به مناسبت ٣ مه روز جهانی آزادی مطبوعات، گزارشگران بدون مرز برای اولین بار از وضعیت نگران کننده روزنامه نگاران در کشورهای عضو اتحادیه اروپا گزارش می‌دهد. آلبوم ١٠٠ عکس برای آزادی مطبوعات از عکاس مشهور فرانسوی بتینا ریهم و لیست به روز شده "دشمنان آزادی مطبوعات" در جهان، را منتشر کرد.

اتحادیه اروپا : خطر روزنامه نگاران را تهدید می‌کند

وجود آزادی مطبوعات در اتحادیه اروپا یک واقعیت است. هیچ روزنامه نگاری به دستور دولتی به قتل نرسیده و یا زندانی نشده است. سانسور رسمی وجود ندارد. رسانه‌ها عقاید متفاوت را منعکس و کثرات گرایی در عقیده به شکل عمومی تضمین شده است. با این حال نگرانی‌هایی وجود دارد.

امروز اقداماتی چون تهدیدات آشکار علیه روزنامه نگاران، سوقصد به جان آنها از سوی گروه‌های خصوصی، تهدید خانواده و .. در کشورهای اروپایی و در برخی مناطق با ویژگی نگران کننده‌ای وجود دارند.

در فرانسه روزنامه‌نگاران به هنگام پوشش خبری رویدادهای حومه‌ها در معرض تهدید فیزیکی قرار می‌گیرند. پس از شورش‌های سال ٢٠٠٥ به ویژه در حومه‌های اطراف پاریس وضعیت نگران کننده تر شده است.

در طی دوسال ونیم ده‌ها عکاس، فیلم بردار و گزارشگر مورد تعرض قرار گرفته‌اند. آخرین بار در فوریه سال جاری بندیک اگودستاه، خبرنگار روزنامه پاریزین در منطقه ویله لو بل (Villiers-le-Bel) مورد ضرب و شتم قرار گرفت و از آن تاریخ تا امروز تنوانسته است به محل کار خود بازگردد.

مورد روبرت ردکر دبیر فلسفه نیز قابل تامل است. وی در تاریخ ١۹ سپتامبر ٢٠٠٦ در روزنامه فیگارو مقاله‌ای با نام "در برابر ایجاد رعب اسلامیست‌ها، جهان آزاد چه باید بکند" منتشر کرد. این شماره روزنامه در مصر و تونس توقیف شدند. بعد از تهدید شدن به مرگ روبرت ردکر مجبور به فروش خانه و ترک فعالیت‌های آموزش و زندگی تحت حفاظت پلیس شد. در آغاز سال میلادی ٢٠٠٧ در لیبی جوان مراکشی بازداشت شد و اعتراف کرد که یکی از عوامل تهدید این معلم فرانسوی بر روی سایتی اسلامی بوده است. یکی دیگر از عوامل تهدید به مرگ در ماه می‌در فرانسه محاکمه می‌شود. در حال حاضر روبرت ردکر تحت حفاظت پلیس زندگی می‌کند و حتا برای سفر به خارج از کشور نیز از سوی پلیس اسکورت می‌شود. وی به گزارشگران بدون مرز اعلام کرده است که " که تهدید بر روی سایت‌های اینترنت به شکل مرتب به روز می‌شوند، این امر از ویژگی‌های این رسانه است، ولی تهدید علیه من از طریق ارسال‌ای میل هم انجام گرفته است."

در ایتالیا تهدید روزنامه نگاران از سوی مافیا یا بهتر است بگویم مافیاها انجام می‌شود، سازمان‌هایی همچون : کامورا در ناپل، ندارنگتا در کالابر، کوزا نسترا در سیسیل و.... در جنوب کشور فعال هستند. در کل ده‌ها روزنامه نگار در پی تهدید باند‌های جنایتکار، تحت حفاظت پلیس زندگی و کار می‌کنند. آمار نامه‌های تهدید آمیز، تعرض به ماشین و منازل و تهدید خانواده‌ها از مرز صدها مورد گذشت است. همه روزنامه نگارانی که در باره فعالیت‌های مافیا کار می‌کنند هر کدام به نوعی تهدید شده‌اند.

لیرو آبات گزارشگر ٣٨ ساله خبرگزاری ANSA در پالرم سیسیل که تحت حفاظت پلیس قرار دارد، معتقد است روزنامه نگاران هر روز بیشتر از پیش در معرض خطر قرار می‌گیرند. وی می‌گوید" از ده پانرده سال پیش رهبران مافیا تغییر کرده اند، آنها دیگر نه آن مردان بی فرهنگ گذشته که دکتر و یا سیاستمدار و با تحصیلات عالی هستند. آنها می‌دانند خبر اهمیت دارد و باید آن را دستکاری کرد، خشونت یک بخش از اعمال فشار است. روزنامه نگاران می‌توانند خریده شوند و یا به فساد کشیده شوند."

