میزان نیوز: ابراهیم یزدی، دبیر کل نهضت آزادی ایران و اولین وزیر خارجه جمهوری اسلامی در گفت و گو با روزنامه عربی "الشرق الاوسط" می گوید که نظام جمهوری اسلامی در مسیر شوروی سابق حرکت می‌کند: فروپاشی

یزدی می‌گوید: "در آوریل سال گذشته در "موسسه خاورمیانه" واشنگتن سخن رانی کردم و در آنجا گفتم که ایران درمسیر مدل شوروی [سابق] گام برمی دارد. اما مدل شوروی چگونه مدلی بود؟ نظام شوروی، یک نظام قوی توتالیتاتورو مجهز به پلیس فوق العاده فعال مخفی و در عین حال فاسد بود. فشارهایی از داخل و خارج بر اتحاد جماهیر شوروی وارد آمد؛ اما انقلابی رخ نداد. [ولی باید پرسید که] در نهایت چگونه و چه چیزی سبب فروپاشی کل نظام شوروی شد؟ فردی بنام میخاییل گارباچف که عضو نظام بود، وارد کمیته مرکزی حزب کمونیست شوروی شد. گارباچف معتقد بود که این نظام در شکل فعلی اش نمی تواند به حیات خود ادامه دهد و نیازمند تغییراتی از درون است. او موفق شد که کمیته مرکزی را قانع کند. اما در آن مقطع دیگر همه چیز دیر شده بود. قبل از آن و در دهه ۶۰ خروشچف، یکی دیگر از رهبران شوروی، پیشنهاداتی برای اصلاح سیستم داد. اما هیچکس به حرف او گوش نکرد. در آخر، وقتی که گارباچف آمد، دیگر همه چیز دیر شده بود".

ابراهیم یزدی نوعی تقارن میان روند اوضاع سیاسی ایران و پروسه تحولات شوروی سابق می بیند. او در مورد ایران می گوید که حدود دوهه پیش آیت الله منتظری اصلاح نظام را توصیه کرد؛ اما همانطور که در مورد شوروی به توصیه های خروشچف توجه نشد، به توصیه های منتظری هم کسی گوش نداد.

از این رو، به اعتقاد وی ایران در مسیر شوروی حرکت می کند؛ اما با دو تفاوت اساسی: تفاوت اول این است که شوروی سابق یک امپراطوری بود و فروپاشی آن منجر به تجزیه و تشکیل جمهور های نوینی در آسیای مرکزی و اروپای شرقی شد. ایران اما به گفته یزدی یک امپراطوری نیست که خطر تقسیم به جمهوری های متعدد آن را تهدید کند.

تفاوت دوم این است که پایان نظام شوروی در واقع پایان ایدیولوژی مارکسیستی در آن کشور بود. در ایران اما اسلام جزیی از هویت و فرهنگ ایران است و از این بابت خطری متوجه اسلام نیست.

یزدی تاکید می کند که نگرانی او از بابت سرنوشت جمهوریت و دموکراسی ایران است و او خود را موظف به حمایت از این دو شاخص ساختار سیاسی ایران می داند.

یزدی در این مصاحبه مفصل در پاسخ به این سوال روزنامه عربی که آیا رفسنجانی در خطبه های خود به همه مسایلی که برای تظاهر کنندگان و مردم معترض مطرح بود، اشاره کرد؟ و اصولا رفسنجانی قادر است راه حل سیاسی برای خروج از بحران ریاست جمهوری پیدا کند و یاخیر؟ پاسخ می دهد: " بله، سخنان رفسنجانی بازتاب خواسته های مردم خیابان [معترض] بود". و اضافه می کند: رفسنجانی در موقعیتی ست که راه حل مناسب و سیاسی از درون خود نظام برای عبور از بحران فعلی پیدا کند.

و در ادامه می گوید : "تنها راه حل قابل قبول" و مناسب "راه حل میانی" ست که خواسته های دو طیف درگیر را دربرگیرد. اومعتقد است که ظواهر امر حاکی از آن است که روند اوضاع به سمت غلبه ذهنیت طرفداران مصالحه و سازش در حرکت است. به اعتقاد وی "عصبیت دم افزون محافظه کاران گویای آن است که راه حل میانی و سازش اجتناب ناپذیر است".

