روزنامه سرمايه: چند روزی است كه دوباره هوای شهر تهران پر از مه و دود شده تا حدودی كه به زحمت می‌توان اطراف را حتی تا چند متری ديد. ديروز يكی از همين روزهای آلوده‌ای بودكه می‌شد صدای سرفه‌های كودكان و بيماران را شنيد.
اما با اين همه يوسف رشيدی مديرعامل شـركـت كنتـرل كيفيـت هـوا اعـلام می‌كند:«هنوز وضعيت هوای تهران به حـالـت اضطـرار نـرسيـده، هرچند منواكسيدكربن موجود در هوا در روزهای گذشته بالاتر از حد استاندارد بوده است.»
اين در حالی است كه يك پزشك از پر بـودن بخـش سـی‌سـی‌يـو (CCU) بيمارستان‌ها به دليل آلودگی هوا خبر می‌دهد و می‌گويد:«در حال حاضر تمام «سی‌سی‌يو»های بيمارستان‌ها پر از بيمارانی است كه به خاطر آلودگی هوا دچار ايست قلبی شده‌اند در حالی كه تا يك ماه قبل سی‌سی‌يوها خالی از اين دسته از بيماران بود.»
او همچنين می‌گويد: «روزانه ٢٠ تا ٢٥ نفر به دليل آلودگی بيش از حد هوا در تهران می‌ميرند.»
اما رشيدی، دود و مه‌آلودگی هوای تهران در اين روزها را ناشی از بخار آب و مه، می‌داند:«آلودگی هوايی را كه ما اندازه‌گيری می‌كنيم معمولاً بی‌رنگ و بی‌بوست و اين بخار و مه را نبايد با آلودگی در ارتباط دانست و هوای تهران هنوز به حالت اضطرار و بحرانی نرسيده است.»
او فوری اضافه می‌كند:«ميزان توليد آلودگی در شهر تهران بسيار بالاست و اگر شرايط جوی ياری نكند اين آلودگی از حد استاندارد بالاتر خواهد رفت. وارونگی هوا يكی از عللی است كه باعث می‌شود بلافاصله آلودگی هوای تهران به شرايط بحرانی برسد.»
سـال‌هاست كه در فصل زمستان شهروندان تهرانی هر روز نگران آلودگی بيش از حـد هـوا هستند، هرچند به گفتهء متخصصان وارونگی هوا در فصل زمستان امری كاملاً طبيعی قلمداد می‌شود اما برای شهروندان تهرانی وارونگی هوا تبديل به يك معضل شده است.
به گفتهء رشيدی، «اگر شرايط جوی در چند روز آينده ياری‌مان نكند وارونگی هوا، آلودگی را تشديد می‌كند و براين اساس به حالت اضطرار آلودگی هوا خواهيم رسيد.»
ديروز يكی از شهروندان تهرانی كه به بيماری آسم مبتلاست و به خاطر آلودگی هوا به سختی نفس می‌كشيد، گفت:« به خاطر كارم مجبورم هر روز از خانه بيرون بيايم، اما هر روز صبح اخبار آلودگی هوا را پيگيری می‌كنم و اگر بحرانی باشد سعی می‌كنم در خانه بمانم. امروز هم ظاهراً اعلام شده بود كه بيماران از خانه بيرون نيايند اما من چيزی را نشنيدم.»
زن جوان به كوه‌های پشت سرش اشاره می‌كند، كوهپايه‌هايی كه از شدت آلودگی به زحمت به چشم می‌آيند:«با اين كه در شمال شهر تهران زندگی می‌كنم، اما هوای آلوده من و كودكانم را آزار می‌دهد، وای به حال كسانی كه در نقاط مركزی و جنوب شهر تهران تردد می‌كنند.»
حرف‌های اين شهروند تهرانی چندان هم بی‌راه نيست. ميدان راه‌آهن، مملو از اتوبوس، تاكسی و سواری‌هايی است كه در انتظار مسافران، روشن هستند. هوای اين ميدان كوچك به خاطر دودهای ناشی از اين خودروها دود‌آلود است به طوری كه حتی در تاريكی شب هم به راحتی می‌توان آلودگی هوا را مشاهده كرد.
دختر جوانی كه به خاطر آلودگی بيش از حد هوا چشمانش سرخ و اشك‌آلود است عينكش را جابه‌جا می‌كند و می‌گويد:«ديگر چشمانم سويی ندارند. همه جا را تيره و تار می‌بينم به ويژه شب‌ها كه از خيابان‌های اطراف اين ميدان به سختی می‌توانم عبور كنم.»