در اسپانیا و در ایالت باسک سال‌هاست که روزنامه نگاران از سوی سازمان او ت آ (Euskadi Ta Askatasuna- ETA) مورد تهدید قرار می‌گیرند. لاندا برورو مدیر گامبیو ١٦ می‌گوید "فشار‌ها از سال ٢٠٠٠ به این سو به ویژه با به قتل رساندن روزنامه نگاران تشدید شده است." جوزه لوئیز لوپز دو لاکال روزنامه نگار ال موندو با شلیک چندین گلوله بر پیکرش در همین دوران به قتل رسید، سال بعد من هم هدف سوقصد قرار گرفته و در پی منفجر شدن یک بسته پستی شدیدا زخمی شدم، چند تا از انگشتان و دید چشم چپم را از دست دادم." یکی از روزنامه نگاران ال پایس که خواهان فاش شدن هویت اش نیست می‌گوید " سالهای اخیر دشوار بودند، مشکل به روی هم جمع شدن خشونت در فضای سرد و منقبضی است که کار ما را با دشواری روبرو می‌کند. سال‌هاست که این اوضاع ادامه دارد، من دیگر خسته شده ام."

در ایرلند شمالی علیرغم پیشرفت روند صلح در طی سالهای اخیر و تشکیل دولتی ائتلافی محلی در سال ٢٠٠٧ اما هنوز تعدادی از روزنامه نگاران تهدید به مرگ می‌شوند. این تهدیدات عمدتا از سوی گروه‌های نزدیک به جنبش‌های پروتستان هوادار اتحاد با بریتانیا، انجام می‌گیرد. یکی از این گروه‌ها از بازماندگان گروه شبه نطامیان وحدت طلب (l’Ulster Defence Association) است که در کار قاجاق مواد مخدر و باج گیری نیز دست دارد. از سوی دیگر گروهای انشعابی ارتش آزادیبخش ایرلند نیز (IRA در پی پذیرش روند صلح سلاح‌های خود را تجویل داد.) روزنامه نگاران را تهدید می‌کند. روزنامه نگارانی که در محل کار می‌کنند می‌گویند حفاظت پلیس و دولت از روزنامه نگاران بسیار ناچیز و تقریبا هیچ است. عاملان قتل روزنامه نگار مارتین اوهاگن تا کنون دستگیر نشده‌اند. در سپتامبر ٢٠٠٧ بادکنکی که پیامی به آن آویخته شده بود برای دفتر تلویزیون بلفاست ارسال شد. در این پیام آدرس محل زندگی و شماره خودرو روبین لیونگستون سردبیر روزنامه آندرسون استون نیوز روزنامه محلی که عمدتا کاتولیک‌های ناسیونالیست و جمهوری خواه خواننده آن هستند، نوشته شده بود. این روزنامه نگار قسم یاد کرده است که به انتشار گزارش‌هایش ادامه دهد، اما اعتراف می‌کند که این "تهدیدات تاثیری مخرب بر فضای آزادی مطبوعات نهاده است."

در دانمارک در تاریخ ٨ فوریه ٢٠٠٨ ماموران امنیتی طرح ترور کورد وسترگارد یکی از کاریکاتوریست‌های ( پیامبر اسلام) محمد را نافرجام گذاشتند. این روزنامه نگار ٧٣ ساله امروز تحت حفاظت پلیس مخفی دانمارک زندگی می‌کند و مجبور است هر دو هفته یکبار خانه اش را عوض کند. اما وی همچنان به کارش برای نشریه «یولاند پستن» ادامه می‌دهد.

در سالهای اخیر موارد زیادی از اعمال خشونت علیه روزنامه نگاران در کشورهای سوئد، بلغارستان، رومانی، مجارستان،جمهوری چک و قبرس شمارش شده‌اند. تقریبا غیر ممکن است که آماری کامل از اعمال خشونت علیه روزنامه نگاران ارائه داد، اما می‌توان از صدها مورد تهدیدات جدی، تهاجم و ضرب وشتم نام برد.