خبرنگار روزنامه "الشرق الاوسط" می پرسد که آیا می توان تصور کرد که افرادی مانند حسن روحانی و یا علی اکبر ولایتی که با هردو طیف اصلاح طلب و محافظه کار روابط نزدیکی دارند و در عین حال مشاور و معتمد آیت الله خامنه ای هستند، نقش واسطه و رابط میان دو طرف درگیر را ایفا کنند؟. یزدی در پاسخ می گوید: " خیر، فرد و یا افراد نمی توانند این نقش را ایفا کنند بلکه فشاری که از درون خود نظام و از جانب جریانات متعدد مانند مراجع قم و یا مسولین برجسته سپاه و مجلس صورت می گیرد ، در تحقق این راه حل میانی نقش مهمی بازی می کند ".

در کنار تلاش برای حل قطعی بحران ریاست جمهوری، یزدی معتقد است که مسایلی هستند که نیاز به اقدام فوری دارند. این مسایل بر دو دسته اند:" یکی آنکه خواست فوری وعاجل ما ـ که در سخنان رفسنجانی هم آمده ـ آزادی صدها زندانی سیاسی است که از سرنوشت آنان اطلاعی در دست نیست. این امر برای همه ما نگران کننده است. بعضی از این باز داشت شدگان جزء رهیران اصلاحات هستند"

دیگر آنکه "باید تحقیق در مورد قتل هایی که در حین تظاهرات صورت گرفت، آغاز شود. باید روشن شود که آمران شلیک به سمت مردم کیستند و قاتلین چه کسانی هستند".

در باره سپاه پاسداران

یزدی معتقد است که در سپاه نظری هست که خواهان قبضه کامل قدرت سیاسی است. اما طرفداران این نظر به گفته وی سخت در اشتباه اند."زیرا کشوری که با قدرت نظامی اداره می شود، پیش رفت نخواهد کرد. البته در این میان کره جنوبی یک استثناء را تشکیل می دهد؛ و آن هم بخاطر آن است که آمریکا تلاش کرد این کشور را بعنوان الگویی در مقابل کره شمالی و چین بازسازی کند. اما این مدل بطور مثال در پاکستان موفق نبود. بدین خاطر، طرفداران این مدل در سپاه در اشتباه اند. آن ها پس از مدتی و بعد از پرداخت هزینه سنگینی دوباره پشیمان خواهند شد و از اجرای [این نوع اداره کشور] دست خواهند کشید".

یزدی می گوید که سپاه همواره "ادعا می کند که حامی انقلاب است" و" از بابت انقلاب مخملی نگران است". این ادعا بطور غیر مستقیم سپاه و انقلاب را مترادف می داند و یکسان تعریف می کند. سران "سپاه درواقع معتقدند تازمانی که آن ها و محافظه کاران در قدرت هستند و حکومت می کنند، همه چیز خوب و جمهوری اسلامی پابرجاست؛ اما به محض اینکه مردم تلاش کردند آن ها را تغییر دهند، بلافاصله می گویند که این تلاش ها به قصد تغییر جمهوری اسلامی است". از این رو به اعتقاد وی " تفاوت هست میان حامی انقلاب بودن وحامی منافع کسانی که ادعا می کنند حامی انقلاب اند".

دبیرکل نهضت آزادی ایران در نهایت به شرح رابطه آیت الله خامنه ای با احمدی نژاد و روسای جمهور پیشین پرداخته و می گوید: "زمانی که موسوی نخست وزیر بود، خامنه ای از همکاری با او راضی نبود و بارها تلاش کرد او را کنار بگذارد، اما آیت الله خمینی مخالفت کرد. بعدها [و پس از مرگ آیت الله خمینی] خامنه ای ولی فقیه شد و رفسنجانی به ریاست جمهوری انتخاب شد. در این برهه خامنه ای هم نتوانست رفسنجانی را به زیر سیطره خود در آورد؛ بعد از آن خاتمی آمد که بخاطر رفتار مستقل و درک ویژه اش برای رهبر چالش بزرگی بود . بدین جهت، رابطه آن ها هم از همان ابتدا با تنش همراه شد.

بعد از آن احمدی نژاد آمد و خود را تماما در اختیار رهبر گذاشت و همان کاری را انجام می داد که خامنه ای می خواست. اما این کار خود خامنه ای را هم با مشکلاتی مواجه کرد. بعد از مدتی دوستان قدیمی از حمایتش دست کشیدند و از او فاصله گرفتند و او بتدریج تنها و منزوی شد".