خودروهای تهران_ همچنان مشكل اصلی آلودگی هوا
رشيدی، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هوا، خودروهای شهر تهران را يكی از عوامل اصلی آلودگی می‌داند:«با توجه به شرايط خاص شهر تهران فقط بايد خودروهای پاك در اين شهر تردد كنند.»
اما آماری كه رشيدی از تعداد خودروهای پاك تهران ارايه می‌دهد، نااميدكننده است:«فقط ٢٠ درصد خودروهای شهر تهران پاك و مابقی خودروها ناپاك‌هستند. كه اين ٢٠ درصد خودروی پاك مسبب چهار درصد از آلودگی هوای تهران هستند اما ٨٠ درصد خودروهای ناپاك ٩٤ تا ٩٦ درصد آلودگی هوای تهران را موجب می‌شوند.»
آلودگی هوای تهران در سال‌های اخير به جايی رسيده كه سازمان بازرسی كشور چند روز پيش در گزارشی با عنوان «آلودگی هوا تهديدی جدی برای سلامت انسان‌ها» اعلام كرد:«آلودگی هوا به عنوان يك معضل ملی و تهديدی جدی عليه سلامت انسان‌ها و مـحيط‌زيست، تحت تاثير عوامل گوناگونی قرار دارد.»
براساس اين گزارش، آلايندگی بيش از حد مجاز مراكز صنعتی و ميليون‌ها دستگاه خودرو، عدم جديت دستگاه‌های ذی‌ربط در اجـرای وظايف محوله، پراكندگی مديريت شهری و معضل ترافيك، فقدان ساختار اجرايی مناسب جهت كنترل بر روند روبه تزايد اين پديدهء مخاطره‌آميز، موجب شده تا شهر تهران در رديف يكی از آلوده‌ترين شهرهای دنيا قرار گيرد.
طبق آمارها در سال‌های اخير هر ساله ٥٠٠ هزارخودرو به ميليون‌ها خودروی ديگر اين شهر افزوده می‌شود. در اين افزايش صددرصدی طی سال‌های ٧٩ تا ٨٣ و مصرف روزانهء ميليون‌ها ليتر انواع سوخت سالانه ٣/٢ ميليون تن انواع آلاينده را وارد هوای تهران می‌كند تا جايی كه قريب به ٨٠ درصد آلودگی هوای تهران مربوط به وسايل نقليه است.
سيدجعفر هاشمی تشكری،‌معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداری تهران نيز ٨٩ درصد آلودگی هوای تهران را ناشی از خودروها و وسايل متحرك موجود در اين شهر می‌داند: «خودروهای نسل قديم چندين برابر خودروهای نسل جديد آلودگی توليد می‌كنند تا وقتی كه اين خودروها از صحنه ترافيكی شهر خارج نشوند، مشكل آلودگی شهر تهران نيز حل نخواهد شد.»
او در اين بخش از سخنانش سوالی را طرح می‌كند:«اما تا به حال چند درصد از اين خودروهای فرسوده از شهر خارج شده‌اند؟»
و خود در پاسخ می‌گويد: «قرار بود ٢٥٠ هزار خودروی فرسوده از رده خارج شوند همچنين معاينهء فنی برای همه خودروها الزامی شود اما با چه تعداد از خودروهای فاقد معاينهء فنی توسط راهنمايی و رانندگی برخورد شده است؟»
سازمان بازرسی كل كشور هم در گزارش خود بر وظيفهء راهنمايی و رانندگی برای حل معضل آلودگی هوا تاكيد كرده است:«يكی از راهكارهای مناسب در خصوص كنترل آلاينده‌های خروجی خودروها معاينهء فنی آن‌هاست. به همين جهت شهرداری تهران طی سال‌های اخير اقدام به راه‌اندازی شش مركز معاينهء فنی كرد، ولی به خاطر عدم جديت در برخورد با خودروهای فاقد معاينهء فنی توسط راهنمايی و رانندگی، ٧٥ درصد خودروها بدون برچسب معاينهء فنی در سطح شهر تردد می‌كنند و مراكز معاينهء فنی ايجاد شده با يك چهارم ظرفيت خود فعاليت می‌كنند.»
هاشمی تشكری هم حل اين معضل را در همگرايی نهادها ارزيابی می‌كند:«مشكل آلودگی هوا مساله‌ای نيست كه توسط يك دستگاه، قادر به حل آن باشيم در حالی كه در سال‌جاری فقط ١٠ هزار از ٢٥٠ هزار خودروی فرسوده از رده خارج شده‌اند. همچنين بسياری از خودروهای توليدی كشور با اين‌كه نو هستند اما استانداردهای لازم را ندارند.»
