دویچه وله: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید، ایران علیرغم خواست جامعه بین‌المللی، برنامه‌ی اتمی خودرا پیش برده، به قطعنامه‌های شورای امنیت عمل نکرده و سانتریفوژهای جدیدی در تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نصب کرده است.

چهاردهمین گزارش محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه چهارشنبه ۱۹ نوامبر (۲۹ آبان) در اختیار اعضای شورای حکام آژانس قرار گرفت. به گزارش خبرگزاری فرانسه از مرکز آژانس در وین، در گزارش البرادعی گفته شده که هیچ پیشرفت جدی در تحقیقات آژانس در باره ماهیت برنامه‌ی اتمی ایران بوجود نیامده است. علت این امر را البرادعی عدم همکاری لازم از سوی تهران دانسته است.

در گزارش مدیرکل آژانس گفته می‌شود که مهندسان ایرانی ۶ هزار دستگاه سانتریفوژ گازی در تاسیسات نظنز نصب کرده‌اند که در حال حاضر ۳۸۰۰ تای آنها آماده به‌کار هستند. از هنگام ازسرگیری مجدد غنی‌سازی اورانیوم در نظنر در آخرین ماه‌های ریاست جمهوری محمد خاتمی، ایران حدود ۲ تن اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده است.

شورای امنیت سازمان ملل در دو سال گذشته در ۴ قطعنامه‌ای که درباره‌ی برنامه‌ی اتمی ایران صادر کرده، از آن کشور خواسته است بخش‌های حساس برنامه‌ی اتمی خود را متوقف کند. ایران با آنکه عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، نزدیک به دو دهه فعالیت‌های اتمی خود را از چشم کارشناسان آن پنهان نگاه داشته بود.

گزارش البرداعی می‌گوید بازرسان آژانس در ماه‌های گذشته نتوانسته‌اند پیشرفتی در شفاف‌سازی اهداف برنامه‌ی اتمی ایران داشته باشند. بنا به این گزارش، عملا ارتباطی میان دو طرف وجود ندارد. دولت تهران تاکید دارد که تحقیقات اتمی آن کشور اهداف صرفاً غیرنظامی دارد.

تحقیقات درباره سوریه

گزارش البرادعی در نشست آتی آژانس که ۲۷ نوامبر در وین برگزار می‌شود، بررسی خواهد شد. این گزارش علاوه‌بر ایران، شامل برنامه‌ی هسته‌ای احتمالی سوریه نیز می‌شود. تحقیقات آژانس درباره‌ی سوریه زمانی آغاز شد که ایالات متحده‌ی آمریکا و اسرائیل پس از بمباران ساحتمانی در صحرای "الکیبار" اعلام کردند که محل بمباران شده یک راکتور هسته‌ای در دست ساختمان بوده است.

سوریه در تحقیقات آژانس از محل بمباران شده در منطقه‌ی "الکیبار" همکاری محدودی داشته است. بارزسان آژانس هرچند توانسته‌اند از محل بازدید کنند، اما دولت سوریه از ارائه نقشه‌های اصلی تاسیسات منهدم شده خودداری می‌کند.

بنا بر گزارش البرادعی، کارشناسان فنی آژانس در تحقیقات خود در منطقه الکیبار، به ذرات اورانیوم دست یافته‌اند که به طریق شیمیایی تغییر داده شده‌اند. همچنین، تصاویر ماهواره‌ای قبل و بعد از بمباران محل، نشان می‌دهد که ساختمان بمباران شده، احتمالا می‌توانسته اسکلت یک راکتور اتمی باشد.

سوریه همه‌ی اتهام‌های آمریکا و اسرائیل را رد می‌کند و می‌گوید، ذرات اورانیوم پیدا شده در ساختمان منهدم شده، ممکن است از راکت‌هایی ناشی شده باشد که توسط جنگنده‌های اسرائیلی به ساختمان شلیک شده‌اند.

در گزارش البرادعی آمده است که پس از انهدام ساختمان، منطقه به ‌طرزی اساسی و غیرعادی مرتب شده و جابجایی‌هایی در خاک محل صورت گرفته است. این ادعای سوری‌ها نیز که در منطقه‌ی مورد بحث، نه آب کافی و نه برق برای ایجاد راکتور وجود دارد، در گزارش البرادعی مورد تردید قرار گرفته است.

***

"اتحاد نامقدس" سوریه با ایران و کره ‌شمالی

جنگنده‌های اسرائیلی در سال ۲۰۰۷، در یک عملیات غیرمنتظره، تأسیساتی را در منطقه‌ی "الکبیر" سوریه بمباران کردند. اسرائیل مدعی بود، این تأسیسات اتمی هستند و سوریه آن را رد می‌کند. حال آثار اورانیوم در آن‌جا یافت شده است.

روز دوشنبه (۱۷ نوامبر – ۲۷ آبان) محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: «در آن‌جا (منطقه الکبیر در سوریه) آثار اورانیوم یافت شده، ولی این بدان معنا نیست که در آن منطقه یک رآکتور هسته‌ای مستقر بوده است».

بمب‌های اسرائیلی آلوده به اورانیوم؟

بر اساس یک مقاله‌ی منتشر شده ‌در شماره‌ی ۱۹ نوامبر روزنامه‌ی "فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ"، پیش از سخنان البرداعی، دیپلمات‌های مستقر در وین گزارش ‌داده بودند که در محل بمباران شده، آثار اورانیوم یافت شده است. با این حال هفته‌ی گذشته ولید معلم، وزیر خارجه‌ی سوریه، ضمن انکار این موضوع، گفت: «هیچ‌کس از خود نپرسید، این چه بمب‌هایی بودند که به آن محل اصابت کردند و آنها حامل چه موادی بودند».