"دشمنان آزادی مطبوعات" در جهان

از هفت سال پیش گزارشگران بدون مرز لیست "دشمنان آزادی مطبوعات" در جهان را هر ساله به روز و منتشر می‌کند. این مردان و زنان که یا مستقیم و یا به واسطه زیر دستان خود روزنامه نگاران را تهدید وسرکوب می‌کنند، معمولا در رده‌های بالای قدرت قرار دارند رئیس جمهور؛ نخست وزیر، وزیر و شاه و یا ولی فقیه و یا فرمانده و رئیس گروه‌های چریکهای شورشی و یا رهبر سازمان‌های تبهکاری هستند. دشمنان مطبوعات چهره و نام و نشانی دارند، این درندگان آزادی مطبوعات از قدرت خود برای زندانی، شکنجه کردن، ربودن و یا حتا به قتل رساندن روزنامه نگاران و استفاده می‌کنند. عموما موقعیت و مقام آنها عاملی برای مصون ماندن شان از مجازات است و برای مسئولیتی که در نقض حقوق بشر دارند معمولا هیچگاه محاکمه نمی‌شوند. گزارشگران بدون مرز از سال ٢٠٠٢ تصمیم گرفته است که هر ساله چهره‌ی این دشمنان آزادی مطبوعات را آشکار و آنها را به همگان معرفی کند.

در سال ٢٠٠٨ دشمنان آزادی مطبوعات ٣۹ تن هستند. از لیست سال گذشته ٥ نفر حذف شده‌اند. فیدل کاسترو که رسما قدرت را به برادر خود رائول کاسترو واگذار کرد. پرویز مشرف که با شکست در انتخابات عملا قدرت سرکوب مطبوعات را نیز از دست داد. در اتیوپی با آزادی روزنامه نگاران زندانی ملس زنواوی از لیست کنار گذاشته شد، امری که برای شاه سوازی لند نیز اتفاق افتاد وی نیز در چند سال گذشته دیگر مسئول نقض آزادی مطبوعات نیست. و در آخر شارل بله کوده رهبر جوانان میهن پرست ساحل عاج که از صدور دستور حمله به روزنامه نگاران خارجی و یا نزدیک به مخالفان حکومت، دست برداشته است.

اما به لیست امسال ده تن دیگر اضافه شده‌اند. در سرزمین‌های خودمختار فلسطین شاخه نظامی حماس در غزه و نیروی امنیتی حکومت خودمختار در کناره رود اردن برای سرکوب و متهم کردن روزنامه نگاران به حمایت از طرف مقابل و نقض خشونت بار آزادی مطبوعات، و ارتش اسرائیل نیز به دلیل تهاجم به روزنامه نگاران به هنگام تحت پوشش خبری قرار دادن حملات به سرزمین‌های خودمختار فلسطین به لیست اضافه شده‌اند. در آوریل ٢٠٠٨ خبرنگار فلسطینی خبرگزاری رویترز با شلیک گلوله یک تانک اسرائیلی کشته شد.

رئیس جمهور ترکمنستان قربانقلی بردی محمداف که از یکسال پیش قدرت را در دست گرفته است به وعده‌های خود برای اصلاحات دمکراتیک عمل نکرد. رسانه‌ها همچنان تحت کنترل دولت قرار دارند و زندانیان عقیدتی از زندان آزاد نشدند.

در سومالی دشمنان آزادی مطبوعات بی شمارند در لیست سال ٢٠٠٨ گزارشگران بدون مرز گروه مسلح ال شباب ، محمد دهری فرماندار و شهردار موگادیشو و ورسامی درویش فرمانده نهاد امنیت ملی اضافه شده‌اند.

در سریلانکا گوتباهیا راجاپاکس برادر رئیس جمهور و وزیر دفاع که به شکل منظم دستور حمله به مطبوعات را صادر می‌کند و در شمال رهبر ببر‌های تامیل ولو پیلا پارابهاکاران که همچنان به تهدید روزنامه نگاران ادامه می‌دهد به لیست سال ٢٠٠٨ پیوسته‌اند.

در نپال با آنکه آرامش سیاسی بازگشته است اما چند گروه مسلح افراطی جنوب کشور را به جهنمی برای روزنامه نگاران تبدیل کرده‌اند.

انتشار آلبوم عکس

هر سال گزارشگران بدون مرز مجموعه‌ای از عکس‌های یک هنرمند و یا عکاس مشهور را در آلبومی به نام " برای آزادی مطبوعات" منتشر می‌کند. بخش عمده‌ای از درآمد گزارشگران بدون مرز از این راه تامین می‌شود. امسال آلبوم ١٠٠ عکس برای آزادی مطبوعات از عکاس مشهور فرانسوی بتینا ریهم که پرتره‌هایی از زنان چینی از نگاه غرب است، در اختیار گزارشگران بدون مرز قرار گرفته است. بهای این آلبوم ۹ یورو است و در تمامی روزنامه فروشی‌ها به فروش می‌رسد.