رادیو فردا/ گلناز اسفندياری

ایران روز دوشنبه پنجم ژانویه گفت در مورد امنیت شیرین عبادی نیازی به نگرانی جامعه بین‌المللی نیست و حکومت ایران امنیت خانم عبادی را مثل هر شهروند دیگری تامین خواهد کرد.

حسن قشقاوی سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز گفت اگر خانم عبادی درخواست کند اقدامات لازم برای حفاظت از وی انجام خواهد شد.

این اظهار نظرهای مقام‌های ایرانی هم‌زمان است با افزایش نگرانی‌های گسترده در مورد امنیت خانم عبادی؛ دلیل بروز این نگرانی‌ها چند حادثه، از جمله بستن مرکز فعالیت‌های وی در تهران و تظاهرات یک گروه تندرو در مقابل منزل او بود که خانم عبادی را متهم کردند که در جریان بحران غزه، از اسرائیل جانبداری می‌کند.

در روزهای اخیر بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد، مقام‌های اتحادیه اروپا و شماری از نهادهای مدافع حقوق بشر، از دولت ایران خواسته‌اند تا امنیت شیرین عبادی را تضمین کند.

خانم جودی ویلیامز، برنده جایزه صلح نوبل سال ۱۹۹۷ میلادی که همراه با شیرین عبادی و چند زن دیگر ِ برنده جایزه نوبل، انجمن زنان نوبل را در سال ۲۰۰۶ تشکیل داده‌اند، در گفت‌وگویی با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی می‌گوید که هنوز هم نگران سرنوشت همکار ایرانی خود است.

رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی: دولت ایران می‌گوید نیازی به نگرانی جامعه بین‌المللی در مورد سرنوشت شیرین عبادی نیست و دولت از وی مثل هر شهروند ایرانی دیگر محافظت خواهد کرد. خانم ویلیامز واکنش شما به این اظهار نظر چیست؟ آيا نگرانی شما را برطرف می‌کند؟

جودی ویلیامز: آرزویم این بود که نگرانی ما رفع شود ولی این‌طور نیست. اکنون مدت‌هاست که شیرین عبادی تحت فشار مداوم است. این فشارها ابتدا از رسانه‌ها آغاز شد و روز ۲۱ دسامبر هم مرکز کانون مدافعان حقوق بشر بسته شد. بعد هم در روز ۲۹ دسامبر به دفتر وکالت وی ریختند و اسناد و کامپیوترهای وی را بردند.

همین اواخر شاهد آن بودیم که حدود ۱۵۰ نفر در مقابل خانه او علیه وی شعار دادند. با توجه به این موارد فکر می‌کنم همه ما دلیل کافی برای نگرانی داریم.


دولت ایران می‌گوید که بستن دفتر شیرین عبادی یک موضوع حقوقی است و تظاهرات در مقابل منزل وی نیز حادثه مهمی نبوده است. اما شما و دیگران -از جمله خود خانم عبادی- معتقدید که دلیل تمام این فشارها و اقدام‌ها، فعالیت‌های ایشان در زمینه دفاع از حقوق بشر است. به اعتقاد شما چرا اعمال فشار بر خانم عبادی اکنون تشدید شده است؟

چون آن‌ها [حکومت ایران و گروههای تندرو] علاقه‌ای به حقوق بشر ندارند. ما طی چند ماه اخیر شاهد افزایش این اقدام‌ها علیه خانم عبادی هستیم. اما اگر به روند برخورد حکومت ایران با مدافعان حقوق بشر نگاه کنیم، می‌بینیم که پرونده درخشانی ندارد. بنابراین به سختی می توان وعده ها و حرفهای آنها در مورد حفاظت از جان شیرین عبادی را باور کرد. حکومت ایران قبلا وی را بازداشت کرده است و حوادثی که در ماه‌های اخیر شاهد آن هستیم خیلی شبیه به اقداماتی است که پیشتر، قبل از بازداشت وی [نزدیک به چهار سال پیش-رادیو فردا] روی داد. نگرانی ما این است که حکومت ایران در حال زمینه‌چینی و پرونده‌سازی برای بازداشت مجدد خانم عبادی است.

دولت ایران برای جلوگیری از وقوع هر حادثه‌ای برای خانم عبادی چه اقداماتی باید انجام دهد؟ و در سطح بین‌المللی چه کارهای دیگری می‌توان انجام داد؟ تا کنون سازمان ملل متحد، اتحادیه اروپا و مجامع و گروه‌های دیگری نیز خواستار تامین امنیت وی شده اند.

