جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - Friday 29 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Sun, 02.03.2008, 16:34


ایران امروز: محمد مصطفایی، وکیل ۱۷ نوجوان محکوم به اعدام، در نامه‌ای خبر از ‏وضعیت سه نوجوان محکوم به اعدام در اصفهان می‌دهد که دو تن از آنان در هنگام ارتکاب ‏جرم ۱۵ سال و نفر سوم ۱۷ سال سن داشته‌اند. مصطفایی در این نامه همچنین توضیح ‏می‌دهد که در هيچ جاي قانون مجازات اسلامي و حتي ديگر قوانين موجود، سن مسئوليت ‏كيفري اطفال مشخص نشده است و با استناد به تعهدات بین‌المللی ایران، صدور اعدام به ‏خاطر جرایم زیر۱۸ سال را نادرست می‌شمارد. مصطفایی همچنین قانون قصاص را یکی از ‏ایرادهای عمده لایحه مجازات می‌داند که باید تصحیح شود.‏

متن نامه محمد مصطفایی به شرح زیر است.‏

آخرین وضعیت سه محکوم اصفهانی زیر ۱۸ سال به قصاص نفس‏

سید رضا حجازی متولد 1367 که در زمان ارتکاب جرم 15 داشت. احمد مرتضویان متولد ‏‏1370 که وی نیز در زمان ازتکاب جرم 15 سال داشت و ایمان هاشمی متولد 1368 که در ‏هنگام ارتکاب جرم ۱۷ سال داشت متهمین به قتل می باشند که در حال حاضر هر سه در ‏زندان مرکزی اصفهان با قرار بازداشت موقت در حبس به سر می برند.‏

سید رضا حجازی متولد ۱۳۶۷ در زمان ارتکاب جرم ۱۵ داشت‏



‏* پرونده اتهامی سیدرضا حجازی متولد 30/4/1367 حکایت از این دارد که در تاریخ ‏‏28/6/1382 در حین نزاع چند نفر با یکدیگر فردی به نام وحید صادقیان چاقو خورده و به ‏بیمارستان سپاهان منتقل و به محض ورود به بیمارستان فوت می نماید. پزشکی قانونی ‏علت فوت را بریدگی قلب و عوارض اصابت جسم برنده تشخیص می‌دهد. در ادامه تحقیقات ‏سید رضا دستگیر شده و پس از تفهیم اتهام می گوید:‏
‏" شب حادثه به اتفاق وحید و ابراهیم برای تفریح رفته بودیم پارک ایثارگران، داشتیم بازی ‏می کردیم. نمی دانم ابراهیم به مقتول و دوستانش شن پاشید یا برعکس. به همین جهت بین ‏آنها دعوا شد. دیدم که آنها دو نفر بودند، یکی مقتول و یکی دیگر که او را نمی شناختم، ‏دارند کتک کاری می کنند. من و دهقان رفتیم آنها را جدا کنیم که مرحوم وحید صادقیان با ‏مشت به صورت من کوبید که من هم با چاقویی که همراه داشتم به سینه او زدم و وحید هم ‏چند ضربه از پشت به کتف مقتول زد."‏

‏ از طرفی موکل در جلسات مکرر رسیدگی، اذعان داشته که قصد قتل را نداشته است.‏

شعبه 106 دادگاه عمومی جزایی اصفهان بر اساس شکایت و درخواست اولیاءدم مقتول به ‏استناد بند ب ماده 206 قانون مجازات اسلامی رضا را به قصاص نفس محکوم می کند. با ‏عتراض موکل نسبت به حکم صادره پرونده به شعبه 28 دیوانعالی کشور مستقر در مشهد ‏ارجاع و قضات شعبه بدون در نظر گرفتن سن موکل و اینکه ایشان می بایست در دادگاه ‏اطفال محاکمه می گردیده دادنامه صادره را تایید می نماید.‏

پرونده موکل جهت اجرای حکم به دفتر اجرای احکام ارسال می گردد که دادیار اجرای احکام ‏جهت اعمال ماده 205 قانون مجازات اسلامی مبنی بر استیذان در اجرای حکم، به دفتر ‏ریاست محترم قوه قضاییه ارجاع می‌نماید که بازرسان ویژه ریاست محترم قوه قضاییه با ‏گرفتن ایراداتی شکلی از جمله دعوت از اولیاء دم جهت برقرای صلح و سازش به اجرای ‏احکام ارسال می نماید.‏

