بحران بی‌بی‌سی: علت آن چه بود و گام بعدی چیست؟

کیت هالتون و پل سندل / خبرگزاری رویترز / ۱۲ نوامبر ۲۰۲۵

بی‌بی‌سی پس از استعفای دو تن از رهبران ارشد خود به دلیل اتهامات جانبداری، که باعث شده دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، تهدید به اقدام قانونی برای دریافت غرامتی یک میلیارد دلاری کند، با بزرگترین بحران خود در دهه‌های اخیر دست و پنجه نرم می‌کند.

این شبکه روز دوشنبه بابت برنامه‌ای از مجموعه «پانوراما» عذرخواهی کرد که در آن دو بخش از سخنرانی ترامپ در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ – روزی که حامیان او به ساختمان کنگره یورش بردند – به‌گونه‌ای در کنار هم قرار گرفته بود که این تصور را ایجاد می‌کرد وی خواستار اعمال خشونت شده است.

در ادامه جزئیاتی درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری این بحران، ساختار تأمین مالی و اداره‌ی بی‌بی‌سی و نیز روند انتخاب مدیرکل جدید آمده است.

یادداشت داخلی که بحران‌ساز شد

این ماجرا پس از افشای یک یادداشت داخلی از سوی مشاور سابق استانداردهای حرفه‌ای بی‌بی‌سی آغاز شد؛ یادداشتی که در آن به ادعای نویسنده‌اش فهرستی از کاستی‌ها در پوشش اخبار مربوط به ترامپ، جنگ اسرائیل و حماس و مسائل مربوط به حقوق افراد تراجنسیتی آمده بود.

این یادداشت را «مایکل پرسکات»، سردبیر سیاسی پیشین روزنامه‌ی ساندی تایمز، تهیه کرده بود. او در آن مدعی شد که مجموعه‌ای از کاستی‌های تحریری در بی‌بی‌سی وجود دارد که حاکی از نوعی جانبداری نظام‌مند چپ‌گرایانه است.

پرسکات به عنوان مشاور بیرونی در کمیته‌ی «راهنماها و استانداردهای تحریری بی‌بی‌سی» فعالیت می‌کرد؛ نهادی که بر محتوای خبری، رعایت دستورالعمل‌ها و رسیدگی به شکایات نظارت دارد.

یادداشت او که خطاب به هیئت‌مدیره‌ی بی‌بی‌سی نوشته شده بود، به دست روزنامه‌ی راست‌گرای «دیلی تلگراف» رسید و مخالفان و رقبای شبکه بی‌بی‌سی – که به خط‌مشی لیبرال و تأمین مالی عمومی آن اعتراض دارند – آن را دستاویز انتقادهای تازه قرار دادند.

بی‌بی‌سی یک هفته برای واکنش صرف کرد و این سکوتِ نسبی، نشانه‌ای از سردرگمی در برابر بارانی از انتقادها تلقی شد.

به گفته‌ی «کیتی رزل»، خبرنگار رسانه‌ای بی‌بی‌سی و «نیک رابینسون»، یکی از مجریان سیاسی برجسته‌ی آن، میان مدیران خبر و هیئت‌مدیره اختلاف‌نظر وجود داشت: گروه نخست خواهان عذرخواهی به‌دلیل ویرایش سخنرانی ترامپ بودند، اما گروه دوم معتقد بود باید ریشه‌ی مشکل جانبداری نهادی بررسی شود.

رابینسون انگشت اتهام را به‌سوی «رابی گیب»، عضو هیئت‌مدیره و سخنگوی نخست‌وزیر پیشین بریتانیا «ترزا می»، نشانه رفت و گفت گیب معتقد بود بی‌بی‌سی دچار نقایص ساختاری است. گیب به درخواست اظهار نظر پاسخی نداد.

«جان سوپل»، سردبیر پیشین بخش آمریکای شمالی بی‌بی‌سی نیز در پادکست خود گفت گیب پیگیر شکایت‌هایی درباره‌ی جانب‌داری چپ‌گرایانه در برنامه‌های بی‌بی‌سی بوده، اما هرگز در مورد جانب‌داری راست‌گرایانه – چنان‌که برخی از جناح چپ در پوشش اخبار اسرائیل ادعا دارند – اقدامی نکرده است.

دفتر مطبوعاتی بی‌بی‌سی از اظهار نظر خودداری کرد.

موضع رسمی بی‌بی‌سی

«سمیر شاه»، رئیس هیئت‌مدیره‌ی بی‌بی‌سی، گفت «خیالبافی» است که تصور شود اعضای هیئت‌مدیره‌ی مخالف رهبری فعلی، استعفای «تیم دیوی» مدیرکل، و «دبورا ترنس»، رئیس خبر بی‌بی‌سی را طراحی کرده‌اند.