به گفتهء‌او، «اكنون برخی خودروها همچون پژو آردی و نيسان با تكنولوژی ٣٠ سال پيش توليد می‌شوند و هر روز برآلودگی هـوای تهـران مـی‌افـزايند. همچنين موتورسيكلت‌ها چندين برابر خودروها آلودگی توليد می‌كنند كه به مراتب از اين جهت وضعيت بحرانی‌تری نسبت به خودروها دارند.»
اما هاشمی تشكری هم اين نكته را فراموش نمی‌كند كه تا وقتی حمل و نقل عمومی سامان نيابد، اين مشكل را شاهد خواهيم بود.
طبق آمارها در حال حاضر در كشور ٢/٥ ميليون خودروی فرسودهء بالای ١٠ سال و _٦/١ ميليون خودروی بالای ٢٠ سال سن در حال تردد هستند و به جهت آن‌كه مصرف سـوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جديد و ميزان آلايندگی‌شان چندين برابر است، می‌توان سهم آن‌ها را در آلودگی هوای تهران حدس زد.
به گفتهء تشكری،«خودروهای زانتيا و پژو ٢٠٦ از جمله خودروهايی هستند كه آلودگی كم‌تری توليد می‌كنند و از زمره خودروهای پاك قلمداد می‌شوند.»
سازمان بازرسی كل كشور هم در گزارش خود دربارهء آمار خودروهای فرسوده اعلام كرده است:«براساس مصوبهء ٢/٥/١٣٨٤ هيات وزيران، بايد ٢٠٠ هزار دستگاه خودرو فرسوده در سال ٨٤ از رده خارج می‌شد و تا سال ٨٨ هر سال ١٠٠ هزار خودرو نسبت به سال گذشته به اين ميزان اضافه شود كه به اين ترتيب طی سنوات ٨٨- ٨٤، دو ميليون خودروی فرسوده بايد از رده خارج شود.
استقرار ٨٠٠ هزار و ٦٠٠ واحد صنعتی در تهران سهم بزرگی از آلودگی شهر تهران را موجب می‌شود، به نحوی كه روزانه حدود سه تن مونواكسيد كربن، ٤٥ تن هيدروكربن نسوخته، ١٣٠ تن اكسيد ازت، ٣٠ تن اكسيد گوگرد، ٣٠ تن ذرات معلق و دو تن سرب در تهران توليد و وارد هوای اين شهر می‌شود.

افزايش مراجعهء بيماران به اورژانس بيمارستان‌ها به دليل آلودگی هوا
اورژانس بيمارستان تهران كلينيك و چند مركز اورژانس در شهر تهران در چند روز اخير مملو از بيمارانی بود كه به‌خاطر آلودگی هوا دچار مشكل شده بودند.
مريم، ٢٨ ساله يكی از بيمارانی است كه صبح ديروز به‌خاطر تنگی نفس به بيمارستان تهران كلينيك مراجعه كرد. نفسش بالا نمی‌آمد و حالت تهوع شديدی داشت. همراهش با نگرانی به تخت‌های پر اورژانس اشاره می‌كند و نگران بيماری است كه از شدت تنگی نفس گريه می‌كند.
همچنين صبح ديروز پسر ١٠ ساله‌ای را به خاطر آلودگی هوا به اورژانس همين مركز منتقل كردند. او هم نفسش بالا نمی‌آمد.
يك پزشك متخصص ريه به افراد بالای ٥٠ سال و بيماران قلبی و ريوی توصيه می‌كند كه در روزهای آلوده از خانه‌های‌شان خارج نشوند و حتی استفاده از ماسك را بی‌فايده می‌داند: «ماسك‌ها تنها از ورود ذرات معلق در هوا به دستگاه تنفسی جلوگيری می‌كنند و تركيبات شيميايی از اين ماسك‌ها به راحتی عبور می‌كنند.»
به گفتهء اين پزشك مهم‌ترين راهكار در حال حاضر توقف ماشين‌ها و عدم اجازهء تردد آن‌ها در شهر است: «سال پيش در آلـمان اعلام كردند كه هر كجا هستيد ماشين‌های‌تان را خاموش كنيد و حالا بايد ما از اين تجربه استفاده كنيم و اجازه ندهيم حتی يك ماشين هم در شهر تردد كند.»