ایسنا: ترور بى‌نظير بوتو ضمن افزايش بحران و خشونت‌هاى داخلى و احتمال لغو انتخابات پارلمانى بدترين بحران را طى ۶۰ سال گذشته براى اين كشور رقم زد.

به نوشته‌ى روزنامه‌ى البيان -چاپ امارات متحده‌ى عربى- بسيارى از كارشناسان معتقدند كه با توجه به كناره‌گيرى مشرف از سمت فرماندهى ارتش كه طى دو هفته‌ى گذشته و تحت اعمال فشارهاى بين‌الملل انجام شد، ترور بى‌نظير بوتو، نخست وزير اسبق پاكستان اين فرصت را به وجود آ‌ورده كه وى از اين فرصت براى اعمال مجدد وضعيت فوق‌العاده در پاكستان و يا لغو و تاخير انتخابات پارلمانى استفاده كند.

اين كارشناسان همچنين بر اين باورند كه حتى در صورت عزم دولت پاكستان براى برگزارى انتخابات پارلمانى، اعلام تحريم اين انتخابات توسط نواز شريف، نخست وزير اسبق اين كشور و درخواست‌هاى وى مبنى بر كناره‌گيرى مشرف وضعيت را پيچيده‌تر ساخته است.

يكى از كارشناسان امور پاكستان در موسسه‌ى تحقيقاتى چتم هاوس در لندن معتقد است كه انتخابات پارلمان در پاكستان هرگز برگزار نمى‌شود.

وى تاكيد كرد: ترور بوتو فرصت مناسبى را براى مشرف به وجود آورده كه بار ديگر وضعيت فوق‌العاده در اين كشور اعلام كند.

وى هم‌چنين عنوان داشت: پاكستان به عنوان هم پيمان اصلى آمريكا در جنگ عليه تروريسم در افغانستان با بحران‌هاى زيادى از جمله سه جنگ با همسايه‌ى هسته‌يى‌اش هندوستان روبه‌رو بوده اما مى‌توان به جرات اعلام كرد كه بحران اخير بدترين بحران از سال ۱۹۴۷ تا كنون در پاكستان است.

اين كارشناس امور پاكستان تاكيد كرد: حقيقت آن است كه بوتو در راولپندى كشته شد، منطقه‌اى كه كيلومترها از مرزهاى شمال غرب پاكستان و محل فعاليت تروريست‌ها به دور است و اين مساله نگرانى‌ها را نسبت به سهل‌انگارى دولت پاكستان در جلوگيرى از وقوع اين حادثه افزايش مى‌دهد.

وى تاكيد كرد: به نظر مى‌رسد دولت پاكستان سعى دارد به نوعى بر اين موضوع سرپوش بگذارد.

مدير اجراى موسسه‌ى آسيا و اقيانوسيه در مركز پژوهش‌هاى امنيتى و اطلاعاتى انگليس نيز مى‌گويد مخالفان سياسى بوتو و نزديكان به حزب مشرف را نيز نبايد از دايره‌ى مظنونان به دست داشتن در ترور بوتو دور كرد.

وى تاكيد كرد: نهايتا تعيين اين مساله كه حقيقتا چه كسى عامل اصلى اين ترور است امرى سخت و دشوار است زيرا در كنار طالبان و القاعده افراد زيادى از جمله برخى عناصر ارتش و سازمان‌هاى اطلاعاتى پاكستان هستند كه روابط خوبى با بوتو نداشتند و علاوه بر آن بوتو مخالفان سياسى زيادى در پاكستان داشته و همه از اين امر مطلع هستند.

وى ادامه داد: در هر صورت اين ترور پيامدهاى زيادى را به دنبال دارد كه مهمترين آن احتمال افزايش خشونت‌ها در پاكستان و اعلام وضعيت فوق‌العاده در پاكستان است كه دستگيرى‌هاى زيادى را نيز به دنبال خواهد داشت.


مرگ بوتو؛ عقب‌گردى براى استراتژى‌ مشرف - بوش

ایسنا: "حاكم پاكستان،‌ شريك نزديك و ضامنى براى ثبات در مبارزه با ترور". اينها صفاتى هستند كه رييس جمهور آمريكا آن را به دوست خود مشرف نسبت مى‌داد، اما مرگ بى‌نظير بوتو ثابت كرد كه همه اين‌ها اشتباه بوده است. اين تصور و پيمان "بوش - مشرف" در هم شكست و اكنون آمريكا به استراتژى جديدى در اين مورد احتياج دارد.

