خبرگزارى دانشجويان ايران

دوريس لسينگ - نويسنده‌ى انگليسى متولد ايران - مسن‌ترين برنده و يازدهمين برنده‌ى زن جايزه‌ى نوبل ادبيات است، كه براى نخستين‌بار نام ايران را به اين جايزه برد.

جايزه‌ى نوبل ادبيات كه يك‌صدمين دوره‌ى برگزارى‌اش را پشت سر گذاشت، دوريس لسينگ ‌٨٨ساله را به‌عنوان يك‌صدوچهارمين برنده‌ى خود در سال ‌٢٠٠٧ معرفى كرد.

آكادمى ‌نوبل در سوئد كه لسينگ را انگليسى و متولد ‌١٩١٩ در كرمانشاه معرفى كرده است، اعلام كرد، لسينگ حماسه‌ساز تجربه‌ى زنانه است، كه با شور و اشتياق، شك‌ورزى و دورانديشى يك تمدن از هم گسيخته را مورد بررسى دقيق قرار داده است.

اين نويسنده‌ى انگليسى به‌خاطر شغل پدرش سال ‌١٩١٩ در كرمانشاه متولد شد و تا حدود شش‌سالگى در ايران بود. سپس چندين سال در كشورهاى آفريقايى ساكن شد و از سال ‌١٩٤٩ به اروپا رفت و هم‌اكنون در لندن زندگى مى‌كند.

اولين دوره‌ى اعطاى جايزه‌ى نوبل ادبيات در سال ‌١٩٠١ برگزار شد، كه در آن سال، "سولى پرودوم" فرانسوى موفق شد اولين شخصيت ادبى در جهان باشد كه نوبل ادبيات را به‌دست مى‌آورد.

طى اين سال‌ها،‌ شاعران و نويسندگان انگليسى‌زبان بيش‌ترين تعداد جوايز را به‌دست آورده‌اند. آن‌ها با كسب ‌٢٧ نوبل، ‌پيشگام هستند. اين در حالى است كه فرانسوى‌زبان‌ها ‌١٣بار موفق به كسب اين نشان باارزش شده‌اند. نويسندگان و شاعران آلمانى‌زبان ‌١٢بار، اسپانيولى‌زبان‌ها ‌١٠بار و بعد از آن‌ها ايتاليايى‌زبان‌ها و سوئدى‌زبان‌ها هريك با ‌٦بار در رتبه‌هاى بعدى قرار دارند.

اما در ميان كشورهايى كه بيش‌ترين دفعات كسب نوبل ادبيات را داشته‌اند، فرانسه با ‌١٣ عنوان در صدر قرار دارد. آمريكا با ‌١١ جايزه‌ى نوبل در رتبه‌ى دوم ايستاده است و انگليس با ‌١٠ برنده و آلمان با ‌٩ برنده رتبه‌هاى بعدى را دارند. ايتاليا و سوئد نيز هر يك ‌٦بار شاهد كسب نوبل ادبيات توسط نويسندگان و شاعران‌شان بوده‌اند.

نكته‌ى جالب در اين ميان آن‌كه آمريكا تا ‌٣٠ سال پس از بنيان‌گذارى نوبل ادبيات در سال ‌١٩٠١ نتوانست آن را به‌دست آورد و در سال ‌١٩٣٠ بود كه توسط "سينكلر لوييس" اين جايزه را تجربه كرد.

نگاهى به زندگى دوريس لسينگ برنده‌ى نوبل

"دوريس لسينگ" - نويسنده‌ى انگليسى متولد ايران - كه امروز موفق به دريافت نوبل ادبيات ۲۰۰۷ شد، روز بيست‌ودوم اكتبر ۱۹۱۹ در كرمانشاه و از پدر و مادرى انگليسى متولد شد.

مادر لسينگ يك پرستار و پدرش نيز كه در جنگ جهانى اول معلول شده بود، كارمند بانك سلطنتى ايران بود. او در دوران خردسالى به همراه خانواده‌اش به اين اميد كه بتوانند در مستعمره‌ى بريتانيا در جنوب "رودزيا" (زيمبابوه‌ى فعلى) از طريق زراعت بلال به ثروت برسند، در سال ۱۹۲۵ ايران را ترك كردند؛ اما هرگز نتوانستند موفق شوند.

لسينگ در مدرسه‌ى دخترانه‌ى رومن كاتوليك به تحصیل مشغول شد؛ هرچند خانواده‌اش كاتوليك نبودند. اما در سن ۱۵سالگى مدرسه‌اش را ترك كرد. لسينگ دوران كودكى‌اش را همراه با خاطرات تلخ و شيرين توصيف كرده است. نوشته‌هاى او درباره‌ى زندگى در آفريقاى تحت استعمار انگليس با نوعى حس دوگانه آميخته بودند؛ «زندگى بى‌ثمر مستعمره‌نشين‌هاى انگليسى» و «توطئه‌ى ساكنان بومى آن‌جا».

او دوبار ازدواج كرد؛ اما هر دو بار از همسرش جدا شد و حاصل اين دو ازدواج، سه فرزند است.