او در نامه‌ای به قانون‌گذاران در روز دوشنبه افزود که بی‌بی‌سی موارد خطا را پنهان نکرده و در مواقع لزوم اطلاع‌رسانی عمومی، اصلاح دستورالعمل‌ها، تغییرات مدیریتی و اقدامات انضباطی انجام داده است.

شاه همچنین گفت یادداشت پرسکات تنها بخشی از مشکلات را بازتاب داده اما تصریح کرد پیش از دریافت آن یادداشت، خود او بررسی عملکرد «هیئت استانداردها» را آغاز کرده بود.

بررسی دوباره‌ی نحوه‌ی تأمین مالی بی‌بی‌سی

بودجه‌ی بی‌بی‌سی از محل حق اشتراک اجباری تلویزیون تأمین می‌شود؛ هزینه‌ای که همه‌ی خانوارهای تلویزیون‌دار در بریتانیا پرداخت می‌کنند. در سال مالی ۲۰۲۴–۲۰۲۵، درآمد حاصل از این محل ۳.۸ میلیارد پوند (حدود ۵.۱ میلیارد دلار) بود و همراه با درآمدهای تجاری، مجموع دارایی بی‌بی‌سی را به ۵.۹ میلیارد پوند رساند.

تأمین مالی این شبکه در منشور سلطنتی ۱۰ساله‌ی اخیر آن مشخص شده که اعتبارش تا سال ۲۰۲۷ پابرجاست. دولت قرار است تا پایان امسال گزینه‌های مدل‌های جدید تأمین مالی را اعلام کند، زیرا دفاع از نظام فعلی دشوارتر می‌شود؛ بسیاری از بینندگان به شبکه‌هایی مانند «نتفلیکس» و دیگر پلتفرم‌های پخش آنلاین روی آورده‌اند.

تعداد مشترکانی که حق اشتراک پرداخت می‌کنند رو به کاهش است؛ این رقم در پایان آخرین سال مالی به ۲۳.۸ میلیون خانوار رسید که از ۲۵.۳ میلیون دو سال پیش کمتر است.

حمایت عمومی از رسانه‌ی عمومی

طبق نظرسنجی‌ها، بی‌بی‌سی – که از مشتریان خبرگزاری رویترز نیز هست – همچنان قابل اعتمادترین و پرمخاطب‌ترین منبع خبری بریتانیاست.

بر اساس گزارش نهاد تنظیم‌گر رسانه، «آفکام»، در ژوئیه گذشته پوشش اخبار بی‌بی‌سی از طریق تلویزیون، رادیو و فضای آنلاین به ۶۷ درصد از بزرگسالان کشور می‌رسید، هرچند این میزان نسبت به سال ۲۰۱۹ یازده درصد کاهش یافته است.

نتیجه‌ی نظرسنجی فوری مؤسسه‌ی «یوگاو» در روز دوشنبه نیز نشان داد نیمی از پاسخ‌دهندگان معتقدند بی‌بی‌سی جانبدار سیاسی دارد، هرچند این برداشت در امتداد گرایش حزبی افراد تقسیم می‌شود: ۳۱ درصد آن را متمایل به چپ و ۱۹ درصد متمایل به راست دانستند.

انتخاب مدیرکل جدید

هیئت‌مدیره‌ی ۱۴ نفره‌ی بی‌بی‌سی مسئول انتخاب مدیرکل جدید خواهد بود.

از میان اعضای غیرموظف، پنج نفر از جمله رئیس هیئت توسط دولت منصوب می‌شوند.

از جمله گزینه‌های مطرح برای جانشینی تیم دیوی، «شارلوت مور»، مدیر پیشین محتوای بی‌بی‌سی است که اکنون مدیرعامل شرکت فیلم‌سازی «لفت بنک پیکچرز» و از مدیران ارشد «سونی پیکچرز تلویژن» است.

نام «جی هانت»، مدیر پیشین شبکه‌های بی‌بی‌سی وان، کانال ۴ و کانال ۵ نیز مطرح است؛ او در حال حاضر مدیر خلاق بخش اروپای ویدیو جهانی در شرکت «اپل» است.

دیگر نام‌های احتمالی شامل «الکس ماهون»، مدیر پیشین کانال ۴ که اکنون کسب‌وکاری در حوزه‌ی برگزاری رویدادها اداره می‌کند، «کارولین مک‌کال» مدیرعامل شبکه‌ی ITV و «جین ترتون»، مدیر شرکت «آل تری مدیا» است.