطالب را اعلام و تایید کرده‌اند، تعداد زیادی خودرو‌هایی که مخصوص حمل اجساد نیستند در آن تاریخ بیست و سوم که ما ذکر کردیم، وارد بهشت زهرای تهران شدند و رفتند به قطعه جدید الاحداثی بنام ۳۰۲. توجه داشته باشد که قطعه ۳۰۲ چسبیده به بخش قدیمی بهشت زهرا نیست.

حدوداً از زیر اتوبان که رد می‌شود، آن سمت اتوبان قرار می‌گیرد. یک قطعه کاملاً نو جدیدالاحداث است. این جسد‌ها را بردند به قطعه ۳۰۲ و همه را بی نام و نشان در ساعات پایانی روز دفن کردند. خوشبختانه ما موفق شدیم با همکاری و از خودگذشتگی بعضی پرسنل بهشت زهرا شماره‌‌های جواز دفن این کشته شدگان را که به صورت غیرقانونی دفن شده اند، به دست بیاوریم.

که همین شماره‌‌هایی است که در وبسایت نوروز منتشر کرده‌اید؟

بله.

می‌خواهم بپرسم که این شماره‌‌ها چه چیزی را ثابت می‌کند؟ اینکه یک تعدادی شماره، اگر اشتباه نکرده باشم ۴۴ تا، چیزی را می‌شود ثابت کرد از طریق انتشار این شماره‌‌ها و در دست داشتن‌شان؟

نکته این است که وقتی که شماره جواز دفن صادر می‌شود، حتماً برای آن محل خاکسپاری هم یک پلاکی از سوی سازمان بهشت زهرا تعلق می‌گیرد. که توی آن پلاک، شماره جواز تویش نوشته، یک پلاک فلزی که با رنگ رویش شماره جواز و اسم مرحوم نوشته می‌شود. این یک روالی است که از ابتدا وجود داشته و الان هم طی می‌شود.

اما در مورد این کشته شدگانی که اینجا دفن شده اند، این کسانی که بی نام و نشان دفن شده اند، اگر به آن قطعه در بهشت زهرا مراجعه کنید، ملاحظه می‌کنید که هیچکدام از این شماره جواز‌هایی که ما منتشر کرده ایم، نام ندارد. درحالیکه در کنار همین قبر‌ها، قبر‌های مردم عادی هم هست که رفتند و عزیزانشان را دفن کرده اند و دقیقاً عین همان پلاک وجود دارد ولیکن اسم مرحوم رویش نوشته شده.

و تمام این شماره‌‌هایی که بدون نام شخص درگذشته است، مربوط اند یا به بیست و یکم تیرماه یا بیست و چ‌هارم تیرماه؟ درست است؟

بله. این فقط برای قطعه ۳۰۲ مصداق دارد.

عکس‌‌هایی هم البته منتشر شده از این قطعه ۳۰۲ طی ۲۴ ساعت گذشته. روی بعضی از سایت‌‌ها. شما هم در وبسایت نوروز اشاره کرده بودید به این مسئله که در صورت تکذیب بیشتر (که حالا به تکذیب هم خواهیم پرداخت) اسناد و مدارک دیگری از جمله عکس و فیلم در دست دارید که منتشر خواهید کرد؟ امکان دارد که اشاره کنید این اسناد و مدارک چه چیز‌هایی را شامل می‌شود؟

با توجه به این تکذیب‌‌هایی که امروز صورت گرفت و مخصوصاً که رئیس سازمان بهشت زهرا هم این را تکذیب کرد، ما امشب فیلم‌‌هایی را که از آن مقبره‌‌ها گرفتیم، منتشر خواهیم کرد. من همینجا به ایشان بگویم که ارگانی که تحت نظرش است هم نمی‌داند که در قطعات بهشت زهرا چه گذشته.

شما در پاسخ به واکنش آقای محمود رضائیان، مدیرعامل بهشت زهرا و بعضی از نمایندگان مجلس که این خبر را تکذیب کرده‌اند، اقدامی در دست دارید؟

ما همان طور که در قبلا هم در خبر‌های اول و دوم خود اعلام کردیم، اسناد و مدارکی برای اثبات اینکه مدعای ما بی هیچ ادله ای نیست، در اختیار داریم. ما در مرحله اول قصد نداشتیم که کار به اینجا برسد که بیاییم شماره جواز‌های دفن را هم منتشر کنیم. امیدوار بودیم که مسئولان امر با انتشار آن خبر خودشان پیگیری کنند و برسند به این نقطه که با عاملان این مسئله برخورد شود. اما اینکه به این صورت تکذیب شده از سوی افرادی مانند آقای تجری...