حال در صورتیکه اولیاء دم از قصاص گذشت ننمایند احتمال دارد که با موافقت ریاست ‏محترم قوه قضاییه ، حکم صادره اجرا شود. این در حالی است که همانگونه که گفته شد ‏رضا در دادگاهی به جزء دادگاه اطفال محاکمه و محکوم شده است.‏

احمد مرتضویان متولد 1370 که وی نیز در زمان ازتکاب جرم 15 سال داشت


‏ * احمد مرتضویان متولد 13/5/1370 دیگر زندانی محکوم به قصاص نفس است که در ‏حال حاضر سنش 16 سال می باشد وی از تاریخ 13/7/1385 دستگیر و با قرار بازداشت ‏موقت به اتهام قتل عمد مرحوم علی قربانی در زندان مرکز اصفهان بسر می برد در حالی که ‏اینگونه اطفال می بایست در کانون اصلاح و تربیت نگهداری شوند.‏

‏ ایشان می گوید: "ساعت حدود هفت بعد از ظهر بود که با محمود از طرف پارک نزدیک ‏منزلمان بر می گشتیم که محمود، مقتول را دید که چون از قبل این دو اختلاف داشتند ‏درگیری لفظی بوجود آمد. مقتول به من فحش داد و به این صورت درگیر شدیم و من یک ‏لحظه نفهمیدم که چطور شد چاقویی را که برای دفاع از خودم همراهم بود در آوردم و از ‏پشت به کتف وی زدم و فرار کردم. اصلا فکر نمی کردم که او کشته شود. روز بعد که از ‏نزدیک منزل مقتول رد شدم فهمیدم او فوت نموده است."‏
‏ ‏
موکل در سال گذشته که این اتفاق به وقوع پیوسته تنها 15 سال سن داشته و در حال حاضر ‏که یک سال از این ماجرا می گذرد رفتار و کردار او نشان می دهد فاقد رشد عقلانی بوده و ‏اعمال خود را نمی تواند درک کند.‏

برای وی قرار مجرمیت صادر شده و با صدور کیفرخواست به اتهام قتل عمد پرونده به شعبه ‏‏17 دادگاه کیفری استان ارجاع و قضات شعبه با حصول علم از طریق متعارف به استناد بند ‏ب ماده 206 قانون مجازات اسلامی موکل را به قصاص نفس محکوم نمودند. ‏

در حال حاضر با اعتراض موکل به دادنامه صادره پرونده به دیوانعالی کشور ارسال شده ‏است.‏

ایمان هاشمی متولد 1368 که در هنگام ارتکاب جرم 17 سال داشت


‏* ایمان هاشمی دیگر موکلی است که متولد 9/3/1368 می باشد. وی در تاریخ 3/4/1385 ‏در نزاعی در حومه گلپایگان اصفهان شرکت کرده و در این نزاع شخصی به نام امیر امامی ‏‏26 ساله به قتل می رسد. چون در پی فرار موکل از صحنه درگیری برادر وی دستگیر می ‏شود، موکل خود را معرفی کرده و در اداره آگاهی و نزد بازپرس پرونده اقرار می کند که ‏خود به مقتول چاقو زده است. وی گفته است که از دو ماه قبل امیر پشت سر وی حرفهای ‏زشت می زد تا اینکه در روز واقعه او با دوستم بهنام درگیر می شود و به همدیگر فحاشی ‏می کنند و از همدیگر جدا می شوند. بعد از ظهر همان روز مجددا با بهنام به پارک ‏شهرداری رفتیم و امیر هم آمد به من حرفهای زشت زد و با هم دعوا کردیم و مردم ما را جدا ‏کردند. من با بهنام به مغازه پدرم رفتیم و امیر با دوستانش به درب مغازه پدرم آمدند و می ‏خواستند مرا کتک کاری کنند که من رفتم از مغازه پدرم یک چوب آوردم که امیر چوب را از ‏من گرفت و بر سرم زد که سرم شکست و بعد آنها رفتند. من هم با بهنام به مغازه برادرم ‏رفتم. یک کارد از مغازه برداشتم و آمدم پارک شهرداری. امیر با دوستانش در پارک بودند و ‏امیر باز دنبال ما آمد و درگیر شدیم. چون ترسیدم چاقو را به طرف امیر پرتاب کردم و به ‏سینه وی اصابت کرد و وی را به بیمارستان رساندند که متاسفانه فوت نمود."‏

