آثار برگزیده جشنواره گزارش‌های برتر در ایران

همزمان با برگزاری آیین گرامیداشت روز خبرنگار، برگزیدگان اولین رویداد برترین گزارش سال هم در محل انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران برگزار شد.

در این مراسم که با حضور داوران جشنواره، اساتید حوزه روزنامه‌نگاری و خبرنگاران برگزار شد دکتر یونس شکرخواه، استاد ارتباطات و از روزنامه‌نگاران با سابقه کشور با ابراز خرسندی از برگزاری اولین رویداد برترین گزارش سال، گزارش‌نویسی و یادداشت را دو ژانر نجات دهنده رسانه‌های امروز برشمرد و گفت: در دنیای رسانه امروز که سرعت اطلاع رسانی حرف اول را می‌رساند تقویت حوزه گزارش‌نویسی و یادداشت با رعایت مفاهیم پایه‌ای فارغ از هر تهییج احساسی و عاطفی و مبتنی بر یک منطقه استوار باید در دستور کار فعالان حوزه رسانه قرار بگیرد .

خبرزدگی آفت رسانه‌ها

شکرخواه از خبرزدگی به عنوان آفت پیش روی رسانه‌ها یاد کرد و گفت : در دنیایی که مردم از طریق شبکه‌های مجازی به سرعت نور درجریان آخرین اخبار قرار می‌گیرند روزنامه‌نگاران باید تعقیب و تحلیل اخبار را در قالب گزارش‌های تولیدی در دستور کار خود قرار دهند و اجازه ندهند با تعقیب شیوه‌های اطلاع رسانی سه دهه گذشته از دنیای اطلاع‌رسانی امروز عقب بمانند.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت تقلیل مفهوم ارتباطات به عنوان رسانه و بدتر از آن تقلیل مفهوم رسانه به روزنامه‌نگاری و در نهایت تقلیل مفهوم روزنامه‌نگاری به خبر اظهار داشت:« این تقلیل مفاهیم زنگ خطر بزرگی است که رسانه‌های ما را به سمت بیراهه می‌برد رسانه‌های امروز نیاز دارند با تقویت حوزه گزارش‌نویسی و یادداشت‌نویسی گام‌های جدی و اساسی در جهت اطلاع رسانی بردارند.»

شکرخواه ادامه داد: «خوشبختانه ما امروز با گزارش نویسان توصیفی خوبی در جامعه روزنامه‌نگاران روبرو هستیم که گزارش‌های مکانی خوبی ارائه می‌کنند و نیاز داریم این تعداد در رسانه‌ها افزایش یابد.»

او در ادامه از انجمن روزنامه‌نگاران به عضو یک فرصت برای هم اندیشی اهالی رسانه یاد کرد و گفت: «ما امروز در عرصه رسانه با گفتمان‌های بسیاری روبرو هستیم که اعم از گفتمان‌هایی مقابله با قدرت و روشنگری اهالی رسانه، بخشی رسانه‌های خارج از ایران و بخشی رسانه‌های رقیب هستند که در فضای مشترک انجمن صنفی می‌توان یکبار برای همیشه دربار این عوامل درونی و برونی رسانه‌ها به گفتمان نشست و انی چالشها را حل کرد.»

۶۰۵ گزارش از ۱۷۷ روزنامه‌نگار

همچنین مجید صیادی دبیر جشنواره گزارشهای برتر نیز در این نشست با ارائه گزارشی از روند برگزاری جشنواره گزارش برتر اظهار داشت: اولین رویداد تخصصی رسانه‌ها تحت عنوان گزارش برتر در حالی برگزار شد که خوشبختانه رسانه‌ها استقبال خوبی از این جشنواره کردند.

او مجموع آثارارسالی به دبیرخانه جشنواره را بالغ بر ۶۰۵ گزارش برشمرد و گفت: ۱۷۷ خبرنگار از ۶۷ رسانه، گزارش‌هایشان را برای انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران فرستادند. این تعداد آثار ارسالی مایه مباهات و دلگرمی ما برای برگزاری دوره‌های آتی این جشنواره شد.

روزنامه‌نگار خوب، گزارشگر خوب است

در ادامه این مراسم دکتر مجید رضائیان از اساتید حوزه روزنامه‌نگاری در این نشست از گزارش‌نویسی به عنوان دولت عشق روزنامه‌نگاری یاد کرد و گفت: روزنامه‌نگار پاینده کسی است که بتواند گزارش‌نویس خوبی باشد.

او در خطاب به روزنامه‌نگاران همه آنها را به رعایت پایه‌های اصلی روزنامه‌نگاری دعوت کرد و گفت توجه به ادبیات پایه، خاطره‌نویسی و تحلیل درست سه پایه مهم و اساسی روزنامه‌نگاری است.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت با بیان این که متاسفانه برخلاف گذشته که روزنامه‌نگاران ما پاورقی نویسان و خاطره نویسان خوبی بودند امروز این دو بخش از حوزه روزنامه‌نگاری رخت بربسته است.