آقای تجری، نماینده مجلس...

... و ایشان عضو کمیته پیگیری حوادث بعد از انتخابات اند. درجایی که ایشان باید با تحقیق بیاید صحبت کند، بدون اینکه حتی قدم رنجه کنند بهشت زهرا ببینند چیزی که ما گفتیم دروغ بوده یا نه، به فاصله ساعاتی پس از انتشار خبر نوروز، اعلام کردند که این خبر دروغ است. درحالیکه اگر ایشان یک سر به بهشت زهرا و آن قطعه ۳۰۲ بزنند، همه چیز گویا و روشن است. افرادی که آنجا دفن شده اند، حتی نامشان در روی پلاک‌‌هایی که بالای سر قبر‌هاست، درج نشده است.

آقای مزروعی شما جایی در صحبت‌تان اشاره کردید که موارد دیگری هم بوده اما مدارک و شواهد کافی به اندازه نداشتید، آنقدری که برای خودتان رضایت بخش باشد، تا منتشر کنید. می‌توانید اشاره کنید که موارد مشکوکی که دارید، چند مورد است؟ یا حدوداً در کجا‌هاست؟

تعداد را نمی‌خواهم اشاره کنم چون نمی‌شود دقیق صحبت کرد. اما چیز‌هایی که به دست ما رسیده و چون مطمئن نبودیم تاحالا اقدام به انتشارش نکردیم، اینست که غیر از این دو روز هم روز‌هایی بوده است که این اتفاق در بهشت زهرا افتاده. برای مثال در قطعه ۲۱۰ هم چنین مواردی گزارش شده و دیده شده. اما چون به یقین نرسیدیم و حتی نتوانستیم شماره جواز‌های دفن را به دست بیاوریم، برای همین از انتشارش جلوگیری کردیم. سعی کردیم در مواردی انتشار بدهیم خبری را که واقعاً مطمئن هستیم.

آقای مزروعی به عنوان سئوال آخر، وبسایت نوروز شما به عنوان پایگاه اطلاعرسانی حزب مشارکت اسلامی، یکی از بزرگ‌ترین احزاب اصلاح طلب ایران، تا چه حد مطمئن هستید به ادله و شواهد و مدارکی که در دست دارید، در اثبات این مدعا؟

این خبر را که ما روز بیست و یک مرداد منتشر کردیم، تا یک هفته قبلش تمام این شواهد و ادله را در اختیار داشتیم. ما این مواردی را که دقیقاً می‌دانستیم برای نمایندگان مجلس ارسال کردیم که آن‌ها بررسی کنند. اما وقتی به جایی نرسید پی‌گیری‌‌های ما، تنها راه در نهایت این بود که اطلاع‌رسانی‌‌های جزئی بکنیم که شاید بیایند و این مسئله را بررسی کنند.

اما بعد از آن تکذیبیه‌ای که صورت گرفت، ما آمدیم شماره جواز‌های دفن را منتشر کردیم. امروز بعد از این تکذیبیه رئیس سازمان بهشت زهرا اقدام به انتشار فیلم‌هایی که از آن قبر‌ها گرفته شده، خواهیم کرد که نشان بدهیم که اگر حرفی زدیم، حرف بی پایه و اساسی نبوده.

من اینجا اعلام می‌کنم که همانطور که آقای کاتوزیان نماینده مجلس و عضو کمیته پیگیری حوادث بعد از انتخابات اعلام کرده اند که هر کسی ادله ای در این خصوص دارد، بیاید اعلام کند، اگر مقامات عالی نظام به من امنیت بدهند، که بتوانم بروم به راحتی ادله را ارائه کنم، در هر جلسه ای که بخواهند حاضر می‌شوم و در هر جلسه ای که لازم باشد توضیح می‌دهم که ما این شواهد و مدارک را از کجا آوردیم و این کشته شدگان به چه صورتی به آنجا منتقل شده اند، روال کار به چه صورتی بوده. رفتار غیر قانونی که برای دفن اجساد صورت گرفته، چه بوده و تمام آن‌ها را در صورتی که به ما امنیت بدهند انجام خواهیم داد.

ولی متاسفانه من خودم از سی خرداد به این طرف متواری هستم و نمی‌توانم چیزی را به صورت شفاهی در مجلس شورای اسلامی بروم و اعلام کنم. چون در حال حاضر امنیتی برای روزنامه‌نگاران و فعالان حقوق بشر که در این زمینه کار می‌کنند، وجود ندارد.