موکل با اقرارهای فوق به اتهام قتل عمد تحت تعقیب قرار گرفته و بازپرس رسیدگی کننده به ‏پرونده برای وی قرار مجرمیت صادر و متعاقب آن کیفرخواست نیز صادر می گردد. پرونده ‏جهت رسیدگی ماهوی و تعیین مجازات به شعبه 17 محاکم کیفری استان ارجاع و در جلسه ‏رسیدگی موکل اعلام می دارد تمام اقرار هایی که در اداه آگاهی و نزد بازپرس از وی گرفته ‏شده همگی بر اثر فشارهای وارده به ایشان بوده و منکر ارتکاب قتل می شود. اکثریت ‏قضات شعبه نیز بدون در نظر گرفتن ادعای جدید موکل به استناد بند ب ماده 206 قانون ‏مجازات اسلامی حکم به قصاص نفس وی داده و اقلیت قضات نیز اعلام می دارند که احضار ‏شهود و مطلعین و افراد دیگری که در منازعه دخالت داشته اند جهت کشف حقیقت ضروری ‏است. ‏

دادنامه صادره پس از ابلاغ به موکل مورد اعتراض قرار گرفته که قضات دیوانعالی کشور ‏نیز بدون توجه به محتویات پرونده و انکار شدید موکل مبادرت به تایید حکم دادگاه بدوی ‏می نمایند. این در حالی است که خانواده موکل نیزمدعی هستند که ایمان بی گناه بوده و گناه ‏برادر خود را به گردن گرفته است. چرا که در نزاعی که اتفاق افتاد، مجید هاشمی مبادرت به ‏قتل مرحوم نمود لیکن ایمان برای رهایی برادرش از مرگ، ارتکاب جرم را به گردن گرفت و ‏راهی زندان شد. پس از صدور حکم به قصاص نفس برادر، موکل بارها خواست خود را ‏معرفی نماید ولی موکل به طرق مختلف اجازه دخالت به وی را نمی داد تا اینکه عذاب وجدان ‏مجید به قدری گردید که ناچار شد خودکشی نماید. به همین خاطر در تاریخ 7/7/1386 خود ‏را آتش زد و در این مدت نیز در نزد شهود اقرار نمود که خود مقتول را به قتل رسانده است ‏تا اینکه در تاریخ 9/11/1386 پس از ماهها دست و پنجه نرم کردن با مرگ، به رحمت ‏ایزدی شتافت.‏

پرونده با توجه به قطعیت دادنامه صادره می بایست جهت گذراندن تشریفات اجرا به دفتر ‏اجرای احکام ارسال شود.‏

ابهام قانون درباره سن مسئولیت کیفری

در مورد این سه پرونده نکاتی قابل توجه می باشد و آن اینکه:‏

‏ اولا - در هيچ جاي قانون مجازات اسلامي و حتي ديگر قوانين موجود، سن مسئوليت كيفري ‏اطفال مشخص نشده و قانونگذار در مادة 49 قانون مجازات اسلامي(ماده مورد استناد قضات ‏دادگستري در صدور حكم قصاص و اعدام) مقرر مي دارد :«اطفال در صورت ارتكاب جرم ‏مبري از مسئوليت كيفري هستند » تبصرة‌اين ماده طفل را به كسي اطلاق نموده كه به "حد ‏بلوغ شرعي" نرسيده باشد و به "حد شرعي" اكتفا نموده است. البته در قانون مدني كه ‏مربوط است به امور حقوقي – نه كيفري – قانونگذار در تبصره يك مادة 1210 مقرر نموده ‏که سن بلوغ در پسر 15 سال تمام قمري و در دختر 9 سال تمام قمري است. اين ماده كه ‏علي القاعده رسيدن صغار به سن بلوغ را دليل رشد قرار داده و خلاف آنرا محتاج به اثبات ‏دانسته ناظر به دخالت آنان در هر نوع امور مربوط به خود، در امور مدني مي باشد.‏
‏ ‏
علي القاعده نمي توان با توجه به اصل تفسير به نفع متهم در امور كيفري به مجموع قوانين ‏مدني رجوع نمود مگر آنكه در اين خصوص تصريح بعمل آمده باشد.‏