نتایج آزمایش‌ها برآیند نمونه‌برداری‌های ماه ژوئن امسال (۲۰۰۸) از خاک محل کاملا ویران شده است. جزئیات این آزمایش تاکنون انتشار علنی نیافته و آژانس قرار است آن ‌را در اختیار اعضای شورای حکام بگذارد که هفته‌ی آینده جلسه خواهند داشت. آمریکا و اسرائیل مدعی هستند که بمباران زمانی صورت گرفت که سوریه در آستانه‌ی ساخت یک رآکتور اتمی بوده است.

به نظر نویسنده‌ی "فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ"، این ادعای ولید معلم که اسرائیل بمب‌های خود را برای نابودی تأسیسات "الکبیر" به اورانیوم غنی‌شده آلوده کرده بوده، نخواهد توانست نظر مثبت کارشناسان را جلب کند. این نویسنده می‌افزاید، شواهدی حاکی از این‌که بشار الاسد، رئیس جمهوری سوریه، بر روی یک برنامه‌ی اتمی کار کرده است، گویاتر از این‌ها هستند. بی‌جهت نیست که آژانس بین‌المللی برای نخستین مرتبه در تاریخ خود گزارشی کارشناسانه در زمینه‌ی رویکرد اتمی سوریه، به مثابه‌ی یک قدرت عربی، تهیه کرده است.

خطر بازرسی‌های دائمی برای سوریه

حال سوریه همانند ایران در آستانه این خطر قرار دارد که در آینده به‌طور مداوم مورد بازرسی‌های سخت‌گیرانه‌ی آژانس قرار گیرد. این مسئله در شرایطی رخ می‌دهد که رهبر جوان سوریه امید دارد از انزوای سیاسی خارج شود و به‌عنوان یک کشور مورد احترام به جامعه‌ی بین‌الملل بپیوندد.

"فرانکفورتر آلگماینه" می‌افزاید: «بر اساس داده‌های سازمان‌های اطلاعاتی‌، عملیات اسرائیل که هفت هواپیمای جنگنده‌ی "F-151" در آن شرکت داشتند، علیه تأسیساتی صورت گرفت که احتمالا با کمک کره‌ی شمالی ساخته شده است».

مقامات دمشق نخست از ورود کارشناسان آژانس بین‌المللی جهت بازرسی ممانعت کردند. ولی کنفرانس عمومی آژانس در اکتبر سال جاری با انتقاد از سوریه، خواهان شفافیت بیشتر در این زمینه شد. در پی آن بود که سوریه اعلام داشت در آینده با آژانس همکاری خواهد کرد. بدین گونه بازرسان آژانس به منطقه‌ی "الکبیر" راه یافتند.

عکس‌های ماهواره‌ای و هوایی

در پی عملیات غافلگیرکننده اسرائیل، رهبری سوریه نخست ادعا کرد که پدافند هوایی موفق شده جنگنده‌ها را از حریم هوایی کشور به عقب براند. سپس گفته شد که یک بنای متروکه‌ی نظامی بمباران شده است. اندکی پس از بمباران، عکس‌های ماهواره‌ای نشان دادند که ویرانه‌های این ساختمان به‌سرعت با خاک پوشانده شده‌اند.

روزنامه "فرانکفورتر آلگماینه" انتظار دارد که آژانس با گزارشی که ارائه می‌دهد، خواستار بازرسی از دیگر تأسیسات سوریه نیز باشد. به نوشته این روزنامه، عکس‌های هوایی که سازمان سیا از محتوای درونی محل بمباران شده انتشار داد، مورد آزمایش مؤسسه‌های مستقل، مانند "انستیتوی علوم و امنیت بین‌الملل" (ISIS) قرار گرفته است. این آزمایش‌ها تأیید می‌کنند که یک رآکتور اتمی ساخت کره شمالی در محل بمباران مستقر بوده است.

حمایت مالی ایران؟

"فرانکفورتر آلگماینه" به نقل از رونن برگمان، خبرنگار اسرائیلی، از یک "اتحاد نامقدس سه کشور" سخن می‌راند که سوریه با دو کشور ایران و کره‌ی شمالی داشته است. این خبرنگار می‌نویسد که سردار علی‌رضا عسکری که در سال ۲۰۰۷ از ایران به غرب گریخته است، این اطلاعات را در اختیار کشورهای غربی گذارده بود.

تا آن هنگام، واشنگتن و تل‌آویو بر این باور بودند که سوریه سلاح‌های شیمیایی در اختیار دارد، ولی انگیزه‌ی دستیابی به سلاح اتمی را ندارد. گفته می‌شود، بشار اسد اندکی پس از رسیدن به قدرت، در ژوئن سال ۲۰۰۰، به منظور یک معامله اتمی با کارشناسان کره‌ی شمالی ملاقات داشته است.

در پی این ملاقات اجزای ساختمان یک رآکتور اتمی از کره‌ی شمالی به سوریه منتقل می‌شوند. به نوشته "فرانکفورتر آلگماینه" این پروژه با دو میلیارد دلار پشتیبانی مالی ایران اجرا شد.