به عنوان مثال وقتی‌که ۱۵۰ نفر دفتر کار و منزل وی را محاصره کردند، خانم عبادی به سرعت با پليس تماس گرفت. اما نیروهای پلیس پس از حضور در محل برای مدتی طولانی هیچ کاری نکردند و به این گروه اجازه دادند که به فریاد کشیدن خود ادامه دهد.

قاعدتا اگر هدف حفاظت از خانم عبادی باشد، پلیس باید به سرعت دخالت کرده و این افراد را متفرق کند. به نظر من حکومت ایران باید نشان دهد که در حفاظت از خانم عبادی جدی است نه این‌که به جامعه بین المللی این‌طور جلوه دهد ولی در عمل، کاری نکند.

من از تمام کسانی که به حقوق بشر اعتقاد دارند می‌خواهم که از مدافعان حقوق بشر دفاع کنند. شیرین عبادی و افراد دیگر نظیر وی، زندگی خود را برای این هدف [دفاع از حقوق بشر] به خطر می‌اندازند.

هر کسی که به صحبت‌های من گوش می‌دهد و می‌تواند نامه‌ای به حکومت ایران بنویسد، باید خواستار حفاظت از شیرین عبادی شود. هر کدام از ما با برداشتن یک گام می‌توانیم جهان را به مکانی بهتر از این که هست بدل کنیم.

به نظر شما شیرین عبادی و سایر فعالان حقوق بشر چگونه باید به افزایش فشارها و تهدیدهای امنیتی بر خود واکنش نشان دهند؟

آرزوی من این بود که آنها مجبور نبودند در این شرایط سخت فعالیت کنند، ولی متاسفانه این تنها راهی است که برای آن‌ها باقی مانده است و به همین خاطر من برای آنها احترام ویژه ای قائل هستم.

خانم عبادی با وجود تشدید فشارها و تهدید شدن به مرگ، به فعالیت خود ادامه می‌دهد. تمام هم‌کاران وی به فعالیت‌های خود در دفاع از حقوق مدنی مردم و حقوق بشر ادامه می‌دهند ، به حمایت از زندانیان و ناراضیان سیاسی و دفاع از افراد بی‌دفاع ادامه می‌دهند. همه این کارها در شرایطی انجام می‌شود که خود این فعالین بشدت تحت فشار هستند. این فعالین به موازین جهانی حقوق بشر و به فعالیت‌هایی که در این راستا در ایران انجام می‌دهند عمیقا معتقدند. به نظر من آنها انسان‌های با شهامتی هستند.

در سال ۲۰۰۷ شما و شیرین عبادی از دولت جورج بوش خواستید تا گفت‌وگوهای سازنده‌ای را با حکومت ایران آغاز کند. آیا قصد دارید که این خواست خود را با باراک اوباما رئیس جمهور جدید آمریکا نیز در میان بگذارید؟

بله قطعا، من فکر نمی‌کنم که از طریق منزوی کردن بتوان به چیزی رسید. به اعتقاد من حکومت‌ها، شهروندان و همه باید در تماس و گفت‌وگو باشند. وقتی‌که گروهی در انزوا قرار بگیرد ایجاد فضای رعب و وحشت ساده تر خواهد بود و این همان کاری است که حکومت ایران انجام می دهد؛ یعنی منزوی کردن مردم ایران در داخل کشور و یا منزوی کردن یکی از مدافعان حقوق بشر.

چند هفته قبل از آغاز دور جدید اعمال فشارها بر شیرین عبادی وی قصد داشت برای دریافت یک جایزه حقوق بشر به خارج سفر کند. اما حکومت [ایران] پاسپورت وی را ضبط کرد و به وی اجازه خروج از کشور را ندادند. وقتی‌که مردم کشوری در انزوا قرار بگیرند، ایجاد فضای رعب و وحشت ساده خواهد بود. بله به نظر من دولت باراک اوباما باید با حکومت ایران وارد گفت‌وگوهای مستقیم شود.

در پاسخ به کسانی که می‌گویند «نمی‌توان با حکومت ایران یک گفت‌وگو و تماس منطقی داشت» چه می‌گویید؟ خود شما در این مصاحبه گفتید که حکومت ایران ناقض حقوق بشر است.

همین نکته را هم می‌شد در مورد اتحاد شوروی سابق عنوان کرد، اما در آن مورد تماس و گفت‌وگوهای مستقیم وجود داشت. میخائیل گورباچف فضای آن کشور را باز کرد و وضعیت متحول شد. این تماس‌ها و تغییرات در شرایطی صورت گرفت که اتحاد شوروی نیز پرونده بدی در مورد حقوق بشر داشت.

بهترین راه تاثیرگذاری، تماس مستقیم است و نه انزوا و منزوی ساختن.