پايگاه اينترنتى اشپيگل در تحليلى در ارتباط با ترور بى‌نظير بوتو نخست وزير اسبق پاكستان، نوشته است: پرويز مشرف رييس جمهور پاكستان، در سالهاى گذشته حملات انتحارى زيادى را از سوى افراطيون تجربه كرده است. حال با اين عمليات انتحارى كه منجر به كشته شدن بى‌نظير بوتو نخست وزير سابق شد، اين سوال پيش مى‌آيد كه ابعاد اين بحران تا چه اندازه وسعت دارد؟ ارتش چه كارى انجام مى‌دهد؟ و آمريكا چه اقدامى خواهد كرد؟ هرگونه اقدام انتحارى عليه بى‌نظير بوتو به مشرف از لحاظ سياسى ضربه وارد مى‌كند؛ اول به دليل شايعاتى مبنى بر آن كه وى در اين اقدام دست داشته است و قبل از هر دليل ديگرى تبعات اين بحران جديد، مطمئنا بر روابط دولت جورج بوش با مشرف تاثير گذار خواهد بود، چرا كه اين مناسبات براى ديكتاتور پاكستان به معناى حيات سياسى وى است.

اشپيگل در ادامه آورده است: رييس جمهور آمريكا اين اقدام را حمله‌اى از سوى افراطيون و به عنوان مرحله‌ى جديدى در راه مبارزه با ترور درجه بندى كرده است و بعد از اين اقدام اولين مكالمه تلفنى بوش با مشرف صورت گرفت. اين مكالمه تلفنى و همينطور موضع‌گيرى آمريكا در قبال اين اقدام كه آن را اقدام جديد افراطيون دانسته است را مى‌توان اين طور توجيه كرد كه بوش هم چنان به خط ارتباطى خود با مشرف وفادار مانده است و او را هم چنان دوست صميمى خود و به عنوان متحد خود در راه مبارزه با ترور و به عنوان تنها شخصيت رهبر سياسى در پاكستان كه توانايى حفظ اين كشور را در برابر حملات افراطيون داراست، مى‌داند.

مرگ بوتو براى استراتژى‌ پاكستان - بوش، شايد آخرين عقب‌گرد تاسف بار به شمار مى‌رود و مى‌توان نهايتا اثبات كرد كه دولت بوش با وجود مشرف در پاكستان هيچ ثباتى را نمى‌تواند تضمين كند. نظم و ترتيبى كه آمريكا براى مشرف و بوتو و با حضور اين دو در پاكستان پيش بينى كرده بود يا شايد هم به اين معنا باشد كه مشرف خواهان حفظ اين نظم و ترتيب نيست، چرا كه او از ابتدا هم با ممانعت و مخالفت با تقسيم قدرت، به گونه‌اى از ايجاد ثبات در پاكستان جلوگيرى كرد.

از ديگر سو شايد اين اقدام انتحارى بهانه‌اى براى مشرف فراهم آورد تا بار ديگر در پاكستان وضعيت فوق‌العاده اعلام كرده و به اين ترتيب كنترل و قدرت بيشترى به دست آورد. برخى از مقامات بلندپايه آمريكا نيز طبق موضع‌گيرى‌هاى اوليه، بر اين باور هستند كه انتخابات هشتم ژانويه در موعد مقرر برگزار نخواهد شد.

در بخش ديگرى از اين تحليل مى‌خوانيم: حسن عباس از دانشگاه هاروارد گفته است: بسيارى از پاكستانى‌ها ضعف سرويس امنيتى مشرف را مسوول اين واقعه مى‌دانند. آنها عقيده دارند اين ناتوانى ضعف سرويس امنيتى مشرف بود كه امكان اين حمله انتحارى را فراهم كرد.

بوتو به طور كلى ماه‌هاى گذشته و در قالب ايميل‌هايى از كمبود حفاظت‌ها از وى ابراز نارضايتى كرده بود. وى در روز ۲۶ اكتبر در نامه‌اى به يكى از مشاوران آمريكايى نوشته بود: اگر حمله‌ى انتحارى ديگرى پيش آيد، من مشرف را مسوول آن مى‌دانم.