در ادامه این مراسم رضا غبیشاوی یکی از ۵ داوراین دوره، بیانیه هیات داوران نخستین دوره گزارش‌های برتر سال را قرائت کرد. بعد از قرائت بیانیه هیات داوران نفرات برگزیده اولین جشنواره گزارش برتر سال معرفی شدند.

گزارش‌های برگزیده

هیات داوران این رویداد اعم از علی‌اکبر قاضی‌زاده، لیلا رستگار، نغمه دانش آشتیانی، رضا غبیشاوی، سعید ارکان‌زاده یزدی بعد از داوری آثار واصله به دبیرخانه جشنواره، آثار نیلوفر حامدی از روزنامه شرق برای گزارش: این گزارش تنش درد می‌کند، یاسر نوروزی از روزنامه سازندگی برای گزارش: کشتن کتاب در خیابان، مریم خباز از روزنامه جام جم برای گزارش معمای پسماندسوزی‌های سازمان‌یافته، الهه محمدی از روزنامه شرق برای گزارش: قتل با اسم رمز ناموس، محمد باقرزاده از روزنامه اعتماد برای گزارش قبول‌شدگان شبهه‌ناک و مریم لطفی از روزنامه همشهری برای گزارش انبار زندگی را به عنوان نفرات برگزیده معرفی کردند.

گزارش‌های شایسته تقدیر

هیات داوران همچنین ۹ گزارش همه بمب‌های جهان در افغانستان منفجر می‌شود نوشته نرگس جودکی در شبکه آفتاب، مدرنا زیر زمین، جانسون پشت بام نوشته ترانه بنی یعقوب از روزنامه ایران، شبی که رعد و برق قلب آسمان را پاره کرد نوشته محمد صادق خسروی علیا از همشهری،زندگی در حلقه بسته باد و شن نوشته مرضیه قاضی زاده از روزنامه پیام ما،بی آر تی خوابی شبی ۲۵ هزار تومان نوشته عاطفه محمودی از تجارت نیوز، من و طالبان نوشته زهرا مشتاق از روزناهم اعتماد، کویر در کرخه نوشته مریم شکرانی از روزنامه شرق، دق شدن در دریای هلمند نوشته حامد‌هادیان از روزنامه همشهری، پول بده رئیس جمهور شوم نوشته مرضیه امیری از رویداد۲۴ را شایسته تقدیر دانست.

بیانیه داوران

بیانیه هیات داوران نخستین جشنواره گزارش‌نویسی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران به شرح زیر است.

جلسه داوری آثار جشنواره گزارش‌نویسی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران روز پنجشنبه ۲۰ مرداد ۱۴۰۱ با ارزیابی حدود 605 اثر ارسالی از ۱۷۷ روزنامه‌نگار برگزار شد. داوری این آثار، به‌رغم تلخی‌ها و رنج‌هایی که رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران کشور با آن درگیرند، برای هیئت داوران نشانه‌های خوشایندی نیز در بر داشت. تعداد بالای آثار و گستردگی طیف رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران شرکت‌کننده در جشنواره تصویری را روبه‌رویمان قرار داد که نشان می‌داد در حال حاضر چند نسل روزنامه‌نگار در ایران در حال روزنامه‌نگاری‌اند و همچنان می‌توانند اثر خود را بر جامعه و فضای عمومی ایران بگذارند.

شاید تلقی عمومی از زاویه‌ای دور به این تصویر چنان باشد که روزنامه‌نگاری در این کشور به پایان رسیده و رسانه‌ها به‌قدری ضعیف شده‌اند که دیگر نمی‌توان برایشان کاری کرد، اما از زاویه‌ای نزدیک‌تر می‌توان به آثار رسیده به دبیرخانه همین جشنواره نگاهی انداخت و بارقه‌هایی از امید را مشاهده کرد. سطح گزارش‌های مرحله نهایی داوری جشنواره نشان می‌دهد که هنوز هستند روزنامه‌نگارانی که مطالبی باکیفیت و تأثیرگذار در رسانه‌های ایران منتشر کنند، گزارش‌هایی که هم استانداردهای حرفه‌ای را مد نظر دارند و هم متوجه منافع مردم و خیر جمعی‌اند.

در این جشنواره، گزارش‌های متنی منتشرشده از ابتدای سال ۱۴۰۰ داوری شدند و دو شرط برای برگزیدن گزارش‌های منتخب در نظر گرفته شد. اول اینکه گزارش‌ها استانداردهای لازم حرفه‌ای و کیفیت موردنیاز در گزارش‌نویسی را داشته باشند و دوم اینکه گزارش‌هایی اثرگذار باشند و بتوانند خطاها را روشن کنند و قابلیت اصلاح روندها و تغییر شیوه‌ها در جامعه را داشته باشند.