اولين رمان لسينگ به‌نام «چمن آواز مى‌خواند» در سال ۱۹۴۹ در لندن منتشر شد. پس از آن به اروپا رفت و در آن‌جا ماندگار شد. در سال ۲۰۰۱ جايزه‌ى «آسترياس» اسپانيا را به‌دست آورد. او همچنين موفق شد جايزه‌ى يادمان «تيت بلك» را براى رمان «زير پوست من» به‌دست آورد. علاوه بر آن، دوريس لسينگ جايزه‌ى ادبى «ديويد كوهن» انگليس را نيز در كارنامه‌ى افتخارات خود دارد.

به نوشته‌ى ويكيپديا، آثار داستانى او را عمدتاً به سه دوره تقسيم مى‌كنند؛ نخست «جنبه‌ى كمونيستى» كه از سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۵۶ را شامل مى‌شوند، كه او آزادانه درباره‌ى موضوعات اجتماعى مى‌نوشت. دوم «جنبه‌ى روانشناسى» است كه از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۶۹ بود و سوم «جنبه‌ى صوفيانه» بود، كه در آثار داستانى علمى او از جمله مجموعه‌ى "Canopus in Agros" به چشم مى‌خورد.

رمان «دفترچه‌ى طلايى» او را يك كلاسيك فمينيستى مى‌دانند، كه البته خود لسينگ چنين عقيده‌اى ندارد.

از آثار دوريس لسينگ به «چمن آواز مى‌خواند»، «پنج»، مجموعه‌ى «كودكان خشونت»، «يك زندگى موفق»،‌ «موجى از يك توفان»، «شهرى با چهار دروازه»،‌ كتاب شرح‌ حال «بازگشت به خانه»، «عادت به دوست داشتن»،‌ «در جست‌وجوى انگليس»، «دفترچه‌ى طلايى»، «يك مرد و دو زن»، «زندان‌هايى كه براى زندگى انتخاب مى‌كنيم»، «دوباره عشق» و «مارا و دان» مى‌توان اشاره كرد.

فهرست برندگان جايزه‌ى نوبل ادبيات از ابتدا تا امروز:

‌١٩٠١– سولى پرودوم (فرانسه)؛ ‌١٩٠٢- تئودور مومزن (آلمان)؛ ‌١٩٠٣- بيورنسترنه بيورنسن (نروژ)؛ ‌١٩٠٤- فردريك ميسترال (فرانسه) و خوزه اچه‌خاراى اى ايزاگيزه (اسپانيا)؛ ‌١٩٠٥- هنريك سينكيه‌ويچ (لهستان)؛ ‌١٩٠٦- جوسوئه كاردوچى (ايتاليا)؛ ‌١٩٠٧- روديارد كيپلينك (انگليس)؛ ‌١٩٠٨- رودولف كريستف يوكن (آلمان)؛ ‌١٩٠٩- سلما لاگرلوف (سوئد)؛‌١٩١٠- پال هيزه (آلمان)؛ ‌١٩١١- كنت موريس مترلينك (بلژيك)؛ ‌١٩١٢- گرهارد هاپتمان (آلمان)؛ ‌١٩١٣- رابيندرانات تاگور (هند)؛ ‌١٩١٥- رومن رولان (فرانسه)؛ ‌١٩١٦- ورنر فون‌ هايدنشتام (سوئد)؛ ‌١٩١٧- كارل آدولف گيلروپ و هنريك پونتوپيدان (دانمارك)؛ ‌١٩١٩- كارل اشپيتلر (سوييس)؛‌١٩٢٠- كنوت هامسون (نروژ)؛ ‌١٩٢١- آناتول فرانس‌ (فرانسه)؛ ‌١٩٢٢- خاسينتو بناونته (اسپانيا)؛ ‌١٩٢٣- ويليام بوتلر ييتس (ايرلند)؛ ‌١٩٢٤- ولادسيلاو ريمونت (لهستان)؛ ‌١٩٢٥ - جورج برنارد شاو (ايرلند)؛ ‌١٩٢٦- گراتزيا دلدا (ايتاليا)؛ ‌١٩٢٧- هانرى برگسون (فرانسه)؛ ‌١٩٢٨- زيگريد اوندست (نروژ)؛ ‌١٩٢٩- توماس مان (آلمان)؛ ‌١٩٣٠- سينكلر لوييس (آمريكا)؛ ‌١٩٣١- اريك آكسل كارلفلدت (آلمان)؛ ‌١٩٣٢- جان گلسورتى (انگليس)؛ ‌١٩٣٣- ايوان بونين (روسيه)؛ ‌١٩٣٤- لوييجى پيراندلو (ايتاليا)؛ ‌١٩٣٦- يوجين اونيل (آمريكا)؛ ‌١٩٣٧- روژه مارتن دوگار (فرانسه)؛ ‌١٩٣٨- پرل باك (آمريكا)؛ ‌١٩٣٩- فرانس اميل سيلانپا (فنلاند)؛ ‌١٩٤٤- يوهانس ويلهلم ينسن (دانمارك)؛ ‌١٩٤٥- گابريل ميسترال (شيلى)؛ ‌١٩٤٦- هرمان هسه (سوييس)؛ ‌١٩٤٧- آندره ژيد (فرانسه)؛ ‌١٩٤٨- تى.اس اليوت (آمريكا/انگليس)؛ ‌١٩٤٩- ويليام فاكنر (آمريكا)؛ ‌١٩٥٠- برتراند راسل (انگليس)؛ ‌١٩٥١- پار لاگركويست (سوئد)؛ ‌١٩٥٢- فرانسوا مورياك (فرانسه)؛ ‌١٩٥٣- وينستون چرچيل (انگيس)؛ ‌١٩٥٤- ارنست همينگوى (آمريكا)؛ ‌١٩٥٥- هالدور لاكسنس (ايسلند)؛ ‌١٩٥٦- خوان رامون خيمنس (اسپانيا)؛ ‌١٩٥٧- آلبر كامو (فرانسه)؛ ‌١٩٥٨- بوريس پاسترناك (روسيه/ جايزه را نپذيرفت)؛ ‌١٩٥٩- سالواتوره كازيمودو (ايتاليا)؛ ‌١٩٦٠- سن ژون پرس (فرانسه)؛ ‌١٩٦١- ايو آندريچ (يوگسلاوى)؛ ‌١٩٦٢- جان اشتاين‌بك (آمريكا)؛ ‌١٩٦٣- گيورگوس سفريس (يونان)؛ ‌١٩٦٤- ژان پل سارتر (فرانسه/جايزه را نپذيرفت)؛ ‌١٩٦٥- ميخاييل شولوخوف (روسيه)؛ ‌١٩٦٦- شموئل يوسف آنيون (اسراييل) و نلى زاكس (سوييس/آلمان)؛ ‌١٩٦٧- ميگل آنخل آستورياس (اسپانيا)؛ ‌١٩٦٨- ياسونارى كاواباتا (ژاپن)؛ ‌١٩٦٩- ساموئل بكت (ايرلند)؛ ‌١٩٧٠- الكساندر سولژه‌نيتسين (روسيه)؛ ‌١٩٧١- پاپلو نرودا (شيلى)؛ ‌١٩٧٢- هاينريش بل (آلمان)؛ ‌١٩٧٣- پاتريك وايت (استراليا)؛ ‌١٩٧٤- ايويند جانسون و هارى مارتينسون (سوئد)؛ ‌١٩٧٥- يوجنيو مونتاله (ايتاليا)؛ ‌١٩٧٦- سال بلو (كانادا/آمريكا)؛ ‌١٩٧٧- ويسنته آله‌ايخاندره (اسپانيا)؛ ‌١٩٧٨- ايساك باشويس زينگر (آمريكا/لهستان)؛ ‌١٩٧٩- اوديساس اليتيس (يونان)؛ ‌١٩٨٠- چسلاو ميلوش (لهستان/آمريكا)؛ ‌١٩٨١- الياس كانتى (انگليس)؛ ‌١٩٨٢- گابريل گارسيا ماركز (كلمبيا)؛ ‌١٩٨٣- ويليام گلدينگ (انگليس)؛ ‌١٩٨٤- ياروسلاو زايفرت (چكسلاواكى)؛ ‌١٩٨٥- كلود سيمون (فرانسه)؛ ‌١٩٨٦- اولووله سوينكا (نيجريه)؛ ‌١٩٨٧- جوزف برودسكى (روسيه/آمريكا)؛ ‌١٩٨٨- نجيب محفوظ (مصر)؛ ‌١٩٨٩- كاميلو خوزه‌سلا (اسپانيا)؛ ‌١٩٩٠- اكتاويو پاز (مكزيك)؛ ‌١٩٩١- نادين گورديمر (آفريقاى جنوبى)؛ ‌١٩٩٢- درك والكوت (سنت لوسيا)؛ ‌١٩٩٣- تونى موريسون (آمريكا)؛ ‌١٩٩٤- كنزابورو اوئه (ژاپن)؛ ‌١٩٩٥- شيموس هينى (ايرلند)؛ ‌١٩٩٦- ويسلاوا شيمبورسكا (لهستان)؛ ‌١٩٩٧- داريو فو (ايتاليا)؛ ‌١٩٩٨- خوزه ساراماگو (پرتغال)؛ ‌١٩٩٩-گونتر گراس (آلمان)؛ ‌٢٠٠٠- گائو تسينگجيان (چين/فرانسه)؛ ‌٢٠٠١- ويديادار سوراجپراساد نايپال (ترينيداد و توباگو/انگليس)؛ ‌٢٠٠٢- ايمره كرتش (مجارستان)؛ ‌٢٠٠٣- جان مكسول كوئتزه (آفريقاى جنوبى)؛ ‌٢٠٠٤- آلفريده يلينك (اتريش)؛ ‌٢٠٠٥- هارولد پينتر (انگليس)؛ و ‌٢٠٠٦- اورهان پاموك (تركيه).