اما با مراجعه به مجموع مقررات بين المللي مي توان استنباط نمود كه سن مسئوليت كيفري ‏اطفال در خصوص مجازاتهاي سالب حيات 18 سال مي باشد با اين توضيح كه بند الف مادة ‏‏37 كنوانسيون حقوق كودك صراحتاً مقرر نموده كه:« هيچ كودكي مورد شكنجه يا ساير ‏رفتار هاي بي رحمانه ، غير انساني يا تحقير آميز قرار نگيرد. مجازات اعدام ، يا حبس ابد ‏بدون امكان آزادي ، نبايد در مورد جرمهايي كه اشخاص زير 18 سال مرتكب مي شوند ‏اعمال گردد».‏

‏ اين كنوانسيون در سال 1372 به دليل اهميت جايگاه و نقش كودكان تحت عنوان قانون ‏اجازه الحاق دولت جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون حقوق كودك به تصويب نمايندگان ‏مجلس شوراي اسلامي رسيده و اين ماده کنوانسیون بدون هيچ ايرادي به مجلس، جهت ‏اعلام به قوة مجريه و نشر آن ارسال شد. بنابراين طبق مادة 9 قانون مدني كه مقرر ‏مي دارد:« مقررات و عهودي كه بر طبق قانون اساسي بين دولت ايران و ساير دول منعقد ‏شده باشد در حكم قانون است». نمي توان حكم به قصاص نفس و اعدام اطفال زير 18سال را ‏صادر نمود چرا كه به نظر مي رسد اختلاف در سن "بلوغ شرعي" با تصويب اين ‏كنوانسيون و تأييد آن توسط شوراي محترم نگهبان رفع و در خصوص مجازاتهاي سالب ‏حيات، سن مسئوليت كيفري طفل "زير 18 سال"مي باشد بنابراين احكام صادره توسط ‏محاكم دادگستري بنا به استدلالات مرقوم نسبت به سلب حياط اطفال زير 18 سال از اين لحاظ ‏مخدوش و قابليت نقض را دارد.‏

ایراد اساسی: قانون قصاص

ثانیا – صرفنظر از ایرادها و اشکالات قانونی که در رسیدگی به پرونده موکلینم وجود دارد ‏ملاحظه می گردد که هر کدام از سه مورد یاد شده به استناد بند ب ماده 206 قانون مجازات ‏اسلامی محکوم به قصاص نفس شده اند. بند ب این ماده مقرر می دارد که هر چند شخصی ‏قصد کشتن دیگری را نداشته باشد، لیکن عمدا عملی را انجام دهد که نوعا کشنده باشد، قتل ‏عمد محسوب می گردد. این بند از ماده قانونی یاد شده یکی از بزرگترین ایرادهایی است که ‏می بایست در لایحه قانونی مطرح در مجلس شورای اسلامی اصلاح شود چرا که به طور کل ‏انصاف نیست که کسی را به قصاص نفس محکوم نماییم که خواستار نتیجه مجرمانه قتل ‏نبوده است و به عبارت دیگر نمی خواسته دیگری را به قتل برساند.‏

عدم رشد عقلانی موکلینم و دیگر کسانی که در سن زیر 18 سالگی مرتکب جرمهایی که ‏مجازات قانونی آنها سلب حیات بوده و نیز تلقین پذیری این اشخاص و اینکه قتلهای انجام ‏شده تماما به صورت اتفاقی بوده است از دیگر مواردی است که خدشه در قصاص نفس ‏ایجاد می نماید که می بایست مورد بررسی و تامل عمیق قرار گیرد.‏

‏ محمد مصطفایی ‏
وکیل 17 محکوم به اعدامی که در هنگام ارتکاب جرم سنشان زیر 18 سال بوده است ‏



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024