عمليات انتحارى ۲۶ اكتبر هشت روز بعد از اولين سوء قصد به وى بود. در اولين سوء قصد به بوتو در كراچى، ۱۳۰ تن جان باختند. بوتو در اين نامه اشاره كرده بود كه بارها از مشرف براى حفاظت پليسى بيشتر تقاضا كرده است، اما اين موضوع به طور جدى دنبال نشده است. شوهر بى‌نظير بوتو نيز مشرف را مسوول مرگ همسرش دانسته است.

دولت آمريكا تاكنون ارتباطات كمى را با كانديداهايى داشته است كه به عنوان آلترناتيوهايى براى مشرف مطرح مى‌شوند. كاخ سفيد قبل از هر كس ديگرى براى پيشبرد استراتژى خود به مشرف اميد بسته است. كمك‌هاى واشنگتن نيز كه بالغ بر ۱۱ ميليارد دلار است و در راستاى كمك‌هاى آمريكا براى تاييد و تشويق تلاشهاى دولت مشرف در مبارزه با القاعده در مرزهاى افغانستان بوده است را مى‌توان دليل اين مدعا دانست. از اين مبلغ تنها ۱۰ درصد صرف پروژه‌ها و كمك به توسعه پاكستان بوده است، بخش اعظم اين كمك‌ها مستقيما به ارتش مشرف اختصاص يافته است. آيا اين كمك‌ها باز هم ادامه خواهد داشت؟ بوش تاكنون براى كنترل مجدد و بررسى كمك‌هاى مالى به پاكستان خود را محتاط نشان داده است، اما كنگره بر ارتباط اين كمك‌ها با پيشرفت در زمينه ايجاد دموكراسى ايستادگى و تاكيد مى‌كند. در ماه‌هاى گذشته هم بين وزارت امور خارجه‌ و كاخ سفيد نزاع‌هايى بر سر اين سوال پيش آمده است كه تا چه زمان مى‌توان به آينده‌اى كه مشرف براى پاكستان رقم خواهد زد اعتماد كرد و اميدوار بود؛ چرا كه آنها بر اين باور هستند كه استراتژى بوش در پاكستان از مدت‌ها پيش دچار شكاف شده است. اين در حالى است كه بوش و چنى همچنان خيره سرانه به مشرف دل بسته‌اند و به موضع‌گيرى شخصى وى در راه مبارزه با تروريسم بسيار اميدوارند. در وزارت دفاع و وزارت خارجه‌ نظرات عليه اين استراتژى هم چنان رو به رو شده است.

اشپيگل در بخش پايانى اين تحليل آورده است: مقتدر خان هم از موسسه بروكينگز در مصاحبه‌ با اشپيگل آن لاين اظهار داشت: حاكم پاكستان نه توانست دموكراسى را بر پاكستان حاكم كند و نه توانست به پيشرفت‌هاى قابل ملاحظه‌اى در راه مبارزه با تروريسم دست يابد. بايد به خسارات وارد شده به آمريكا در افغانستان توجه كنيم. طالبان و القاعده در اين ناحيه قوى‌تر شده‌اند.

دانيل تواينينگ نيز از موسسه جرمن مارشال فوند اظهار كرد: اين كه مشرف اين گونه به حكومت دل بسته است، باعث رشد روز افزون نفرت نسبت به آمريكا مى‌شود چرا كه وجود حاكمى چون مشرف كه از حمايت آمريكا برخوردار است باعث تقويت بنيادگرايان و سردرگمى كامل ارتش پاكستان خواهد شد.

آينده مشرف قبل از هر چيز در گرو ارتش است. اين ژنرال چندى قبل از سمت تصدى‌گرى ارتش عقب نشينى كرد. ترزا شافر از موسسه‌ى مطالعات بين‌المللى استراتژيك اظهار كرد كه سرنوشت پاكستان بعد از وقوع اين حادثه به واكنش ارتش بستگى دارد. اينكه آيا مى‌خواهد اين ناآرامى‌ها را خفه كند يا اين كه درنگ مى‌كند. آيا آن‌ها مشرف را مسوول اين بحران مى‌دانند؟

نتايج آخرين همه پرسى‌هاى پاكستان نيز حاكى از آن است كه اسامه بن لادن بسيار محبوبتر و موفق‌تر از پرويز مشرف است.