در داوری نهایی، گزارش‌های متعددی واجد این دو شرط بودند و تعدد گزینه‌ها مایه امید و خوشبینی هیئت داوران به آینده روزنامه‌نگاری کشور بود. اما باید تأکید کرد که در کنار این گزارش‌های استاندارد و اثرگذار که بخشی از آن‌ها در دو فهرست گزارش‌های برگزیده و گزارش‌های شایسته قدردانی آمده‌اند، متأسفانه تعداد چشمگیری گزارش نیز منتشر شدند که معیارهای لازم گزارش‌نویسی را نداشتند.

به‌نظر می‌رسد لازم است رسانه‌ها بر قواعد گزارش‌نویسی و ملزومات و تمرین عملی آن و حضور در میدان واقعه و همچنین فرایند سردبیری مطالب تمرکز بیشتری داشته باشند تا بتوانند به این ترتیب اثر عمیق‌تری بر مخاطبان و مسئولان بگذارند. افزون بر اینکه برخی از شاخه‌های گزارش‌نویسی همچون گزارش‌های تحقیقی یا گزارش‌های خبری و تحلیلی، و همچنین بعضی از حوزه‌ها از جمله گزارش‌های ورزشی و سیاسی، نیاز به تقویت و شکوفایی بیشتری دارند، هر چند که شاید شکوفایی در شاخه‌هایی از گزارش‌نویسی به‌طور مشخص گزارش‌نویسی تحقیقی و گزارش‌های سیاسی مستلزم کاهش تسلط قدرت‌های سیاسی بر رسانه‌ها باشد.

نکته دیگری که باید بر آن تأکید کرد این است که هیئت داوران در انتخاب آثار برگزیده مطلقاً جنسیت روزنامه‌نگاران را در نظر نداشت، اما با نگاهی به فهرست برگزیدگان نهایی، می‌توان به‌روشنی دید که خوشبختانه روزنامه‌نگاران زن سهم شایسته‌ای در تهیه گزارش‌های باکیفیت رسانه‌های ایران دارند و امیدواریم این سهم در رأس هرم مدیریتی و سطوح بالای تحریریه رسانه‌ها نیز افزایش یابد.

در گزارش‌های رسیده به دبیرخانه، تعداد امیدوارکننده‌ای از آثار جالب‌توجه در رسانه‌هایی خارج از مرکز تهیه شده بود و با اینکه این آثار در فهرست برگزیدگان جشنواره حضور پررنگی ندارند اما باید تأکید کرد که روزنامه‌نگاری جدی در این کشور منحصر به مرکز نیست و اتفاقاً برای توسعه ایران لازم است که رسانه‌های خارج از پایتخت جدی‌تر گرفته شوند.

در هر حال، با اینکه رسانه‌های ایران تحت فشارهای شدید محتوایی و نیز اقتصادی هستند، و رقبای قدرتمندی در فضای مجازی پیدا کرده‌اند، مرور آثار جشنواره از این بابت مایه خرسندی بود که نشان می‌داد هنوز می‌توان به رسانه‌ها و دسترنج روزنامه‌نگاران حرفه‌ای کشور دلگرم بود، بدون اینکه با نگاه‌هایی مطلق‌نگرانه، آن‌ها را به‌کلی تمام‌شده و پایان‌یافته فرض کرد یا به آن‌ها به‌چشم رسانه‌هایی بسیار قدرتمند و در اوج توان خود نگریست.

هیئت داوران: علی‌اکبر قاضی‌زاده، لیلا رستگار، نغمه دانش آشتیانی، رضا غبیشاوی، سعید ارکان‌زاده یزدی

آثار برگزیده جشنواره گزارش‌نویسی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران

آثار برگزیده:
* نیلوفر حامدی / شرق / این گزارش تنش درد می‌کند
* یاسر نوروزی / روزنامه سازندگی/ کشتن کتاب در خیابان
* مریم خباز / روزنامه جام جم / معمای پسماندسوزی‌های سازمان‌یافته
* الهه محمدی / روزنامه شرق / قتل با اسم رمز ناموس
* محمد باقرزاده / اعتماد / قبول شدگان شبهه‌ناک
* مریم لطفی / همشهری / انبار زندگی

گزارش‌های شایسته تقدیر:
* نرگس جودکی / همه بمب‌های جهان در افغانستان منفجر می‌شود / شبکه آفتاب
* ترانه بنی‌یعقوب / مدرنا زیر زمین، جانسون پشت بام / روزنامه ایران
* محمد صادق خسروی علیا / شبی که رعد و برق قلب آسمان را پاره کرد/ همشهری
* مرضیه قاضی‌زاده / زندگی در حلقه بسته باد و شن / روزنامه پیام ما
* عاطفه محمودی / بی آر تی خوابی شبی ۲۵ هزار تومان / تجارت نیوز
* زهرا مشتاق / من و طالبان / روزنامه اعتماد
* مریم شکرانی / کویر در کرخه / روزنامه شرق
* حامد‌هادیان / دق شدن در دریای هلمند / روزنامه همشهری
* مرضیه امیری / پول بده رئیس جمهور شو / رویداد 24

گفتنی است آثار منتخب، بدون اولویت‌بندی هستند.